Nüfus Mübadelesi
bk.
Mübadele
Nüfus Say›mlar›
Türkiye’de, nüfusun say› ve niteliklerini
tespit amac›yla Cumhuriyet’in ilân›ndan
sonra yap›lan say›m. Günümüze kadar,
ilki 1927, ikincisi 1935’te gerçeklefltiri-
len bu say›mlar 1990’a dek periyodik
olarak her befl y›lda bir ekim ay›nda ya-
p›ld›. Daha sonra 23 fiubat 1990’da ç›-
kar›lan bir kararnameyle, nüfus say›mla-
r›n›n on y›lda bir, sonu s›f›r ile biten y›l-
larda ve bir sonraki say›m›n 2000 y›l›n-
da yap›lmas› kabul edildi. Bu arada 30
Temmuz 1997’de Genel Nüfus Tespiti
ve Seçmen Kütüklerinin Güncellefltiril-
mesi Hakk›ndaki Kanun gere¤i, ikamet-
gâha dayal› say›sal sonuçlar› elde etmek
amac›yla 30 Kas›m 1997’de Genel Nü-
fus Tespitinin uygulamas› ve ard›ndan
22 Ekim 2000’de Genel Nüfus Say›m›
yap›ld›. Yap›lan say›m sonucu, 1927’de
13.648.270 olan Türkiye nüfusunun
2000 y›l›nda 67.803.927’e ç›kt›¤›, böy-
lece yetmifl üç y›lda 54 milyonluk bir ar-
t›fl oldu¤u belirlendi.
Nyon Antlaflmas›
Akdeniz’deki korsanl›k olaylar›n›n ön-
lenmesi ve denizlerdeki güvenli seyaha-
tin görüflülmesi amac›yla 14 Eylül
1937’de ‹sviçre’nin Nyon kentinde top-
lanan konferans. Dokuz Akdeniz ülkesi
temsilcilerinin kat›ld›¤›, iki gün süren
konferansta Akdeniz’de seyrüsefer gü-
venli¤ini sa¤layacak önlemler üzerinde
anlaflmaya var›ld›. Antlaflma, 18 Eylül
1937’de TBMM’de de onayland›.
666
Nüfus Mübadelesi
Y›l
Nüfus
1927
13.648.270
1935
16.158.018
1940
17.820.950
1945
18.790.174
1950
20.947.188
1955
24.064.763
1960
27.754.820
1965
31.391.421
1970
35.605.176
1975
40.347.719
1980
44.736.957
1985
50.664.458
1990
56.473.000
1997
62.865.574
2000
67.803.927
NÜFUS SAYIMLARI
Toplam nüfus
: 13 milyon 648 bin
Kad›n nüfus
: 7 milyon 84 bin (yüzde 51, 9)
Erkek nüfus
: 6 milyon 564 bin (yüzde 48,1)
Köy nüfusu
: 10 milyon 342 bin (yüzde 75,8)
‹l ve ilçe belediye nüfuslar›
: 3 milyon 306 bin (yüzde 24,2)
En büyük kent ‹stanbul’un nüfusu : 691 bin (yüzde 5,1)
1927 NÜFUS SAYIMI ÖZET SONUÇLARI
28 Ekim 1927 nüfus say›m› s›ras›nda ‹stanbul sokaklar›.
NUTUK
Erzurum ve Sivas kongreleridir, ‹stanbul’daki Saray’la mücadele-
dir, Ankara’n›n büyük devletlerin dayatmalar›na karfl› “hay›r!” de-
mesidir, saltanat›n kald›r›lmas›d›r, vb.
“Tarihsel gerçe¤i”ni söylemek için, Atatürk, tarihçiler aras›n-
da ola¤an usullere baflvurdu: Konuyu, bir zaman dizini kayg›s› olan
bir öykü hâlinde kurmak; tart›fl›lmaz bir do¤ruluk tafl›yan pek çok
say›da belgeyi oldu¤u gibi zikretmek; eserde, kendi içinde bütün-
lük tafl›yan çözümlemeli ve aç›klay›c› ayr›mlar ortaya koymakt›r
bunlar. Ancak, her tan›kl›k gibi, Atatürk’ün Söylev’i de, her fleye
karfl›n k›smîdir, yan tutar ve özellikle, edebî belagat ve bilefltirme-
nin gereklerine tâbidir.
Son olarak, 1927’nin büyük Söylev’i, Kemalist ö¤retinin kay-
naklar›ndan biri olarak kendini sunar. Böylece, 30’lu y›llarda Tekin
Alp’›n belirtti¤i gibi, Kemalist Türkiye’nin elinde, çerçevesi iyice
çizilmifl bir ideoloji pek yoktu. Söylev, belli bir ölçüde, iflte bu bofl-
lu¤u doldurmay› hedefler. Gerçekten, bir tarihsel anlat›m temeli
üzerinde, Türk ulusuna, Kemalizm diye adland›r›lan fleyi esas alan
kimi idealler önerir.
Nedir o idealler?
fiunlar: Ulusal ba¤›ms›zl›¤› yüceltme; bilime ve ilerlemeye ina-
n›fl; Cumhuriyet rejimine ba¤l›l›k; hiç de kötüleyici bir anlamda ol-
madan o dönemde modernizm diye adland›r›lan fleye özlem; des-
potlu¤a, bilgisizli¤e, ba¤nazl›¤a ve eski rejime ba¤lanan bütün
öteki eksikliklere karfl› olufl; Türk ulusunun büyüklü¤üne mutlak
bir güven!
‹flte Söylev, büyük ölçüde böylesi ideallerin tafl›y›c›s› oldu¤u
içindir ki, ça¤dafl Türkiye’nin siyasal ve fikrî tarihinde bir rol de oy-
nad›. Atatürk, e¤er umut ve inançlar›n› söylemeyi bilmeseydi, ese-
ri, kitapl›klarda Kurtulufl Savafl› üstüne yaz›lm›fl y›¤›nla tan›kl›kla-
r›n yan›na konacak ve öteki kitaplar›n aras›nda bir kitap olup ç›ka-
cakt›. Ama durum böyle de¤ildir. Baz› noktalardaki sessizliklerine
karfl›n, Kemalist rejimin has›mlar›na karfl› gösterdi¤i –kimi zaman
haks›z- de¤erlendirmelere karfl›n, Söylev, bugün de ola¤anüstü bir
kitap olarak kal›yor.
Kaynak : Paul Dumont, Atatürk’ün Yazd›¤› Tarih: Söylev, (Çeviren: Server Tanil-
li), Cumhuriyet Kitaplar›, ‹stanbul 1992.
“Gençli¤e Hitabe”nin orijinalinin
ikinci sayfas›.
