‹nönü Savafl› (Birinci)
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Bat› Cep-
hesi’nde Yunanl›lara karfl› kazan›lan ilk
zafer (9-11 Ocak 1921). Yunan birlikle-
ri 6 Ocak 1921’de Bursa yöresinden ha-
rekete geçip üç günlük bir yürüyüflten
sonra ‹nönü mevzilerine ulaflt›lar (9
Ocak 1921). Türk kuvvetlerinin bir bö-
lümü ayn› gün ‹nönü mevzilerine yerle-
flirken, bir bölümü de mevzilere yetifl-
mek için yola ç›kt›. Bu s›rada düzenli or-
duya kat›lmak istemeyen Çerkez Ethem
kuvvetleriyle düzenli ordu birlikleri ara-
s›nda Kütahya’da çat›flmalar bafllam›flt›.
Yunanl›lar, bu durumdan yararlanmak
istediler. ‹nönü önlerinde 9 Ocak günü
bafllayan savafl, havan›n kararmas›yla
kesildi. Yunanl›lar, ele geçirdikleri baz›
yerleri b›rak›p savafl hatt›n›n gerisine çe-
kildiler. Bu s›rada Kütahya’da bulunan
Bat› Cephesi Komutan› Albay ‹smet
Bey (‹nönü), Kütahya’y› Çerkez Ethem
kuvvetlerine karfl› savunacak tümenin
bir taburunu yan›na alarak, gece yar›s›
trenle cepheye hareket etti. Savafl›n ikin-
ci günü iki taraf›n kuvvet durumu flöy-
leydi: Türkler: 417 subay, 8.500 er
(6.000 tüfek), 18 hafif ve 47 a¤›r maki-
neli tüfek, 28 top; Yunanl›lar: 427 su-
bay, 15.816 er (12.500 tüfek), 270 hafif
ve 80 a¤›r makineli tüfek, 70 top. 10
Ocak günü iki koldan sald›r›ya geçen
Yunan kuvvetleri, sol kanatta durdurul-
mas›na karfl›n ‹nönü ‹stasyonu’na kadar
ilerlediler. Bu durum karfl›s›nda Albay
‹smet Bey geri çekilmek zorunda kald›.
Düzensiz bir flekilde geri çekilmeye bafl-
layan Türk birlikleri önemli ölçüde ka-
y›p verdiler ve ‹nönü mevzileri Yunan-
l›lar›n eline geçti. Bunun üzerine Türk
kuvvetleri, ‹nönü mevzilerinin 15 km
gerisindeki ikinci savunma hatt›na yer-
lefltiler. 11 Ocak günü düflman taraf›nda
hiçbir hareket görülmeyince yapt›r›lan
keflif sonucu Yunan birliklerinin geri çe-
kildi¤i anlafl›ld›. Bunun üzerine ilerle-
yen Türk birlikleri, çekildi¤i mevzileri
geri ald›. I.‹nönü Savafl›, askerî bak›m-
dan küçük çapl› bir savafl olmas›na kar-
fl›n, Yunanl›lar›n ilk yenilgisi olarak ka-
bul edilmesi yönünden büyük önem ta-
fl›r. Bu savafl sonucu halk›n TBMM’ye
ve orduya olan güveni artt›; Kurtulufl
Savafl›’n›n kazan›laca¤›na olan inanç
daha da güçlendi. Bu arada ‹tilâf Devlet-
leri, politikalar›n› yeniden gözden geçir-
mek ve Londra’da toplanacak konferan-
sa, ‹stanbul Hükûmeti’nin yan› s›ra
TBMM Hükûmeti’ni de ça¤›rmak zo-
runda kald›. Bu durum, Anadolu’daki
Millî Mücadele’nin istenmese de tan›n-
mas› demekti.
‹nönü Savafl› (‹kinci)
Yunanl›lar›n I.‹nönü Savafl›’nda u¤ra-
d›klar› yenilginin ezikli¤inden kurtul-
mak, ‹tilâf Devletleri’nin güvenine lây›k
olduklar›n› göstermek, Türk ordusunun
güçlenmesine f›rsat vermemek ve Eski-
flehir ile Kütahya’y› ele geçirip Ankara
üzerine yürümek amac›yla yeniden bafl-
latt›klar› savafl (27 Mart-1 Nisan 1921).
