41
Ali Galip Olay›
Bey’in kendi komutas›nda altm›fl kadar atl› ve kat›rl› askerden oluflan bir müfrezenin
en geç 9 Eylül’de Harput’tan Malatya’ya hareketiyle ilgili olarak ve iflin kestirmeden
bitirilmesi bak›m›ndan do¤rudan do¤ruya tebligat yap›ld›¤› bildirildi ve müfrezenin
hemen hareketinin sa¤lanmas› rica edildi.
8 Eylül’de, Sivas’tan da bir otomobille baz› subaylar›n gönderilece¤i bilgisi verildi
(Belge: 57).
Diyarbak›r’dan, Kurmay Baflkan›’n›n 7/8 Eylül 1919 tarihiyle bana gönderdi¤i flifrede
flöyle deniyordu :
“Tutuklama ile ilgili iste¤i ö¤rendim. Bu hususta Komutan Bey’in emir
verece¤ini hiç sanm›yorum. Çünkü askerî özelliklerini biliyorum. Tara-
f›mdan yap›lacak tebligat› ise, yerine getirmekten çekinirler. Bu konu-
da ‹stanbul’la haberleflmekteyiz. Bu duruma göre ne yap›lmas› gereke-
ce¤inin tayini yüksek karar›n›za ba¤l›d›r. fiifre kaleminin 357 say›s›yla
arz edilmifltir.”
13’üncü Kolordu Kurmay Baflkan›
Hâlit
Elâz›¤’daki Alay Komutan› ‹lyas Bey’den 13’üncü Kolordu Komutan›’n›n emrine cevap
olarak gelen 8 Eylül tarihli telgrafta da “Kolordu’dan ald›¤›m emir üzerine hareketim
geri b›rak›lm›flt›r. Kolordunun izni olmadan, buradan hareket etmekli¤im uygun düfl-
meyece¤inden, hareket emrinin Kolordu’dan bildirilmesine lütfen yard›mc› olunuz”
denilmekte idi (Belge: 58).
Hâlit Bey’e hemen verdi¤im cevap, aynen fluydu :
“Malûm flah›slar›n alçakl›klar› ortaya ç›km›flt›r. ‹stanbul Hükûmeti......
bu alçakl›¤a ortakt›r. Oradan emir beklemek düflmana f›rsat vermek-
tir. Bu hususta tebligat yaparken, hiç kimseyi karars›zl›¤a düflürmeye-
cek flekilde, hemen emir vermek, vakit geçirmemek gerekir. Komuta-
n›n karars›zl›¤a düflece¤ine ihtimal veriyorsan›z, zat›âliniz, taraf›m›z-
dan Elâz›¤ ve Malatya’daki alay komutanlar›na yap›lm›fl olan tebligat›-
m›z›n uygulanmas›n› bildiriniz. Gerçekten lüzum varsa, komutay› uy-
gun gördü¤ünüz tümen komutanlar›ndan biri üzerine als›n! A¤›rdan
alma zaman› geçmifltir. Yap›lanlarla ilgili cevab›n›z› bekliyoruz, karde-
flim.
Mustafa Kemal
Alay Komutan› ‹lyas Bey’e de ayn› tarihte bizzat flu emri verdim:
“Malûm flah›slar›n hainlikleri ortaya ç›km›flt›r. ‹stanbul’daki merkezî
hükûmet de bunlar›n hainli¤ine ortakt›r. Kolordunuz komutan› bu ko-
nuda izin istemifl ve cevap alamam›fl olabilir. Bu bak›mdan bu mesele-
nin çözüme ba¤lanmas›n› zât›âlinizden beklerim.
Cevab›n›z› bekliyorum, efendim. Malatya’da bu ifli hallettikten sonra,
gerekirse Sivas’ta bize kat›l›rs›n›z.”
Mustafa Kemal
fiifre d›fl›ndaki imza da 3’üncü Kolordu Kurmay Baflkan› Zeki Bey’indi.
