315
Eftalidi Çetesi
I.Dünya Savafl› sonras› Trabzon ve yö-
resinde faaliyet gösteren Pontus Rum
yanl›s› çete. I.Dünya Savafl›’nda Os-
manl› Devleti’nin yenik düflmesi üzeri-
ne büyük devletlerin de deste¤iyle hare-
kete geçen Osmanl› topraklar› içindeki
baz› az›nl›k nüfus, örgütlenerek çeflitli
cemiyetler ve çeteler oluflturmaya baflla-
d›. Rum Eftalidi taraf›ndan Trabzon böl-
gesinde Rumlar ad›na kurulan çete de
bunlardan biriydi. Çeflitli k›y›m ve ya¤-
ma hareketlerine giriflen çete, Topal Os-
man A¤a taraf›ndan bertaraf edildi.
Eftim I
bk.
Papa I. Eftim
Efzun
Yunan ordusundaki hafif piyade askerle-
rine 19. yüzy›ldan itibaren verilen ad.
K›rm›z› fes, siyah cepken, beyaz gömlek
ve beyaz etekten oluflan tören k›yafetleri,
geleneksel Yunan giysilerini and›r›rd›.
Egemenlik (Hâkimiyet)
Egemen olma, buyru¤unu yürütme. Hu-
kukta hâkimiyet karfl›l›¤› kullan›lan bu
sözcük, milletin ve onun tüzel kiflisi olan
devletin haiz oldu¤u yetkilerin tümünü
kapsar. Anayasa’n›n egemenlik bafll›¤›-
n› tafl›yan 4. maddesinde “Egemenlik,
kay›ts›z flarts›z Türk milletinindir” de-
nilmifltir. Millî Mücadele’nin bayra¤›
olan “Hâkimiyet, bilâ kayd ü flart mille-
tindir” (Egemenlik, kay›ts›z flarts›z mil-
letindir) esas›, 1921 ve 1924 Anayasala-
r›nda da yer ald›. Bu esas, 1961 ve 1982
Anayasas›’na da al›narak Türkiye Cum-
huriyeti’nin dayand›¤› tarihî gerçek, bir
hukuk kural› hâlinde ifade edildi.
E¤il Da¤lar
Yahya Kemal Beyatl›’n›n 1921-1924
aras› ‹leri, Tevhid-i Efkar, Hâkimiyet-i
Milliye gazeteleriyle Dergâh dergisinde
yay›mlanan 86 yaz›s›ndan oluflan eseri
(1966). Sade bir dille kaleme al›nan ve
iflgal y›llar›nda yay›mlanan bu yaz›lar, o
dönemde millî fluurun güçlenmesine
yard›mc› oldu¤undan büyük be¤eni top-
lad›. Kitap, “Esir Jeminüs ve Altor fieh-
ri” isimli yaz› ile bafllamaktad›r. Yahya
Kemal bu yaz›da Roma’da esaretten
kurtulan Jeminüs ile ‹sviçre millî kahra-
man› Guillaume Tell’in hürriyet fikri et-
raf›ndaki varl›klar›ndan bahisle Anado-
lu’nun hürriyete olan ba¤l›l›¤›n› ifade
eder.” Eski Saltanat ve Yeni Millet”te
tarihçi Albert Sorel’in yak›n tarihimizle
ilgili görüfllerine yer verilir. “Bir Düflün-
ce”, Ankara’n›n memleketimiz ve tari-
himiz içindeki önemli mevkiine iflaret
eder. “Yuvaya Dönüfl” mazinin aksayan
yönlerini belirler. “‹stanbul’da Beka-
m›z” millî iktisat siyasetiyle ilgili görüfl-
leri dile getirir. Yahya Kemal Enstitüsü
taraf›ndan yay›mlanan kitab›n bir bask›-
s› da Millî E¤itimBakanl›¤› 1000 Temel
Eser dizisi içinde yer alm›flt›r.
E¤ilmez, Cafer Tayyar
1877 Prifltine/Yugoslavya
3 Ocak 1958 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› komutanlar›ndan.
1903’te Harp Akademisi’ni kurmay
yüzbafl› olarak bitirdi. ‹lk görev yeri
olan Makedonya’dayken ‹ttihat ve Te-
rakki Cemiyeti’ne girdi. Rumeli’de çe-
flitli çat›flmalara kat›ld›. Arnavut ayak-
lanmas›n›n bast›r›lmas›nda (1910) ve
Balkan Savafl›’nda görev ald› (1912).
