Ebedî fief
Mustafa Kemal Atatürk’e, ölümünden
sonra verilen unvan. Önce bas›nda kul-
lan›lan bu unvan, daha sonra 26 Aral›k
1938’deki Cumhuriyet Halk Partisi Ola-
¤anüstü Kurultay›’nda Cumhurbaflkan›
‹smet ‹nönü’ye verilen “Millî fief” un-
van›yla birlikte kullan›ld›ysa da 1946
Ola¤anüstü Kurultay›’nda ‹nönü’nün
önergesiyle her iki unvan da kald›r›ld›.
Ebert, Carl
1887 Berlin
1980 Los Angeles
Türkiye’de ça¤dafl tiyatronun kurucular›
aras›nda önemli yeri olan Alman tiyatro
yönetmeni. Çeflitli tiyatrolarda oyuncu-
luk yapt›, 1927’de Darmstadt Tiyatro-
su’nda yönetmenli¤e bafllad›. Nazilerle
görüfl ayr›l›¤›na düfltü¤ünden yurt d›fl›na
göçmek zorunda kald› (1933). Sahne sa-
natlar›nda Bat› düzeyine eriflme amac›y-
la giriflilen çabalar çerçevesinde Türki-
ye’ye ça¤r›ld› (1936). Ankara Devlet
Konservatuvar›’nda ve Tatbikat Sahne-
si’nde (1938-1946) ö¤retmenlik, yönet-
menlik yapt›. Çal›flmalar›yla Devlet Ti-
yatrosu’nun oyuncu ve yönetmen kad-
rosunun yetiflmesine önemli katk›larda
bulundu. 1946’da Türkiye’den ayr›ld›k-
tan sonra ‹ngiltere ve ABD’de çal›flt›.
1954-1967 aras›nda Berlin Operas›’nda
genel sanat yönetmenli¤i yapt›; emekli-
ye ayr›ld›ktan sonra ABD’ye yerleflti.
Ebriflimo¤lu, Mustafa
1875 Antalya
11 Haziran 1944 Antalya
Birinci TBMM Antalya milletvekili.
Antalya Rüfltiyesi’ni bitirdikten sonra
devletin çeflitli kademelerinde memur-
luk yapt›. Antalya Belediye Baflkan› ol-
du¤u s›rada Millî Mücadele’nin baflla-
mas›yla birlikte Antalya Müdafaa-i Hu-
kuk Cemiyeti’ni kurarak baflkanl›¤›n›
üstlendi. 8 May›s 1920’de Birinci
TBMM’ye Antalya milletvekili seçildi.
Dönem sonras› milletvekilli¤i sona erin-
ce memleketine döndü.
Ebüzziya, Abdurrahman Velid
1882 ‹stanbul
11 Ocak 1945 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda yaz›lar› ve
Anadolu’ya yapt›¤› cephane sevk›yat›y-
la büyük yararl›klar sa¤layan gazeteci,
yazar ve fikir adam›. ‹stanbul Hukuk
Mektebi’nde okurken Düyûn-› Umumi-
ye’de tercümanl›k yapt›. Paris’te Scien-
ces Politiques’i (Siyasal Bilimler) bitir-
di. Bu s›rada Paris’in çeflitli gazetelerin-
de stajyer olarak çal›fl›p meslekî bilgisi-
ni art›rd›. 1912’de ‹stanbul’a dönerek
babas› Ebüzziya Tevfik Bey’in ç›kard›-
¤› Tasvir-i Efkâr gazetesinde yazmaya
bafllad›. ‹stanbul’un iflgali s›ras›nda ‹ngi-
lizlerin fiehzadebafl›’nda flehit etti¤i er-
lerin foto¤raflar›n› çekerek da¤›tmas›
nedeniyle 1920’de Malta’ya sürüldü.
1921’de ‹stanbul’a dönerek ç›karmaya
bafllad›¤› Tevhîd-i Efkâr gazetesinde ifl-
gal kuvvetleri ve ‹stanbul’daki ‹ngiliz
taraftarlar›yla mücadeleyi bafllatt›. ‹stih-
barat örgütü olan MM (Müdafaa-i Milli-
ye) teflkilât› vas›tas›yla Anadolu’ya cep-
hane kaç›rmak için aktif görev yapt›.
