35
mifli yazmak bugünü anlamaya,
hatta gelece¤i kestirmeye yarar.
Metnin dokusu olan tarih, ayn› za-
manda Balzac’›n fliir sanat›n›n ger-
çek hedefidir; “sad›k ve eksiksiz bir
tarihçi”, “romanc›dan çok tarihçi”
olmas›na ra¤men tarihin yetmedi¤i
yerde baflarma gücüne sahiptir.
Balzac, kendisi için “Tarihçiden da-
ha iyi yapt›m, ben daha özgürüm.”
demifl, rolünün Frans›z toplumu-
nun “kâtibi” olarak bu toplumun
dökümünü yapmak oldu¤unu be-
lirtmifltir.
‹ster yak›n (Napolyon efsanesi, Res-
torasyon), ister gerçekten ça¤dafl
(Temmuz Monarflisi) isterse haf›za-
lardan daha yeni uzaklaflm›fl
(Vendée Savafllar›) olsun, tarih her
yerdedir; metnin özünde, biçimin-
de, dinamizminde. Onu kavrama-
n›n en iyi yolu romand›r. Çünkü ro-
man, Balzac sayesinde her fleyi, “ye-
nilik, üslup, düflünce, bilgi ve duy-
gu”yu kapsayan eksiksiz bir tür ol-
mufltur. Esnek, gerçekçi ve hayalpe-
rest, evrensel ve ayr›nt›l› olan ro-
man, bütün bilgileri kapsayan ger-
çek bir özet kitap olabilir. Roman
her fleyi söyleyebilir ve her fleyi ay-
d›nlatabilir. Sadece “medeni du-
rum”la de¤il, kendisi gibi analojik
ve tümdengelimci, kendisi gibi ha-
kikate vurgun olan bilimle yar›flabi-
lir.
‹NSAN‹ OLMAYAN B‹R TASARI
“Her roman›n, büyük toplum roma-
n›n›n bir bölümünden baflka bir fley
olmad›¤›na” (
Sönmüfl Hayaller
’in
ön sözünden) göre Balzac için bütün
kitaplar›n›n genel düzenlemesi,
gerçe¤in bu eksiksiz ifadesinin ku-
sursuz bir arac› olmak zorundad›r.
O, enerji için gerekli yo¤unlaflma
fikrinin a¤›r bast›¤› genel bir felsefi
hayat görüflüne sahiptir. Balzac’a
göre asl›nda her birey hareketin ve-
ya iradenin tüketti¤i belli bir enerji
miktar›na sahiptir. Etkisini ister içe-
ride isterse d›fl dünyada göstersin
arzu, varl›¤› yönetir. Bu ana fikir,
Balzac’›n eserini da¤›n›k bir biçimde
tasarlamas›n› engeller. O, bütünler
itibar›yla, büyük hareketler itibar›y-
la, yap›lar itibar›yla ak›l yürütür.
‹n-
sanl›k Komedisi
, Balzac’›n felsefesi-
nin sistemlefltirilmesidir. 1833’te
Goriot Baba
’da kullan›lan “kiflilerin
geri dönmesi” yenili¤i do¤ar; Balzac
1834’te bütünün s›ras›n› üç bölüm
hâlinde tasarlar:
Töre ‹ncelemeleri
(Etudes de Moeurs),
Felsefi ‹ncele-
meleri
(Etudes Philosophiques),
Analitik ‹ncelemeler
(Études Analy-
