113
ya’ya verildi. Osmanl›lara yeniden
geçmesi ancak 1917 Ekim Devri-
mi’nden sonra Brest-Litovsk (3 Mart
1918) Antlaflmas›’yla oldu. Antlaflma-
ya göre, Artvin’e, kendi kaderini tayin
hakk› verildi¤inden yap›lan halkoyla-
mas›nda Osmanl› yönetimi istendi¤in-
den, Kâz›m Karabekir’in kuvvetleri
Artvin’e girdiler. Kurtulufl Savafl› ön-
cesi ‹ngilizler, Batum’la birlikte Art-
vin’i de iflgal ettiler (27 Kas›m 1918). 1
Temmuz 1920’de iflgal sona erince
Gürcü birlikleri kente girdi. TBMM
hükûmetiyle Gürcistan hükûmeti ara-
s›nda yap›lan uzun görüflmelerden son-
ra kent kurtar›ld› (27 fiubat 1921) ve
Sovyet hükûmetiyle imzalanan Mosko-
va Antlaflmas› ile durum kesinleflti.
1924’te sancakken il oldu; 1933’te ilçe
olarak Rize’ye ba¤land›. 4 Ocak
1936’da Çoruh ad›yla il olduysa da 17
fiubat 1956’da ilin ad›, Artvin olarak
de¤ifltirildi.
Arvas, ‹brahim
1884 Hakkâri
21 Ekim 1965 ‹stanbul
Birinci TBMM Hakkâri milletvekili.
1912’de ‹stanbul Sultanisi’nden mezun
olduktan sonra nüfus kâtipli¤i, bucak
müdürlü¤ü, kaymakaml›k gibi devletin
çeflitli kademelerinde görev yapt›. Bi-
rinci TBMM’de Hakkâri milletvekili
seçilmesine ra¤men sa¤l›k nedeniyle
Meclis’e kat›lamad›. ‹kinci dönemde
Van milletvekili olarak seçildi¤i
TBMM’de sekizinci dönem sonuna
dek görev yapt›.
As›mBey (Gündüz)
bk.
Gündüz, As›m
Asker-i Nigâhban Cemiyeti
bk.
Nigâhban Cemiyet-i Askeriyesi
(Askerî Gözcü Derne¤i)
Aslan, Haydar Lütfi
1885 ‹çel
20 Nisan 1963 Silifke
Birinci TBMM ‹çel milletvekilli, hu-
kukçu. 1909’da Dârülfünun’un Hukuk
Bölümü’nü bitirdikten sonra de¤iflik
yerlerde görev ald›. Beyrut Sulh Hâki-
miyken bölgenin Frans›zlar›n eline geç-
mesi üzerine Silifke’ye dönerek avukat-
l›k yapt›. Birinci TBMM seçimlerinde
26 Nisan 1920’de ‹çel milletvekili ola-
rak kat›ld›¤› Meclis’te Anadolu ve Ru-
meli Müdafaa-i Hukuk Grubu’nun ku-
rulmas› üzerine muhalif grup içinde yer
ald›. Dönem sonunda Silifke’ye dönerek
avukatl›k yapt›. 1946’da Demokrat Par-
ti saflar›nda yer ald›ysa da daha sonra
partiden ayr›l›p Ba¤›ms›z Grup içinde
yer ald›. 1950’de siyasetten ayr›ld›ktan
sonra avukatl›k mesle¤ini sürdürdü.
Asl›hanlar ve Dumlup›nar
Muharebesi
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Türk ve Yu-
nan kuvvetleri aras›nda Afyonkarahi-
sar’›n kuzeybat›s›ndaki Asl›hanlar Köyü
dolaylar›nda geçen muharebelere veri-
len ad (8-11 Nisan 1921). Kuzeyde Es-
kiflehir do¤rultusunda sald›r›ya geçen
Yunan kuvvetleri, ‹nönü mevzileri
önünde baflar›s›zl›¤a u¤ray›nca Bur-
sa’ya do¤ru geri çekildi¤inde güneydeki
Yunan kuvvetleri Afyon dolaylar›nda
Asl›hanlar ve Dumlup›nar Muharebesi
ASLIHANLAR VE DUMLUPINAR MUHAREBES‹
Türk Genelkurmay Baflkanl›¤›, ‹kinci ‹nönü Zaferinden sonra ayn› devrede Afyon’a taarruz etmifl olan Yunan kuvvetleri-
ne de kuzeyden bir darbe vurmak istedi. Bu maksatla bu taarruzu yapacak olan Güney Cephesi Komutan› emrine, kendi bir-
liklerinden baflka, Bat› Cephesinden de üç tümen verildi.