Savafla yol açan Yunan taarruzu,
TBMM Hükûmeti ile Sovyet Rusya ara-
s›ndaki dostluk ve yard›mlaflma antlafl-
mas›n›n imzaland›¤› s›rada, Londra
Konferans›’na kat›lan ‹tilâf Devletlerin-
ce kararlaflt›r›ld›. Ulusal Kurtulufl güçle-
ri, beklenen bu taarruza karfl› önlemleri-
ni ald›lar. ‹nönü mevzileri güçlendiril-
dikten sonra Güney Cephesi’nden bir
bölüm takviye güç ve Merkez Ordu-
su’na ba¤l› Kafkas Tümeni, ‹nönü mev-
zilerine getirildi. Ayr›ca Kocaeli’deki as-
kerî birlikler ‹nönü’ye tafl›nd›. Yunan or-
dusu 18 Mart günü iki grup hâlinde Es-
kiflehir ve Afyon’a do¤ru ileri harekâta
bafllad›. Uflak grubu, 24 Mart’ta Dumlu-
p›nar mevzilerini ele geçirip 27 Mart’ta
Afyon’a girdi. Eskiflehir-Afyon hatt›n›
ele geçirmek isteyen Yunan ordusu böy-
lece hedefine ulaflm›fl oldu. Bursa grubu
ise 26 Mart’ta ‹nönü mevzilerine ulaflt›.
27 Mart’ta bafllayan savafl, befl gün sür-
dü. Bu savafl›n TBMM Hükûmetince en
önemli özelli¤i, Yunan taarruzunun za-
man zaman karfl› taarruzlarla k›r›lmas›
ve ‹nönü savunma hatt›n›n terk edilme-
mesidir. Savafl›n en kritik an›nda (30
Mart) Meclis Muhaf›z Taburu da cephe-
de yerini al›nca 31 Mart günü Türk ordu-
sunun, Yunan kuvvetlerinin sa¤ kanad›-
na yapt›¤› karfl› taarruz, savafl›n sonucu-
nu belirledi. 1 Nisan’da Yunan ordusu
Bursa’ya do¤ru geri çekilirken takip ha-
rekât› bafllad› ve savafl, TBMM askerî
güçlerinin zaferiyle sonuçland›. Bu bafla-
r›dan sonra, Bat› Cephesi’ndeki askerî
gücün önemli bir bölümü güneye yönel-
tildi ve 6 Nisan’da Afyon iflgalden kurta-
r›ld›. 8-11 Nisan’da Asl›hanlar ve Dum-
lup›nar’da yo¤un çarp›flmalar oldu. Yu-
nan ordusu, ancak Dumlup›nar mevzile-
rinde tutunabildi. Bu savaflta sa¤lanan
baflar›, birçok olumlu geliflmeyi de bera-
berinde getirdi. 1 Haziran 1921’de ‹tal-
yanlar herhangi bir çat›flma olmaks›z›n
Anadolu’yu terk etmeye bafllad›. 9 Hazi-
ran’da Frans›zlar, Franklin-Bouillon’u
görüflmelerde bulunmak üzere, gayr›res-
mî olarak Ankara’ya gönderdi ve 21 Ha-
ziran’da Frans›zlar Zonguldak’› boflaltt›.
Öte yandan bu baflar›, ülke içinde de
Kurtulufl Savafl›’na ve TBMMHükûme-
ti’ne olan güveni art›rd›.
446
‹nönü Savafl› (Birinci)
‹nönü savafllar›na haz›rlanan topçu bataryalar› (1921).
Birinci ‹nönü Zaferi
‹znik’ten, Gediz üzerinden Uflak’a kadar bir hat çekildi¤ini düflününüz, bu hatt›n, Ge-
diz’in kuzeyinde kalan parças› iki yüz kilometredir. Gediz’den Uflak’a olan parças› da
otuz kilometre kadard›r. Düflman, üç tümenle bu hatt›n kuzey ucundan Eskiflehir
üzerine yürüdü. Bizim Gediz’de bulunan önemli kuvvetlerimiz, Eskiflehir üzerinden
bu düflman tümenlerini karfl›lamaya mecburdu. Karfl›lad› ve yendi. ‹nk›lâb›m›z›n ta-
rihine, Birinci ‹nönü Zaferi’ni kaydetti.
Güney Cephesi’ne ait olan kuvvetler, eski yerlerine, Dumlup›nar’a iade edildiler. Kü-
tahya’da yaln›z 61’inci Tümen, iki alay kadar kuvvetiyle ‹zzettin Bey (Ordu Müfettifli
‹zzettin Pafla’d›r) komutas›nda b›rak›lm›flt›.
(.........)
Nutuk : s.372.
Türk Ordusu Yunan Ordusu
Tüfek
30.108
41.150
A¤›r Mk. Tüfek
235
720
Hafif Mk. Tüfek
55
3.134
Top
102
220
K›l›ç
4.435
2.000
II.‹NÖNÜ SAVAfiI’NDA TARAFLARIN GÜÇ DENGES‹
Harekât planlar›n›n haz›rland›¤› Eskiflehir ‹nönü’deki karargâh binas›.
B‹R‹NC‹ ‹NÖNÜ ZAFER‹
ATATÜRK’ÜN
ANLATIMIYLA
NUTUK’TA
