Karbo¤az› Savafl›
Çukurova’da Kurtulufl Savafl›’n›n ba-
flar›yla biten ilk savafl› (28 May›s
1920). Tarsus’un Gülek beldesinin
Karbo¤az› geçitinden Çukurova’ya
geçmek isteyen Binbafl› Mesnil komu-
tas›ndaki Frans›z iflgal kuvvetleri, Ku-
vâ-yi Milliyeciler taraf›ndan kuflat›ld›.
Ç›kan çat›flma sonunda yaklafl›k 40 ki-
flilik Kuvâ-yi Milliye güçleri, Frans›z-
lardan, 100’ü yaral› olmak üzere 650
er, 1 binbafl› ve 23 subay› tutsak ald›.
Çok az bir kuvvetle kendilerinden sa-
y›ca çok üstün olan düflman karfl›s›nda
kazan›lan bu zafer, Çukurova’n›n kur-
tuluflunda ilk k›v›lc›m olarak, her y›l
yap›lan flenliklerle kutlanmaktad›r.
Kardos
(RumGöçmenleri Merkez
Komisyonu)
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Anado-
lu’daki Rumlara gerekli deste¤i sa¤la-
mak amac›yla kurulan, ‹stanbul Fener
Patrikhanesi’ne ba¤l› gizli örgüt.
1919’da ‹stanbul’da kuruldu. Anado-
lu’daki Yunan iflgal ordusuna destek
sa¤lamaya; Rum göçmenleri, Anado-
lu’daki uygun yerlere yerlefltirmeye
ve silâhl› çeteler oluflturarak Ulusal
Kurtulufl Hareketi’ni baltalamaya ça-
l›flt›. Trakya, Trabzon, ‹zmir ve Mar-
mara k›y›lar›nda etkinlik gösterdi.
Kurtulufl Savafl›’n›n baflar›ya ulaflma-
s›ndan sonra ortadan kalkt›.
Karesi
Bal›kesir ilinin 1926’dan önceki ad›.
Karg›, Yahya Galip
1874 ‹stanbul
14 May›s 1942 Ankara
Birinci TBMM Ankara milletvekili. ‹lk
ve ortaö¤renimini tamamlad›ktan sonra
Divan-› Muhasebat (Say›fltay) kâtipli¤i
yapt›. 1912’de Bitlis Defterdarl›¤›’na
atand›. 1917’de Ankara Defterdar› oldu.
Millî Mücadele s›ras›nda Ankara Valisi
Muhittin Pafla’n›n görevden al›nmas›
üzerine vali vekilli¤ine getirildi. Bu dö-
nemde Millî Mücadele hareketine etkin
hizmetlerde bulundu. 23 Nisan 1920’de
TBMM’nin aç›l›fl› sonras› Ankara Vali-
li¤ine atand›. Yozgat’taki Çapano¤lu
Ayaklanmas›’nda Çapano¤ullar›’n› ko-
rudu¤u gerekçesiyle Çerkez Ethem tara-
f›ndan tutuklanmas›, Mustafa Kemal ile
Çerkez Ethem aras›nda sert tart›flmalara
neden oldu ve Mustafa Kemal’in saye-
sinde idamdan son anda kurtuldu. 22
A¤ustos 1920’de Birinci TBMM’ye
K›rflehir milletvekili seçildi ve 1942’ye
dek K›rflehir ve Ankara milletvekili ola-
rak parlamentoda yer ald›.
Karl›da¤, Abdullah Cevdet
bk.
Abdullah Cevdet
Karl›ova
Bingöl ilinin 1938-1945 aras›ndaki ad›.
Kars
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Do¤u Cephe-
si Komutan› Kâz›m Karabekir taraf›n-
dan al›n›p topraklar›m›za dahil edilen
Do¤u Anadolu Bölgesi’nin kuzeydo¤u
ucundaki kent. Yörenin kesin olarak
Osmanl› egemenli¤ine girmesi, Kanunî
Sultan Süleyman’›n ilk ‹ran seferine
rastlar (1533). Ancak, 17 ve 18.yüzy›l-
larda ‹ran’›n, 19.yüzy›lda Çarl›k Rus-
ya’n›n sald›r› tehdidini sürekli üzerinde
duyan bir s›n›r sanca¤› oldu. 1877-1878
(93 Harbi) Osmanl›-Rus Savafl›’nda
Gazi Ahmet Muhtar Pafla komutas›nda-
ki Osmanl› ordusu alt› ay savaflt›ktan
sonra Alacada¤’da bozguna u¤ray›nca
kent, yeniden Rus ordusunun eline geç-
ti. Kentteki iflgalin sona ermesi ise Rus-
ya’da Çarl›¤›n y›k›l›p Sovyet rejiminin
kurulmas›ndan hemen sonraya rastlar.
