125
kat›ld›. 1910’da Fransa’daki Picardie
manevralar›nda Türk Ordusu’nu temsil
eden kurulda yer ald›. ‹stanbul Erkân-›
Harbiye Dairesi’ne atand›¤› s›rada (13
Eylül 1911) ‹talyanlar Trablusgarp’a sal-
d›r›ya geçmifllerdi. Birkaç arkadafl›yla
birlikte gizlice M›s›r yoluyla Tobruk’a
gitti. Türk birliklerinin bafl›na geçerek
bu cephedeki savafl›n kazan›lmas›nda
büyük rol oynad›. Oradan Derne’ye geç-
ti, buradaki birliklerin komutan›yken
rütbesi binbafl›l›¤a yükseltildi (27 Kas›m
1911). Bu s›rada Balkanlardaki kaynafl-
malar savafl hâlini alm›flt›. ‹stanbul’a dö-
nen Mustafa Kemal, Gelibolu Yar›ma-
das›’n› korumak üzere Bolay›r’da kuru-
lan Bahr-i Sefîd Bo¤az› Kuvâ-y› Müret-
tebesi Harekât fiubesi reisli¤ine atand›
(25 Kas›m 1912). Ayr›ca Bolay›r Kolor-
dusu kurmay baflkanl›¤› ile görevlendi-
rildi. Bu arada ‹ttihat ve Terakki Cemi-
yeti bir hükûmet darbesi yaparak iktida-
r› ele geçirmiflti (23 Ocak 1913). Cemi-
yetin genel sekreteri Fethi Bey, ordudan
ayr›l›p Sofya büyükelçili¤ine atan›nca,
Mustafa Kemal de askerî atafle olarak
oraya gönderildi (27 Ekim 1913) ve rüt-
besi yarbayl›¤a yükseltildi (1 Mart
1914). ‹ttihat ve Terakki önderlerinin
Alman yanl›s› olmalar›, Almanya’dan
getirttikleri uzmanlarla Osmanl› ordusu-
nu düzene sokmaya çal›flmalar›, Musta-
fa Kemal’de, ülkenin I.Dünya Savafl›’na
kat›laca¤› endiflesini uyand›rd›. Nitekim
bir süre sonra 29 Ekim 1914’te Alman
z›rhl›lar› Goeben ve Breslau’nun Kara-
deniz’e geçerek Rus limanlar›n› topa tut-
malar›yla Osmanl› Devleti de savafla gir-
mifl oldu. Mustafa Kemal, Tekirda¤’da
henüz kurulufl hâlindeki 19.Tümen Ko-
mutanl›¤›’na atand› (2 fiubat 1915) ve
tümeniyle birlikte Maydos’a gönderildi.
Düflman kuvvetlerinin bir ç›karma yap-
malar› olas›l›¤› üzerine Çanakkale Bo-
¤az›’n›n her iki yan›nda yo¤un savunma
önlemleri al›nmaya bafllan›nca, Rumeli
yakas›nda Ece liman›ndan Seddülbahir
ve Morto liman›na kadar olan bölgenin
savunmas›yla görevlendirildi. ‹tilâf Dev-
letleri 25 Nisan 1915’te Ar›burnu ve
Seddülbahir bölgelerine asker ç›karma-
ya bafllad›lar. Mustafa Kemal, düflmana
karfl› büyük mücadele verip ç›karmay›
önledi. 1 Haziran 1915’te rütbesi albay-
l›¤a yükseltildi. Düflman kuvvetleri bu
kez de 6/7 A¤ustos gecesi Ar›burnu ku-
zeyine ve Anafartalar’a asker ç›karmaya
bafllad›lar. Anafartalar Grubu Komutan-
l›¤›na atananMustafa Kemal 10 A¤ustos
1915’te emrindeki birliklerle sald›r›ya
geçti ve Conkbay›r›’nda yerleflmek iste-
yen düflman› geri püskürttü. 17 A¤us-
tos’ta Kepirtepe’de düflman› yenerek ge-
ri çekilmek zorunda b›rakt›; 21 A¤ustos
‹kinci Anafartalar Savafl›’n› da baflar›yla
sonuçland›rd› ve “Anafartalar Kahrama-
n›” olarak an›ld›. Daha sonra Edirne’ye
çekilen 16.Kolordu Komutanl›¤›’na ve
ard›ndan Do¤u Cephesi’ne gönderildi;
bu arada rütbesi tu¤generalli¤e (mirliva)
yükseltildi. ‹kinci Ordu’da görev ald›;
Mufl ve Bitlis’in Rus birliklerince iflgali-
Atatürk, Mustafa Kemal
1880’li y›llarda Selânik liman›ndan bir görünüm.
Atatürk’ün Selânik’te do¤du¤u evin benzeri fleklinde yapt›r›lan “Ankara Atatürk Orman
Çiftli¤i Atatürk Evi”.