Ladin adl› bir vapurla tafl›d›¤› silâhlar›
‹nebolu’ya ulaflt›rarak Refet (Bele) Pa-
fla’ya teslim etti. Bu baflar›s›ndan dolay›
Erkân-› Harbiye Reisi Fevzi Çakmak ta-
raf›ndan 22 Nisan 1922’de ‹stiklâl Ma-
dalyas›yla ödüllendirildi. Millî Mücade-
le’nin zaferle sonuçlanmas›n›n ard›ndan
imzalanan Mudanya Mütarekesi’ne ka-
t›lan tek gazeteci oldu. Ayn› zamanda
Lozan Bar›fl Görüflmeleri s›ras›nda, gü-
nü gününe gazetesine iletti¤i yaz›larla
konferansa kat›lan Türk delegelerinin
mücadelesini kamuoyuna yans›tt›. Daha
sonra Cumhuriyet’in ilân edilip hilâfetin
kald›r›lmas›n›n devleti küçük ve kudret-
siz düflürece¤ini ve ‹slâm âleminin bafl-
s›z kalaca¤› düflüncesini savunmas›, An-
kara Hükûmeti’ni rahats›z etti. Harf ‹n-
k›lâb› aleyhine yazd›¤› yaz› nedeniyle 9
Aral›k 1923’te ‹stanbul ‹stiklâl Mahke-
mesi’nde yarg›land›ysa da Millî Müca-
dele’de gösterdi¤i yararl›klar nedeniyle
affedildi. Fakat ›srarla muhalefete de-
vam etti. fieyh Said Ayaklanmas› sonra-
s› ç›kar›lan Takrir-i Sûkun Kanunu son-
ras› gazetesi Tevhîd-i Efkâr kapat›ld› ve
Mart 1925’te Diyarbak›r ‹stiklâl Mahke-
mesi’nde yarg›lanarak gazetecilik yap-
mamas› kofluluyla sal›verildi. ‹stanbul’a
dönerek matbaac›l›k yapt›. 15 Haziran
1926’da Mustafa Kemal’e suikast girifli-
mi nedeniyle yarg›lan›p serbest b›rak›l-
d›. 1934’te Zaman gazetesini ç›kard›.
1940’ta kardeflinin o¤lu Ziyad Ebüzzi-
ya’n›n tekrar ç›karmaya bafllad›¤› Tas-
vir-i Efkâr’da baflyazarl›k yapt›. II.Dün-
ya Savafl›’n›n ç›kmas› ve hükûmetin
bask›s› üzerine 1943’te yazarl›¤› b›rakt›.
Avrupa’dan edindi¤i birikimlerle özel-
likle foto muhabirli¤i konusundaki uy-
gulamalar›yla Türkiye’de ça¤dafl gaze-
tecilik anlay›fl›n›n geliflmesinde büyük
katk›lar sa¤lad›.
Bafll›ca eserleri:
Kuy-
ruklu Y›ld›zlar ve Halley Kevkeb-i Gîsû-
dâr›
(1912),
Girid: Mazisi, Hâli, ‹stik-
bâli
(1912),
Tayyarecilik: Mazisi,
Ehemmiyeti, Terakkiyât-› Haz›ras›
(1913),
Türkiye Demiryollar› Cep Atlas›
(1931),
Takvim-i Ebüzziya
(1943-1945),
Fen ve Sanat Ansiklopedisi
(1945).
312
Ebedî fief
Velid Ebüzziya, Mustafa Kemal Pafla ile ‹zmit’te.
Abdurrahman Velid Ebüzziya
Mustafa Ebriflimo¤lu
Türkiye’de ça¤dafl tiyatronun kurucular›ndan olan Carl Ebert, Ankara Devlet Konservatuvar›
Tiyatro Bölümü ö¤rencileriyle derste (1937).
E
