‹kinci ‹nönü Savafl›
bk.
‹nönü Savafl› (‹kinci)
‹ktisat Vekâleti
Birinci TBMM Hükûmeti içinde yer
alan bakanl›k (1920-1924). Ayn› za-
manda sanayi, orman, tar›m ve maden-
cilik ifllerine de bakan ‹ktisat Vekâleti, 3
May›s 1920’de kuruldu. 6 Mart 1924’te
Ticaret Vekâleti, 27 Eylül 1930’da ‹kti-
sat Vekâleti ve 1949’da Ekonomi ve Ti-
caret Bakanl›¤› ad›n› ald›. Günümüzde-
ki ad› Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›’d›r.
‹ktisat Kongresi
bk.
‹zmir ‹ktisat Kongresi
‹leri
‹flgal y›llar›nda ‹stanbul’da yay›mlanan,
Millî Mücadele yanl›s› Türkçe günlük
gazete. Sahibi, Celâl Nuri ‹leri’dir. 1
Ocak 1918’de Âti ad›yla yay›n hayat›na
girdi; 10 fiubat 1919’da Ahmed Pafla ka-
binesini tenkit eden baflyaz› nedeniyle
süresiz kapat›ld›ysa da ertesi gün ‹leri
ad›yla ç›kmaya bafllad›. 10 Mart
1920’de kapat›l›nca Ahvâl ad›yla yay›-
m›n› sürdürdü. 16 Mart’ta Celâl Nu-
ri’nin tutuklan›p Malta’ya sürülmesin-
den sonra defalarca kapand›ysa da de¤i-
flik adlarla yeniden yay›mland›. Yurt d›-
fl›na kaçan ‹ttihat ve Terakki yöneticile-
ri hakk›nda sert yaz›lar yay›mlad›. ‹stan-
bul’un iflgali üzerine, ‹tilâf Devletle-
ri’nden çekinmeden, yurt sevgisinin kut-
sall›¤› üstüne yaz›lar yazd›. Millî Müca-
dele’yi bütün gücüyle destekledi. Kurtu-
lufl Savafl› y›llar›nda TBMM Hükûme-
ti’nin sözcülü¤ünü yapt›. Ankara’dan
gönderilen haberlere genifl yer veren ga-
zete 1924’te kapand›. 1944’te Suphi
Nuri ‹leri taraf›ndan yeniden yay›mlan-
d›ysa da bir y›l sonra yay›m›na tamamen
son verdi.
‹leri, (Mehmet) Esat Hoca
1882 Gümülcine/Yunanistan
15 Nisan 1957 Torbal›/‹zmir
Birinci TBMM Ayd›n milletvekili, din
adam›. ‹lk ve ortaö¤renimini Gümülci-
ne’de tamamlad›ktan sonra medrese ö¤-
renimi gördü. Ö¤retmenlik ve vaizlik
yapt›. Gümülcine’nin iflgali üzerine ‹s-
tanbul’a gelerek Bat› Trakya Derne¤i’ni
kurdu. Ayd›n Sultanisi’ne ö¤retmen ola-
rak atand›. Yunanl›lar›n ‹zmir ve havali-
sini iflgale bafllamalar› s›ras›nda çevre-
sinde toplad›¤› gönüllülerle Ayd›n’da
Köflk çat›flmas›na girdi. Hilâl-i Ahmer
Cemiyeti’nde (K›z›lay) yaral›lar›n teda-
visi için çal›flt›. Halk› iflgaller konusunda
ayd›nlatan yaz›lar yazd›. Cephede sava-
flan askerlere vaazlar vererek moralleri-
ni yükseltmeye çal›flt›. Bu nedenle “Mil-
lî Ordu Müftüsü” unvan›n› ald›. Birinci
TBMM’ye Ayd›n milletvekili seçilerek
10 Ekim 1920’de Meclis’e kat›ld›. Bu
dönemde Ayd›n bölgesinde savaflan er-
lerin çeflitli ihtiyaçlar›n›n karfl›lanmas›
için çal›flt›. ‹kinci TBMM’ye Mentefle
(Mu¤la) milletvekili seçildi. Dönem
sonras› Torbal› ilçesine yerleflerek çift-
çilikle u¤raflt›. 1923’te Meclis karar›yla
kendisine hizmetlerinden dolay› ‹stiklâl
Madalyas› verildi.
