161
milletvekili seçildi. ‹stanbul’un iflgali
üzerine gitti¤i Ankara’da Birinci
TBMM’ye Sivas milletvekili olarak ka-
t›ld›. 14 Temmuz 1920’de milletvekilli-
¤inden istifa edip orduda yeniden görev
almak istemesi üzerine Bat› Cephesi
Komutanl›¤› emrine atand›. 3 Ekim
1921’de ordudan istifa ettiyse de savafl
durumunun devam etmesi nedeniyle is-
tifas› 12 Temmuz 1922’ye kadar erte-
lendi. Terhis edilince Sivas’a döndü.
fiapka ‹nk›lâb›’na karfl› Sivas’ta meyda-
na gelen olaylarda dini siyasete alet ede-
rek halk› ayaklanmaya teflvik suçuyla,
Ankara ‹stiklâl Mahkemesi’nde yarg›-
land›. Suçlu bulunarak on y›l hapis ceza-
s›na çarpt›r›ld›. Cezas›n› tamamlad›ktan
sonra Sivas’a dönerek ö¤retmenlik ve
yöneticilik yapt›.
Bahriye Dairesi Reisli¤i
Deniz Kuvvetleri’nin, Ocak 1921’de
Bahriye Dairesi Reisli¤i’ne ba¤land›k-
tan sonra ald›¤› ad. Kurtulufl Savafl› y›l-
lar›nda 10 Temmuz 1920’de kurulan
Bahriye Dairesi Reisli¤i, Deniz Kuvvet-
leri’ni bünyesine ald›ktan sonra 1 fiubat
1925’e dek faaliyetini sürdürdü.
Bahriye Nâz›r›
Kurtulufl Savafl› y›llar›nda ‹stanbul Hü-
kûmeti’nde donanmadan sorumlu bakan.
Bahriye Nezareti
Osmanl› Devleti’nde deniz kuvvetlerini
yönetmek amac›yla 17 Mart 1867’de ku-
rulan bakanl›k. Önceleri Kaptanpaflal›k
teflkilât›n›n yönetiminde olan deniz gücü,
1682 y›l›nda kalyon filosunun kurulmas›
üzerine Kalyonlar Defterdarl›¤› ad›n›
alan makama ba¤land›. Bir süre sonra ad›
de¤ifltirilerek Tersane Eminli¤i oldu.
III.Selim döneminde yap›lan yeni düzen-
leme sonucu Umur-› Bahriye Nâz›rl›¤›
oluflturuldu. II. Mahmud döneminde de-
niz gücünün parasal sorunlar›yla u¤rafl-
mak üzere bir de Bahriye Müsteflarl›¤›
kuruldu (1 Temmuz 1837). Ça¤dafl an-
lamda Bahriye Nezareti’nin kurulufl tari-
hi, 17 Mart 1867’dir. Donanma kuman-
danl›¤› ile deniz gücünün di¤er yönetim
iflleri birbirinden ayr›larak kaptanpaflal›k
kald›r›ld›. ‹lk Bahriye Nâz›r› Hakk› ‹sma-
il Pafla’d›r. Osmanl› Devleti’nin ortadan
kald›r›lmas›na dek devam eden Bahriye
Nezareti, 23 Nisan 1920’de TBMM Hü-
kûmeti kurulunca ayr› bir daire hâlinde
Millî Müdafaa Vekâleti’ne ba¤land›ysa
da Cumhuriyet’in ilân›ndan sonra 29
Aral›k 1924’te ayr›ca bir Bahriye Vekâ-
leti kurularak 1 fiubat 1925’te faaliyete
geçti. Cumhuriyet döneminde Bahriye
Vekilli¤i, 2 Aral›k1927’de kald›r›ld› ve
16 Ocak 1928’den itibaren bu bakanl›¤›n
iflleri yeniden Millî Savunma Vekâleti’ne
devredildi.
Bahriye Vekâleti
Türk Deniz Kuvvetleri’nin 1 fiubat
1925-16 Ocak 1928 aras› ald›¤› ad. Di-
¤er ad›, Bahriye Erkân-› Harb Reisli-
¤i’dir. 29 Aral›k 1924 tarih ve 539 say›-
l› kanunla kuruldu ve 1 fiubat 1925’te
hizmete bafllad›.