Malatya’da bulunan 12’nci Süvari Alay› Komutan›n› da 7/8 Eylül gecesi bizzat telgraf
bafl›na ça¤›rm›fl ve görüflmekte idim. Alay Komutan› Cemal Bey’den durumu ve kuv-
veti hakk›nda bilgi ald›m. Gelenlerin yanlar›ndaki silâhl› Kürtlerle beraber on befl-yir-
mi kifli kadar oldu¤unu, alay›n da merkezde ancak o kadar kuvveti bulundu¤unu söy-
ledi. Ben bu kuvveti yeterli gördüm. Hatta Süvari ve topçu alay›n›n yaln›z subaylar›
yeterli olabilirdi Ne var ki özel durumu ve maneviyat›n› anlamak istiyordum.
Bunun üzerine telgraf konuflmas› flöyle geçti :
“Ben - Vali Galip Bey, ‹ngiliz binbafl›s›, Kâmuran Celâdet ve Ekrem Bey’lerin hep bir-
likte ustal›kl› bir tertiple bu gece yakalanarak Sivas’a gönderilmeleri zaruridir. Duru-
munuz bunu yapmaya elveriflli midir? Size buradan ve Harput’tan yard›m yetifltirile-
cektir.
Cemal Bey - Valiyi de beraber mi?
Ben - Özellikle, evet.
Cemal Bey - Arz etti¤im üzere durum ve kuvvetim buna elveriflli de¤ildir. Kâmuran,
Celâdet ve Ekrem Bey’lerin yakalanmalar› hakk›nda 13’üncü Kolordu Komutan› ile ha-
berleflme yap›ld›. Sonunda, durumun nezaketi dolay›s›yla, flimdilik tutuklanmalar›n›n
uygun olamayaca¤› hakk›nda emir de ç›km›flt›r” dedi.
Art›k, bu zat›n daha çok üzerine var›lamazd›. “Kendilerine hissettirmeden s›k› bir fle-
kilde göz hapsinde bulundurunuz. Kolordunuzdan emir gelecektir. Hareket ederlerse,
ne tarafa do¤ru gittiklerini ve hangi vas›ta ile hareket ettiklerini hemen bildiriniz” ta-
limat›n› vermekle yetindim. (Belge: 59).
8 Eylül günü, Cemal Bey’den flifre ile “malûm flah›slar›n hâlâ orada olup olmad›klar›-
n› ve göz hapsinde tutmak için al›nan tedbirlerin güvenirlik derecesini” sordum ve
“kendisine günde iki defa rapor vermesini” emrettim.
Hâlit Bey’e yazd›¤›m telgrafa ertesi günü (8 Eylül 1919) ald›¤›m cevapta, Elâz›¤’daki
Alay Komutan› ‹lyas Bey’e emir verildi¤i bildiriliyor ve bu emrin bir kopyas› veriliyor-
du (Belge: 60).
Kolordu Komutan› Cevdet Bey de, ‹ l y a s B e y’in 52 kat›rl› asker ve iki makineli tü-
fekle 9 Eylül sabah› hareket etti¤ini ve 10 Eylül akflam› Malatya’da bulunaca¤›n› bil-
dirdi; 9 Eylül tarihli bir flifresinde karfl› koyma hareketlerinin yo¤un oldu¤u bir çevre-
de daha fazla faaliyet göstermemek hususunda kendisini mazur görece¤imi” de söy-
lüyordu (Belge: 67). 9 Eylül’de, ‹lyas Bey müfrezesinden baflka, Aziziye’den iki süvari
bölü¤ü, Siverek’ten Malatya’daki alaya ba¤l› bir bölük de Malatya’ya gönderildi (Bel-
ge: 62, 63, 64).
▲
Elâz›¤ Valisi Ali Galip’in 23 A¤ustos 1919’da Harbiye Nezâretine gönderdi¤i ilk telgraf
metni.
AL‹ GAL‹P OLAYI
ATATÜRK’ÜN
ANLATIMIYLA
NUTUK’TA