I.Dünya Savafl›’nda, Çanakkale Cephe-
si’nde 1.Tümen komutanl›¤› yapt›.
Mondros Ateflkes Antlaflmas›’ndan son-
ra silâhs›zland›r›lan 1.Kolordu’nun ba-
fl›nda yer ald›. Trakya Paflaeli Müdafaa-
i Hukuk Cemiyeti’nin, Anadolu ve Ru-
meli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’ne
ba¤lanmas›nda önemli rol oynad›. Trak-
ya’da oluflturdu¤u millî kuvvetlerle, Yu-
nan iflgaline karfl› mücadele etti. Yunan-
l›larla giriflti¤i çat›flmada tutsak düfltü.
Birinci ve ‹kinci TBMM’de Edirne mil-
letvekili olarak görev yapt› (1920-
1927). Hakkâri yöresinde ortaya ç›kan
Nasturî ayaklanmas›n›n bast›r›lmas›nda
gösterdi¤i baflar› üzerine rütbesi gene-
ralli¤e yükseltildi (1924). Ayn› y›l, Te-
rakkiperver Cumhuriyet F›rkas›’na gir-
di. Mustafa Kemal Pafla’ya karfl› düzen-
lenen ‹zmir Suikast› (1926) olay›na ad›
kar›flt›¤›ndan ‹stiklâl Mahkemesi’ndeki
yarg›lama sonucu akland›ysa da bir da-
ha siyasete dönmedi.
E¤itim
Bir kifliyi e¤itmek, okutmak, yetifltir-
mek eylemi ve bunun yollar›n› gösteren
bilim. Eskiden çocuklara, toplumun ge-
leneklerini ve görgü kurallar›n› ö¤ret-
mekle yetinen bir e¤itim anlay›fl› ege-
mendi ve e¤itimin temel amac›; kuflak-
lar aras›nda toplumsal süreklili¤i sa¤la-
makt›. O dönemin gereklerinden olan
silâh kullanma, binicilik, avc›l›k, hay-
vanc›l›k bilgileri, yetiflkinlerce yetiflen-
lere aktar›l›rd›. Yerleflik düzene geçiflle
birlikte e¤itim yeni niteliklere büründü.
Uzunca bir süreç sonunda e¤itim, dinî
bir nitelik kazand›. Meslekler aç›s›ndan
e¤itimse, bir ç›rak-usta iliflkisi çerçeve-
sinde yürütüldü. 18.yüzy›lda kilisenin
a¤›r bask›lar›na karfl›n yükselen Ayd›n-
lanma felsefesi; Frans›z Devrimi’ne yol
açan yeni düflünceler, e¤itim anlay›fl›n-
da da köklü de¤iflikliklere sebep oldu.
Günümüzde e¤itim; görgü ölçülerini,
incelik kurallar›n› ve salt meslekî baflar›
sa¤laman›n yollar›n› ö¤reten basit bir
kavram olmaktan ç›km›fl, bireyin yetifl-
mesi ve insan›n düflüncede ilerlemesi
için gerekli tüm alanlar› içerir. Ça¤dafl
e¤itim, okulla s›n›rland›r›lmamakta;
okul öncesi, okul d›fl› ve okul sonras›
dönemlere yay›lmaktad›r. Ça¤dafl dev-
letlerde her bireyin, kendisini kiflisel
onurunun ve toplumsal ödevlerinin bi-
lincine varm›fl bir yurttafl konumuna
ulaflt›racak e¤itime hakk› oldu¤u, tart›fl-
mas›z benimsenmektedir. Devletle bir-
likte aile ve din kurumlar›n›n da varl›¤›
bir gerçektir. Bu üç kurumun amaç ve
ç›karlar›, toplumsal ilerleme do¤rultu-
Cafer Tayyar E¤ilmez
Cafer Tayyar E¤ilmez, ‹zmir Suikast› san›¤› olarak yarg›lan›rken (6 Temmuz 1926).
E¤itim