Güney Cephesi Komutan›, 6 Nisan gecesi düflman›n Afyon’u tahliye ederek bat›ya do¤ru çekilmekte oldu¤u haberini ald›
ve yaln›z 4. ve 11. piyade tümenleri ile Dumlup›nar istikametinde ileri harekâta geçti. ‹ki süvari tümenini de ‹slâm köyüne, düfl-
man›n daha gerilerine yollad›. ‹lerleyen piyade tümenlerimiz Asl›hanlar’da baz› düflman kuvvetlerine rastlad›lar ve bunlara
hemen taarruz ettiler. Bu düflman kuvvetleri, kendi büyük k›s›mlar›n›n Dumlup›nar’a çekilmesini himaye ediyorlard›. 8 Ni-
san’dan 11 Nisan’a kadar burada fliddetli bir muharebe oldu. Bu muharebeye di¤er üç tümenimiz de yetiflerek girdi. ‹slâm kö-
yüne giden iki süvari tümenimiz, Uflak’tan Dumlup›nar’a do¤ru yürüyüfl yapan düflman piyade tümeninin taarruzu karfl›s›nda
Asl›hanlar’daki kuvvetlerimizin sa¤ yan›na çekildiler. 11 Nisanda Asl›hanlar’daki düflman kuvvetleri, taarruzumuz karfl›s›nda
Dumlup›nar’daki as›l savunma mevziine çekildiler.
Güney Cephesi Komutan›, Dumlup›nar mevziine de kat’i neticeli birkaç taarruz yapt›ysa da baflar›l› olamad› ve birlikleri-
miz çok fazla zayiata u¤rad›. Ve tekrar taarruz yapmaktan vazgeçildi.
MUHAREBEYE KATILAN B‹RL‹KLER VE KOMUTA KADROSU
Asl›hanlar ve Dumlup›nar Muharebesi(1)
(8-15 Nisan 1921)
Makam / Birlik
Rütbe Ad› ve Soyad›
Güney Cephesi Kom.(2)
Tu¤g.
Refet (Tümg. Bele) (3)
Güney Cephesi Kur. Bflk.
Bnb.
Ahmet Zeki (Tümg. Soydemir)
12. Kolordu Komutan›
Alb.
Fahrettin (Org. Altay)
12. Kor. Kur. Bflk.
Bnb.
V. Ziya (Tümg. Ekinci)
23. P. Tüm. K.
Yb.
Ömer Halis (Korg. B›y›ktay)
41. P. Tüm. K.
Yb.
fierif (Alb. Yaça¤az)
57. P.Tüm. K.
Yb.
Mümtaz (Alb. Çeçen)
4. P. Tüm. K.
Yb.
Mehmet Nâz›m (Alb. Yücel)
8. P. Tüm. K.
Yb.
Mehmet Sabri (Tümg. Erçetin)
1. Sv. Tüm. K.
Yb.
Ahmet Dervifl (Korg.)
2. Sv. Tüm. K.
Alb.
Nazmi (Korg. Solok)
4. Sv. Tug. K.
Yb.
‹. Hakk› (Yb. Okday)
5. Kafkas Tüm.K.(4)
Yb.
Cemil Cahit (Org. Toydemir)
11. P. Tüm. K.(4)
Alb.
Mehmet Arif (Ay›c›)
24. P. Tüm. K.(4)
Yb.
Hulusi (Alb. Conk)
Aç›klamalar:
1. Tümenlerin ast birlikleri 2. ‹nönü Muharebesi’nde oldu¤u gibidir.
2. 2/3 May›s 1921’de Bat› ve Güney Cephesi Komutanl›klar›n›n birlefltirilmesine karar verildi ve 5 May›s’ta iki cephe,
Bat› cephesi K.l›¤› olarak ‹smet Pafla’n›n emrinde fiilen birlefltirildi.
3. Tu¤g. Refet; Dumlup›nar Muharebesinde Yunan Ordusunun bozuldu¤unu ve Türk kuvvetlerinin takibe bafllad›klar›n›
rapor etmesi üzerine; 12 Nisan 1921’de Mustafa Kemal (ATATÜRK) taraf›ndan tebrik edildi. Ancak sonradan durumun böyle ol-
mad›¤› anlafl›ld›; Tu¤g. Refet görevden al›nd›, Millî Müdafaa Vekâleti görevi teklif edildi. Genelkurmay Baflkanl›¤›n› talep etti-
¤inden kabul edilmedi ve Ecevit’te (KASTAMONU) istirahate çekildi.
4. Bu tümenler Bat› Cephesi K.l›¤›ndan Güney Cephesi K.l›¤› emrine takviye olarak verilmifllerdir.
Kaynak : ‹smet Görgülü, On Y›ll›k Harbin Kadrosu, 1912-1922, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yay›nlar›, Ankara 1993, s.268
Haydar Lütfi Aslan
