uzunluk ölçüleri yerine gram, kilogram,
ton, metre, kilometre gibi a¤›rl›k ve
uzunluk ölçüleri benimsendi. ‹sviçre
Medenî Kanunu örnek al›narak haz›rla-
nan Türk Medenî Kanunu 17 fiubat
1926’da TBMM’de kabul edildi. Mede-
nî Kanun ile kad›nlara birtak›m haklar
sa¤lan›rken, onlar›n siyasî ve ekonomik
yaflama katk›lar› da düflünülüp 1930’da
kad›nlara belediye seçimlerinde seçme,
1934’te de milletvekili seçme ve seçilme
haklar› verildi. Bu arada Mustafa Ke-
mal’e karfl› birtak›m tertipler düzenlendi.
‹zmir’de kendisine yap›lacak bir suikast
giriflimi önceden haber al›nd› ve düzen-
leyenler yakaland› (15 Haziran 1926).
Mustafa Kemal 30 Haziran 1927’de as-
kerlikten emekli oldu. Cumhuriyet Halk
F›rkas›’n›n 2.Büyük Kurultay›’nda Mus-
tafa Kemal, 6 gün süren “Büyük Nu-
tuk”unu okudu (15-20 Ekim 1927). Lâ-
tin alfabesine dayanan yeni Türk alfabe-
sini 8 A¤ustos 1928’de Sarayburnu Par-
k›’nda halka tan›tt›; 3 Kas›m 1928’de
yeni alfabe resmen yürürlü¤e girdi. 12
Nisan 1931’de Türk Tarihi Tetkik Cemi-
yeti’ni (sonradan Türk Tarih Kurumu,
günümüzde Atatürk Kültür, Dil ve Tarih
Yüksek Kurumu’na ba¤l›d›r) kurdu. 4
May›s 1931’de üçüncü kez cumhurbafl-
kan› seçilen Mustafa Kemal, Türkçenin
özlefltirilmesi, dilbilgisinin ve sözlü¤ü-
nün haz›rlanmas› için 12 Temmuz
1932’de Türk Dili Tetkik Cemiyeti’ni
(sonradan Türk Dil Kurumu, günümüz-
de Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek
Kurumu’na ba¤l›d›r) kurdu. 26 Haziran
1934’te ç›kar›lan bir yasayla her
Türk’ün kendine uygun bir soyad› alma-
s› yükümlülü¤ü üzerine bir süre sonra
TBMM, Mustafa Kemal’e “Atatürk” so-
yad›n› verdi. 1 Mart 1935’te beflinci kez
cumhurbaflkan› seçilen Atatürk, Ankara
Antlaflmas› ile (1921) Frans›zlara b›rak›-
lan Hatay’›n yeniden Türkiye s›n›rlar›
içersine al›nmas› için çaba gösterdi. Sa¤-
l›¤› günden güne kötüye giden Atatürk,
20 May›s 1938’de Hatay sorunuyla ilgi-
li olarak Mersin ve çevresindeki askerî
birlikleri denetledi. ‹stanbul’a gitti; 1
Kas›m 1938’de TBMM’nin aç›l›fl›na
hastal›¤› nedeniyle kat›lamad›. 10 Kas›m
1938’de Dolmabahçe Saray›’nda saat
09.05’te öldü. Naafl› 20 Kas›m günü tö-
renle Dolmabahçe’den Sarayburnu’na
getirildi, buradan Zafer torpidosuyla Ya-
vuz z›rhl›s›na tafl›nd›; Gölcük’e, oradan
da trenle Ankara’ya götürüldü. Ankara
Etnografya Müzesi’nde haz›rlanan geçi-
ci kabrine yerlefltirildi. Burada on befl y›l
kalan naafl›, 10 Kas›m 1953’te yeni yap›-
lan An›tkabir’de topra¤a verildi.
132
Atatürk, Mustafa Kemal
Mustafa Kemal, Büyük Nutuk’u okuduktan sonra TBMM’den ç›karken (20 Ekim 1927).
Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Pafla. Tablo: ‹brahim Çall› (1933).
