Ali Haydar Bey
1880 Diyarbak›r
11 A¤ustos 1923 Ankara
Birinci TBMM Genç milletvekili, aske-
rî hekim. ‹lk ve ortaö¤renimini Diyarba-
k›r’da tamamlad›ktan sonra Askerî T›b-
biye Mektebi’nden 1908’de tabip yüz-
bafl› rütbesiyle mezun oldu. Gülhane
Askerî Tatbikat Hastanesi’nde staj›n› ta-
mamlad›ktan sonra 1909’da Maltepe
Hastanesi’nde göreve bafllad›.
1910’da Kuzey Arnavutluk ve ard›ndan
Dimetoka’ya askerî hekim olarak gön-
derildi. Osmanl› ordusunun de¤iflik ka-
demelerinde hekim olarak görev ald›.
9.Süvari Alay› ile Balkan Savafl›’na ka-
t›ld›. 1914’te Karaa¤aç Hastanesi Baflta-
bibi oldu; ayn› y›l Edirne Askerî Hasta-
nesi’ne atand›.
I.Dünya Savafl› s›ras›nda k›demli yüzba-
fl› rütbesiyle Anafartalar Muharebesi ve
Kanal Harekât›’na kat›ld›. 1916’da Bit-
lis Cephesi’nde yaral›lar›n tedavisi için
sarg› merkezleri ve hastaneler kurdu.
1917’de ‹kinci Ordu emrindeki Menzil
Hastaneleri Bafltabibi oldu. Kafkas Cep-
hesi’nde görevlendirildi.
Bu görevdeyken Birinci TBMM’ye
Genç milletvekili seçilerek 20 Eylül
1920’de parlamentoya kat›ld›. Milletve-
killi¤i s›ras›nda Cebeci Askerî Hastane-
si’nde görev ald›. ‹kinci TBMM’ye
Genç milletvekili seçildiyse de k›sa bir
süre sonra öldü.
Ali Haydar Bey (Yulu¤)
bk.
Yulu¤, Ali Haydar
Ali Hikmet Pafla (Ayerdem)
bk.
Ayerdem, Ali Hikmet
Ali ‹hsan Pafla (Sabis)
bk.
Sabis, Ali ‹hsan
Âli ‹ktisat Meclisi
Kurtulufl Savafl› sonras›, hükûmetlerin
izleyece¤i ekonomik politikalar›n sap-
tanmas›na ve uygulanmas›na yard›mc›
olmak amac›yla 1927’de kurulan dan›fl-
ma örgütü. 25 Haziran 1927’de kurul-
duysa da resmî aç›l›fl› 4 Aral›k 1928’de
yap›ld›. 24 üyeden oluflan meclisin
onursal baflkan› baflbakan, ikinci baflka-
n› ise iktisat bakan›yd›. Üyelerin 12’si
ticaret, sanayi ve meslek odalar› taraf›n-
dan; di¤erleri ise, biri Silâhl› Kuvvet-
ler’den olmak üzere ‹cra Vekilleri He-
yeti taraf›ndan atan›yordu. Yapt›r›m gü-
cü olmayan meclisin, hükûmetin ekono-
mik konularda haz›rlad›¤› yasalar ve tü-
zükler hakk›nda görüfl bildirmek, arafl-
t›rma yapmak ve önerilerde bulunmak
gibi yasal görevleri vard›. Âli ‹ktisat
Meclisi, daha çok, temel ekonomik ko-
nularda çal›flmalar yapt›. Pahal›l›k, para
ve gümrük politikalar›, ödemeler denge-
si gibi konularla u¤raflt›. Türkiye’nin ilk
kapsaml› ödemeler bilançosunu haz›rla-
yan meclisin madenler hakk›nda
1933’te haz›rlad›¤› rapor, ülkenin eko-
nomik kaynaklar›n›n nas›l de¤erlendiril-
mesi gerekti¤i üzerinde durdu; devletçi-
lik politikas›n› ana çizgileriyle belirtti.
Meclis 1935’te la¤vedildi.
Ali ‹lmî Bey (Fânizâde)
bk.
Fânizâde Ali ‹lmî
Ali Kemal
1867 ‹stanbul
6 Kas›m 1922 ‹zmit
Damat Ferit Kabinesi’nde Maarif ve
Dahiliye Nâz›rl›¤› yapan, Kurtulufl Sa-
vafl› karfl›t› gazeteci ve yazar. As›l ad›
Ali R›za olup Ali Kemal Artin ad›yla da
bilinir. Kaptanpafla Rüfltiyesi’nde bir sü-
re okuduktan sonra Gülhane Askerî
Rüfltiyesi’nden devams›zl›k nedeniyle
at›ld›. 1882’de Mekteb-i Mülkiye’ye
girdi. Bu s›rada Muallim Naci etkisiyle
fliirler yazd›. Arkadafllar›yla birlikte ç›-
kard›¤› “Gülflen” adl› dergide edebî tar-
t›flmalara girdi. Hocalar›ndan olan Mi-
zanc› Murad’dan oldukça etkilendi. Pa-
ris ve Cenevre’de e¤itimine devam etti.
