124
Atatürk, Mustafa Kemal
saraya jurnal edilince ar-
kadafllar›yla birlikte
birkaç ay Taflk›fl-
la’da tutuklu kald›.
Daha sonra Er-
kân-› Harbiye
Dairesi’nce
fiam’a Beflin-
ci Ordu’ya
kurmayl›k
staj›n› yap-
maya gön-
d e r i l d i .
fiam’da gö-
revliyken
devlet yöne-
t i m i n d e k i
yozlaflmay› ve
ordudaki eksik-
li¤i
yak›ndan
görme f›rsat› bul-
du. Arkadafllar›yla
(Mustafa Cantekin, Lüt-
fi Müfit vb.) yapt›¤› toplan-
t›lardan sonra gizli “Va-
tan ve Hürriyet Cemi-
yeti”ni
kurdu
(1906). Cemiye-
tin amac›, yozla-
flan Osmanl›
yönetimine
yeni bir dü-
zen getir-
mekti. Giz-
lice Selâ-
nik’e gide-
rek cemiye-
tin bir flube-
sini burada
kurdu. Aran-
d›¤›n› ö¤re-
nince Yafa’ya
döndü. fiam’da
staj›n› tamamla-
y›p kola¤as› (k›-
demli yüzbafl›) oldu
(1907) ve fiam’daki
Ordu Kurmay Baflkanl›¤›-
na atand›. Bu görev ona, kurdu¤u cemi-
yeti gelifltirme f›rsat›n› verdi. Makedon-
ya’da ‹ttihat ve Terakki Cemiyeti etkin
oldu¤undan arkadafllar›n›n ›srar›yla ‹tti-
hat ve Terakki Cemiyeti’ne kat›ld›ysa da
(29 Ekim 1907) cemiyetin önde gelenle-
riyle (Talât ve Enver beyler) görüflleri-
nin uyuflmamas› üzerine askerlikle ilgili
çal›flmalara a¤›rl›k verdi. Bu arada ‹stan-
bul’da patlak veren 31 Mart Olay›’n›n
(13 Nisan 1909) bast›r›lmas›nda etkin
rol oynad›, ad›n› verdi¤i Hareket Ordu-
su’nun kurmayl›¤›n› yapt›. ‹syan›n bast›-
r›lmas›ndan sonra Selânik’e döndü. As-
kerin siyasete kat›lmas›n›n, ordunun za-
y›flamas›na ve disiplinin bozulmas›na
yol açt›¤›n› ileri sürdü; ona göre cemi-
yet, siyasî bir parti hâline gelmeli ve ik-
tidara geçmeliydi. Bu görüfllerinin ilgi
görmemesi, hatta be¤enilmemesi üzeri-
ne cemiyetle olan iliflkisini tamamen
kesti. Arnavutluk’taki kar›fl›kl›klar›n
bast›r›lmas›na Harbiye Nâz›r› Mahmut
fievket Pafla’n›n kurmay baflkan› olarak
Atatürk, Mustafa Kemal
1881 Selânik
10 Kas›m 1938 ‹stanbul
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve
ilk cumhurbaflkan›. Babas› Ali R›za
Efendi, annesi Zübeyde Han›m’d›r. Kü-
çük yaflta babas›n› kaybetti. ‹lkö¤renimi-
ni Selânik’te fiemsi Efendi Mektebi’nde
yapt›. Askerli¤e merak sararak annesin-
den gizli, Selânik Askerî Rüfltiyesi s›-
navlar›na kat›ld› ve kazand› (1893). Bu-
rada matematik dersine karfl› özel bir il-
gi duydu¤undan, Mustafa ad›ndaki ma-
tematik ö¤retmeni, kendisine “Kemal”
ad›n› verdi. Manast›r ‹dadîsi’ni bitirdik-
ten sonra (1895), ‹stanbul’a giderek Har-
biye’nin piyade s›n›f›na yaz›ld› (13 Mart
1899). Harbiye’yi bitirdikten sonra Er-
kân-› Harbiye’ye (Harp Akademisi) gir-
di (1902). 11 Ocak 1905’te Harp Akade-
misi’nden kurmay yüzbafl› rütbesiyle
mezun oldu. ‹stanbul Beyo¤lu’nda bir
ev kiralay›p toplant›lar düzenlemeye ve
ülke sorunlar›n› tart›flmaya bafllamalar›
Mustafa Kemal Atatürk, annesi Zübeyde Han›m ve k›z kardefli Makbule Atadan (solda).
Mustafa Kemal
Atatürk’ün babas›
Ali R›za Efendi