Osmanl› Devleti, 1914’te bafllayan
I.Dünya Savafl›’nda ‹ttifak Devletleri
yan›nda yer al›nca, ayn› y›l›n Kas›m›n-
da Çarl›k Rusya’ya savafl ilân etti. Bu-
nun üzerine Rus birlikleri, Hasankale ve
Karaköse üzerinden harekete geçtilerse
de ‹zzet Pafla komutas›ndaki Osmanl›
ordusu, Ruslar önünde oldukça önemli
baflar›lar kazand›. Azap Savafl› ad›yla
tarihe geçen bu çat›flmalar sonucu Art-
vin al›nd›; Rus birlikleri ise Sar›kam›fl’a
çekildi. Osmanl› ordusunun bu baflar›la-
r›ndan cesaret alan Enver Pafla, Sar›ka-
m›fl’ta s›k›flan Rus ordusunu büyük bir
harekâtla kuflat›p ard›ndan Rusya içleri-
ne ilerlemeyi planlad›. Erzurum’a gele-
rek ordunun bafl›na geçti. Fakat Enver
Pafla’n›n acelecili¤i ve h›rs›, beraberin-
de taktik hatalar›n› da getirdi; önceleri
baflar›yla süren savafl, yenilginin yan› s›-
ra onbinlerce askerin ölümüyle sonuç-
land›. Sar›kam›fl yenilgisinin ard›ndan
Erzurum, Erzincan ve Malazgirt, Rus-
lar’›n eline geçti; böylece Kars ve yöre-
sinin Anadolu’yla iliflkisi kesildi. 1917
Sovyet Devrimi’nin ard›ndan Soyvet
Hükûmeti’yle imzalanan Brest-Litovsk
Antlaflmas›’yla (3 Mart 1918) Kars-Ar-
dahan ve Batum’u içine alan Elviye-i
Selâse bölgesi Osmanl›lara b›rak›ld›.
Sovyet birliklerinin çekilmesi ve ard›n-
dan Ermeni bask›lar›n›n yo¤unlaflmas›
üzerine Osmanl› ordusu harekete geçe-
rek Erzurum, Erzincan, Ercifl ve Kara-
köse’yi alarak Kars önlerine geldi ve
stratejik önemi olan Sar›kam›fl’ta Erme-
nilerce oluflturulan bir savunma hatt›n›
yararak 25 Nisan’da Kars’a girdi I.Dün-
ya Savafl› sonras› Brest-Litovsk Antlafl-
mas›’n› tan›mayan ‹ngilizler, Mondros
Mütarekesi’nin 11.maddesine dayana-
rak Osmanl›lar›n Elviye-i Selâse’den
çekilmesini isteyip 17 Aral›k 1918’de
Batum’a asker ç›kard›lar. Mondros Mü-
tarekesi’nin hemen ard›ndan kentte di-
renifl örgütleri kurulmaya bafllad›. ‹ttihat
ve Terakki Cemiyetince kurulan Teflki-
lât-› Mahsusa’n›n çal›flmalar› sonucu, 5
Kas›m 1918’de Kars Millî ‹slâm fiûras›
oluflturuldu. Bunu Nahç›van ve Kamer-
li’de kurulan di¤er flûralar izledi. Yöre-
de flûra yönetiminin daha kal›c› ve mer-
kezî bir yap›ya kavuflmas› için 7-9 Ocak
1919’da Ardahan’da bir kongre topla-
500
Karbo¤az› Savafl›
Frans›z taburunu Karbo¤az›’nda yenilgiye u¤ratan 40 kiflilik Çukurova Kuvâ-yi Milliye Müfrezesi askerleri toplu halde.
Yahya Galip Karg›