‹leri, Celâl Nuri
1882 Gelibolu
2 Kas›m 1938 ‹stanbul
Birinci TBMM Gelibolu milletvekili,
gazeteci ve yazar. Âyan Meclisi üyele-
rinden Giritli Nuri Bey’in o¤ludur. Orta-
ö¤renimini Galatasaray Sultanisi’nde ta-
mamlad›ktan sonra ‹stanbul Hukuk
Mektebi’ni bitirdi. II.Meflrutiyet döne-
mindeki siyasî tart›flmalarda etkin rol
oynad›. Bat›c›l›k, ‹slâmc›l›k ve Türkçü-
lük görüfllerinin kendisine göre do¤ru
yanlar›n› alarak senteze varmay› amaç-
lad›. II.Meflrutiyet’ten sonra yo¤un ola-
rak edebiyatla ilgilenmeye bafllad›. ‹k-
dam, Le Jeune Turc, Courrier d’Orient
gibi gazetelerde ve ‹çtihad dergisinde
yaz› ve incelemeleri yay›mland›. Edebi-
yat-› Umumiye Mecmuas›’n› (1916-
1919) ve ard›ndan Âti adl› günlük gaze-
teyi ç›kard›. Gazetenin süresiz kapat›l-
mas› üzerine fiubat 1919’da ‹leri ad›yla
yeniden yay›mlad›. Son Osmanl› Mec-
lis-i Mebusan›’na Gelibolu mebusu se-
çildi (1919). 16 Mart 1920’de iflgalcile-
rin Meclis’i kapatmalar›ndan sonra tu-
tuklanarak Malta’ya sürüldü. Serbest b›-
rak›l›nca Ankara’ya geldi (26 Kas›m
1921). Gelibolu milletvekili olarak Bi-
rinci TBMM’ye kat›ld›. 1924 Anayasa-
s›’n› haz›rlayan komisyonda baflkan ve
raportör olarak görev ald›. Daha sonra
iki kez Tekirda¤’dan milletvekili seçildi
(1927-1931 ve 1931-1935). Edebiyat,
tarih, hukuk, din, toplumbilim, siyaset
vb. alanlarda yay›mlad›¤› çok say›da
makale ve kitapta Bat›l›laflma hareketle-
rini savundu.
Bafll›ca eserleri:
Mukad-
derat-› Tarihiye
(1912),
Havaic-i Kanu-
niyemiz
(1913),
Tarih-i Tedenniyat-›
Osmaniye
(1914),
‹ttihad-› ‹slâm
(1915),
‹ttihad-› ‹slâm ve Almanya
(1915),
Kad›nlar›m›z
(1915),
Tarih-i ‹s-
tikbal
(3 cilt, 1915-1916),
Hatemü’l-En-
biya
(1916),
‹lel-i Ahlâkiyemiz
(1916),
Müslümanlara, Türklere Hakaret, Düfl-
manlara Riayet ve Muhabbet
(1916),
Rum ve Bizans
(1917),
Türkçemiz
(1917),
Kara Tehlike
(1918),
Taç Giyen
Millet
(1923),
Türk ‹nkilâb›
(1926),
Devlet ve Meclis Hakk›nda Musahabe-
ler
(1932).
‹leri, Suphi Nuri
1887 Gelibolu
5 Aral›k 1945 ‹stanbul
Lozan Konferans›’na dan›flman olarak
kat›lan hukukçu ve gazeteci. ‹stanbul
Hukuk Mektebi’ni ve Paris Siyasal Bil-
gileri Okulu’nu bitirdi. Doktoras›n› Pa-
ris Hukuk ve Ekonomi Bilimleri Fakül-
tesi’nde yapt›. A¤abeyi Celâl Nuri ‹leri
ile birlikte ‹leri gazetesini yönetti.
I.Dünya Savafl› sonras› ‹stanbul’da ku-
rulan Sosyalist Parti’nin genel sekreter-
li¤ini yapt›. Tramvay grevlerini yönetti.
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Mustafa Ke-
436
‹kinci ‹nönü Savafl›
‹ktisat Vekâletince düzenlenen “El ‹flleri ve Küçük Sanatlar Sergisi” (1936)
12 Kas›m 1920 tarihli ‹leri gazetesinin
birinci sayfas›.
Celâl Nuri ‹leri