‹stanbul’a döndükten sonra Mülkiye ö¤-
rencilerini örgütlemeye çal›flt›¤› gerek-
çesiyle tutuklanarak Halep’e sürgün
edildi. Burada Frans›zca, tarih ve edebi-
yat dersleri okuttu. ‹stanbul’a, oradan da
Paris’e kaçt›. Siyasal Bilgiler Yüksek
Okulu’ndan (École Libre des Sciences
Poitiques) diploma ald›. Bu süre içinde
‹kdam gazetesinde “Paris Musahabele-
ri” bafll›¤› alt›nda makaleler yazd›. Yaz›-
lar›nda Hüseyin Cahit’le at›flt› ve bu
at›flmalar dört y›l sürdü. Mizanc› Mu-
rad’›n Paris’e gelmesi ile bir süre Jön
Türklere kat›ld›. Daha sonra Mizanc›
Murad’›n Ali Kemal ve çevresindekiler-
le ihtilâfa düflmesi ve II.Abdülhamid’le
anlaflarak ‹stanbul’a dönmesi sonucu
Jön Türkler’den ayr›ld›. Zürih’te Türk
ö¤renciler için okul açma girifliminde
bulunduysa da baflar›l› olamad›.
1897’de Brüksel Sefaretinde ikinci kâtip
olarak görevlendirildi. 1900’den itiba-
ren Kahire’de bir zenginin çiftli¤ini ida-
re etti. Bu dönemde “Tunus”, “Mesele-i
fiarkiyye” adl› eserlerini yazd›. “Mec-
mua-i Kemal” dergisi yan› s›ra “Türk”
gazetesini yay›mlad›. Yusuf Akçura’n›n
“Üç Tarz-› Siyaset” makalesine “Ceva-
b›m›z” ile karfl›l›k verdi. 1908’de Mefl-
rutiyet’in ilân› üzerine ‹stanbul’a döne-
rek “‹kdam” gazetesinde baflyazarl›k,
Mülkiye’de ö¤retmenlik yapt›. 31 Mart
Olay›’ndan sonra tekrar Avrupa’ya gitti.
Paris’te “Yeni Yol” dergisini ç›kard›.
1912’de ‹stanbul’a dönüp ‹kdam’›n bafl-
yazar› oldu. 1913’te “Peyam” gazetesini
ç›karmaya bafllad›. Hükûmete ve yöneti-
me karfl› olan elefltirileri nedeniyle
1914’te gazetesi kapat›ld›. Müta-
reke’den sonra politikaya
at›larak Hürriyet ve ‹tilâf
F›rkas› Genel Sekreteri
oldu. Damat Ferit Kabi-
nesi’nde 3 Mart 1919’da
Maarif ve 19 May›s
1919’da Dahiliye Nâz›r-
l›¤›na getirildi. Dahiliye Nâz›rl›¤› s›ra-
s›nda valilere gönderdi¤i genelgede,
millî ordu teflkilinin ve Müdafaa-i Milli-
ye çal›flmalar›n›n önlenmesini ve Mus-
tafa Kemal’in azlini istedi. ‹ngiliz man-
das› savunucusu olarak ‹ngiliz Muhiple-
ri Cemiyeti Merkez Kurulu üyesi oldu.
26 Haziran 1919’da istifa ettikten sonra
“Sabah” gazetesi ile birleflerek kurdu¤u
“Peyam-› Sabah”ta Millî Mücadele
aleyhindeki yaz›lar›na devam etti. Millî
Mücadele’nin kazan›lmas›ndan sonra
yarg›lanmak üzere Ankara’ya götürü-
lürken ‹zmit’te halk taraf›ndan linç edil-
di (6 Kas›m 1922). Ailesi daha sonra
“Kuneralp” soyad›n› ald›. 1913 ve
1919’da gazetede yay›mlanan an›lar›,
ölümünden sonra, o¤lu emekli büyükel-
çi Zeki Kuneralp taraf›ndan “Ömrüm”
(1985) ad›yla yay›mland›.
Eserleri:
Sorbon Dârülfünunu’nda Edebiyyat-›
Hakikiyye Dersleri
(1898),
Paris Musa-
habeleri
(1899),
‹ki Hemflire
(1899),
Mesele-i fiarkiyye-Medhal
(1900),
Ce-
vab›m›z
(1907),
Çölde Bir Sergüzeflt
(1913),
Bir Safha-i Tarih
(1913),
Fetret
(1913),
Rical-i ihtilal: Condorcet, Saint
Just, Danton, Robespierre
(1913),
‹lm-i
Ahlâk
(1914),
Raflit Müverrih mi fiair
mi?
(1918),
Tarih-i Siyasî
(1918),
Öm-
rüm
(1985),
Ma k a l e l e r
(1997).
46
Ali Haydar Bey
Ali Kemal’in, Mustafa Kemal’i elefltiren makalesinin bafll›¤›
Ali Haydar Bey
Ali Kemal
