s›nda ailesiyle birlikte ‹znik’e yerleflti.
Bursa Askerî Rüfltiyesi’ni bitirdikten
sonra Balkan Savafllar›na kat›ld›. I.Dün-
ya Savafl› s›ras›nda Suriye-Filistin cep-
hesinde ‹ngilizlere karfl› savafl›rken
fiam’da esir düfltü; oradan M›s›r ‹sken-
deriye’ye götürüldü. On ayl›k esaretten
sonra kaç›p Türkiye’ye döndü. ‹znik
Kuvâ-yi Milliyesi’nde aktif görev ald›.
Gökbayrak Taburu’nda milis kuvvetleri
bölük kumandanl›¤› yapt›. TBMM dü-
zenli ordular› kurulunca Bat› Cephe-
si’nde askerî sevk›yat subayl›¤›na atan-
d›. Bölgede oluflturulan ve Kocaeli Ku-
mandan› Halit Pafla’n›n emrinde Mu-
danya’ya giren ordunun ön saflar›nda
çarp›flt›. 1945-1948 aras› ‹znik Belediye
Baflkanl›¤› yapt›.
Oktay, Kadri
1888 Siirt
1 Haziran 1950 Siirt
Birinci TBMM Siirt milletvekili. ‹lk ve
ortaö¤renimini Siirt’te tamamlad›. Per-
vari ilçesinde Mahkeme Baflkâtipli¤i
yapt›. Birinci TBMM’ye Siirt milletve-
kili seçildi (1920). Milletvekilli¤i sona
erince memleketine dönüp çiftçilikle
u¤raflt›. ‹l Genel Meclisi üyeli¤i ve
Cumhuriyet Halk Partisi ‹l ‹dare Kurulu
Baflkanl›¤› yapt›.
Okyar, (Ali) Fethi
1880 Pirlepe/Makedonya
7 May›s 1943 ‹stanbul
Birinci TBMM ‹stanbul milletvekili,
Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci baflba-
kan›, Serbest Cumhuriyet F›rkas› kuru-
cular›ndan. 1901’de Harp Okulu’nu,
1903’te Harp Akademisi’ni bitirdi. Ru-
meli’de görevlendirildi. Yunan s›n›r›nda
ve Selânik Jandarma Komutanl›¤›’nda
bulundu. Bu s›rada gizli ‹ttihat ve Terak-
ki Cemiyeti’ne üye oldu. II.Meflruti-
yet’in ilân› için ‹ttihat ve Terakki ad›na
yay›mlanan bildiriyi kaleme ald› (1908).
Meflrutiyet’in ilân›ndan sonra ‹ttihat ve
Terakki’nin Selânik Heyet-i Merkeziye-
si Reisli¤ine getirildi. ‹ttihat ve Terakki
üyesi genç subaylar›n ordudan ve siya-
setten uzaklaflt›r›lmalar› s›ras›nda Pa-
ris’e askerî atafle olarak gönderildi
(1909). 1911’de ‹talyanlar›n Trablus-
garp’a sald›rmalar› üzerine, gizlice
Trablusgarp’a gitti. Burada Neflet Pafla
komutas›ndaki Türk birliklerinin kur-
may baflkanl›¤›na getirildi. 13 Nisan
1912’de Meclis-i Mebusan’a Manast›r
milletvekili seçildi. ‹ttihat ve Terakki
F›rkas› genel sekreterli¤i yapt›. Balkan
Savafl›’n›n ç›kmas› üzerine ordudaki gö-
revine döndü. Çatalca’da Bulgar ordu-
suna karfl› savaflt›. Bab›âli Bask›n›’ndan
sonra, ‹ttihat ve Terakki’deki arkadaflla-
r›yla görüfl ayr›l›¤›na düfltü¤ünden as-
kerlikten ayr›ld›; büyükelçi olarak Sof-
ya’ya gönderildi (1913). 1917’de Türki-
ye’ye döndü ve ayn› y›l Osmanl› Mec-
lis-i Mebusan›’na ‹stanbul milletvekili
olarak girdi. I.Dünya Savafl› sonras› ‹tti-
hat ve Terakki’den ayr›l›p Osmanl› Hür-
riyetperver Avam F›rkas›’n› kurdu. Ah-
med ‹zzet Pafla Hükûmeti’nde Dahiliye
Nâz›r› olarak görev yapt›. K›sa süren bu
görevinden sonra Mustafa Kemal’in de
ortak oldu¤u “Minber” gazetesini ç›kar-
d› (1919). Damat Ferit Hükûmeti döne-
minde tutukland› ve Bekir A¤a Bölü-
¤ü’ne kapat›ld› (1920); bir süre sonra ‹n-
gilizler taraf›ndan Malta’ya sürgüne
gönderildi. TBMM Hükûmeti’nin giri-
flimi üzerine serbest b›rak›l›nca Anka-
ra’ya geldi ve Birinci TBMM’de ‹stan-
bul milletvekili olarak yer ald› (1921).
Fevzi Pafla (Çakmak) ve Rauf Bey (Or-
bay) baflkanl›¤›ndaki ‹cra Vekilleri He-
yeti’nde Dahiliye Vekili, Rauf Bey’in
istifas›ndan sonra da ‹cra Vekilleri He-
yeti Reisi (Baflbakan) oldu (1923). Bafl-
bakanl›¤› döneminde Lozan Antlaflmas›
onayland›. Cumhuriyet’in ilân›ndan
sonra TBMMBaflkan› seçildi. 22 Kas›m
1924’te ‹smet Pafla’n›n yerine Baflba-
kanl›¤a atand›. fieyh Said Ayaklanmas›
s›ras›nda gerekli önlemleri zaman›nda
almad›¤› gerekçesiyle güvensizlik oyu
verilerek istifaya zorland› (3 Mart 1925)
ve daha sonra Paris büyükelçili¤ine
atand› (1925-1930). 1930’da yurda dön-
dükten sonra birkaç arkadafl›yla birlikte
Serbest Cumhuriyet F›rkas›’n› kurdu.
Cumhurbaflkan› Mustafa Kemal Pa-
668
Oktay, Kadri
Kadri Oktay
Fethi Okyar
Mustafa Kemal ve Fethi Bey (Okyar), eflleriyle birlikte.