Bahriye Vekili
Cumhuriyet’in ilk y›llar›nda Ankara
Hükûmeti’nde donanmadan sorumlu
bakan.
Bakanlar Kurulu
Baflbakan ve bakanlardan oluflan kurul,
kabine. 1920-1947 y›llar›nda ad›, “‹cra
Vekilleri Heyeti”ydi. Üyeleri, Türki-
ye’de baflbakan taraf›ndan Türkiye Bü-
yük Millet Meclisi üyeleri ya da millet-
vekili seçilme özelli¤ine sahip kifliler
aras›ndan seçilir ve cumhurbaflkan›nca
atan›r. Bakanlar Kurulu, baflbakan›n
baflkanl›¤›nda çal›fl›r. Cumhurbaflkan›
da gerekti¤inde bu kurula baflkanl›k
edebilir. Bakanlar Kurulu oluflturulduk-
tan sonra, tam listesi Türkiye Büyük
Millet Meclisi’ne sunulur. Listenin su-
nulmas›ndan sonraki bir hafta içinde,
Bakanlar Kurulu program› baflbakan ya
da bakanlardan biri taraf›ndan okunur.
Okunduktan iki tam gün sonra program
tart›fl›l›r ve aradan bir tam gün geçtikten
sonra da Millet Meclisi’nden güvenoyu
istenir. Hükûmet siyasetinin yürütülme-
sinde müflterek sorumlu olan Bakanlar
Kurulu, Meclis’e kanun teklifi sunabilir.
Bakanlar Kurulu’nun ya da kuruldaki
bir üyenin düflmesi, Millet Meclisi üye
tamsay›s›n›n ço¤unlu¤unun oylar›yla
mümkündür. Anayasa’n›n 116.madde-
sine göre seçimlerin yenilenmesine ka-
rar verildi¤inde Bakanlar Kurulu çekilir.
Cumhurbaflkan›, Geçici Bakanlar Kuru-
lu’nu kurmak için bir baflbakan atar. Ge-
çici Bakanlar Kurulu; Adalet, ‹çiflleri ve
Ulaflt›rma bakanlar›, TBMM’deki ya da
Meclis d›fl›ndaki ba¤›ms›zlardan olmak
üzere, siyasî parti gruplar›ndan, oranla-
r›na göre üye al›narak oluflturulur. Bu
geçici kurul için güvenoyuna baflvurul-
maz. Görevi, seçim süresince ve yeni
meclis toplan›ncaya kadard›r. TBMM
genel seçimlerinden önce Adalet, Ulafl-
t›rma ve ‹çiflleri bakanlar› çekilir ve yer-
lerine TBMM içinden ya da d›fl›ndan
ba¤›ms›z kifliler atan›r. Türkiye Büyük
Millet Meclisi’nin kurulufluyla bafllayan
yeni Türk Devleti’nin ilk Bakanlar Ku-
rulu, TBMM taraf›ndan seçilmifl, Bafl-
bakanl›¤› da Meclis Baflkan› seçilen
Atatürk üstlenmifltir (3 May›s 1920). bk.
‹cra Vekilleri Heyeti
Bakû
Azerbaycan’›n baflkenti, Kurtulufl Sava-
fl› y›llar›nda Anadolu’dan pek çok sol-
cunun da kat›ld›¤› Do¤u Halklar› Kurul-
tay›’na ev sahipli¤i yapan ve Anado-
lu’daki sol hareketlerin yönlendirildi¤i
kent. Hazar denizinin bat› k›y›s›ndad›r.
7. yüzy›ldan bafllayarak Araplar›n ve da-
ha sonra Türklerin eline geçti. 12. yüz-
y›lda fiirvanflahlar›n baflkenti oldu.
1501’de fiah ‹smail Safevi, 1583’te Os-
manl› Serdar› Özdemiro¤lu Osman Pa-
fla, 1723’te Rus Çar› Petro, 1735’te ‹ran
fiah› Nadir fiah, Bakû’ye egemen oldu-
lar. Nadir fiah’›n ölümünden sonra
Bakû
Mehmed Ziya Bacanak
Türk bahriyelileri (deniz erleri) Ankara’daki bir törende.
