632
Mondros Mütarekesi
MONDROS MÜTAREKES‹
felâketinde mütareke yapma¤a mecbur olan hükûmetlere dikte et-
tirilmifl flartlara göre mütareke maddelerinin hafif olmas›na naza-
ran saltanat›n hâkimiyetinde olarak devletimizi teflkil eden bütün
millet ve kavimlerin tam hak ve hürriyetine kavuflmalar› esaslar›y-
la imzalamaya haz›r oldu¤umuz bar›fl antlaflmas›nda da baflar›m›z›
umar ve Allah’›n lütuflar›ndan dilerim.
Bütün memurlar›n ve subaylar›n, bütün halk s›n›flar›na ve as-
kerlere adalet ve flefkatlerini yaymalar› ve memuriyet görevlerin-
de son derece gayret ve istikamet yolunu tutmalar› ve çeflitli ka-
vim ve mezhepteki teb’an›n aralar›nda yüzy›llardan beri süregelen
saf dostluk ve iyi geçimi flu son zamanlarda ne yaz›k ki meydana
gelen ikiyüzlülükten do¤ma düflmanl›k ve bölücülü¤e feda etmeye-
rek birbirlerine samimî dostluk elini uzatmalar› sebeplerini ta-
mamlamalar› mutlaka lâz›md›r. Bu hususta ak›ll›ca ve flefkatlice
tedbirleri beraber, böyle zamanlarda bölücülük ve ikiyüzlülü¤e he-
ves edebilecek kötü niyetliler ve ak›ls›zlara karfl› da daima uyan›k
ve sa¤lam bulunmak icab eder. Bu son zamanlarda Anadolu’nun
çeflitli bölümlerinde seyahat vazifem s›ras›nda ‹slâm halk›n›n, ço-
¤unun sahip oldu¤u mertlik ve yi¤itlik ve ma¤dur olan toprak kar-
defllerine karfl› gösterdi¤i flefkat eserlerine gözümle görerek flahit
oldu¤umdan eski samimî ba¤ ve duygular›n k›sa zamanda geri dö-
nece¤inden ümitli bulunuyorum. fiu zamanda herkesin muhtaç ol-
du¤u ancak asayifl, bar›fl ve iyi haldir. Elbirli¤i ile bu hususta bütün
memurlar ve halk s›n›f›n›n gayret ve yard›m›n› bekler ve büyük
güçlüklerini hakk›yla idrak etmifl olarak tahammülle omuzlar›ma
ald›¤›m bu a¤›r hükûmet yükünde ümmetin kötülüklerden uzak
olanlar›n›n kalbi teveccühlerini ve hâlis dualar›n› kalb samimiyeti
ile dilerim.
Bu telgraf›n süratle ve genelge olarak gerekenlere tebli¤i
beklenir. Ordulara, vilâyetlere ve merkeze ba¤l› sancaklara tamim
edilmifltir.»
2 Teflrinisani sene 1334
(2 Kas›m 1918)
Sadrazam ve Padiflah Yaveri
Ahmed ‹zze
t
Kaynak : Mithat Serto¤lu, Belgelerle Türk Tarihi, Cilt X1, Say› 63, Aral›k 1972,
s.14.
MONDROS MÜTAREKES‹
‹ngilizlerin Rauf Bey’i Aldat›fl›n›n Y›ldönümü
«‹ngiltere’nin Akdeniz Donanmas›’na ba¤l› Liverpool Kruvazö-
rü, 26 Ekim 1918 gecesi saat on sular›nda girdi¤i Limni Adas›’n›n
Mondros Liman›’na çok özel yolcular getirmiflti. Bahriye Nâz›r› Hü-
seyin Rauf (Baflkan), Hariciye Nezareti Müsteflar› Reflat Hikmet ve
Kurmay Yarbay Sadullah Beyler: Sadrazam ve hariciye nâz›r›nca,
Osmanl› Devleti ad›na mütareke imza etmeye memur edilmifl Türk
heyeti. ‹tilâf Devletleri ad›na görüflmeleri yürütecek heyete gelin-
ce: ‹ngiltere’nin Akdeniz Donanmas› Baflkomutan› Amiral Calthor-
pe (Baflkan), Amiral Seymour, Albay Labens ve Binbafl› Dixon.
Görüflmeler, 27 Ekim günü ö¤leye do¤ru, Agamemnon Z›rhl›-
s›’nda bafllad› ve dört güne yay›lm›fl befl oturumda tamamland›.
(………)
31 Ekim günü ö¤le saatlerinde yürürlü¤e girmesi öngörülen
mütareke imzaland›¤› anda (30 Ekim 1918, saat 20.03), Rauf Bey
söz alarak diyor ki: “Mütarekenamenin flartlar› a¤›rd›r. Bununla
beraber onlar› yerine getirmeye sadakatle çal›flaca¤›z. ‹ngiliz dev-
let ve milletinin imzalar›na sad›k, vaatlerine vefakâr olduklar›na
itimad›m›z vard›r. Bu inanç, üzerimize düflen a¤›r vazifeyi yapmak-
ta bize cesaret verdi. Büyük ‹ngiliz milleti ile müttefiklerinin taah-
hütlerine ve vaatlerine sadakatle riayet edeceklerine olan itimad›-
m›zda hatam›z yoktur zann›nday›z.” Calthorpe: “‹ngiltere ve müt-
tefikleri ad›na imzalad›¤›m mütarekenamenin bütün maddelerine
dikkat ve itina ile riayet olunaca¤›n› tekrar teyit ederim” dedikten
sonra maiyetine dönerek soruyor:
- Efendiler, ‹ngiltere daima imzas›na riayet ve sad›kane hare-
ket eder, de¤il mi?
Onlar da hep bir a¤›zdan yan›tl›yorlar:
- Evet efendim.
Bir ülke ve milletin istikbali, baflkalar›n›n insan ve hoflgörüsü-
ne b›rak›labilir mi? Üstelik ‹tilâf Devletleri’nin, mürekkebi henüz
kurumufl bir dizi gizli antlaflmada, Osmanl› Devleti’ni aralar›nda
pay ettiklerinin, çok iyi bilinmesine ra¤men. Bu durum, “kuzuyu
kurda teslim etmek” de¤il de nedir?
Atatürk’ün Falih R›fk› Atay’a söyledik-
leri ne kadar isabetlidir: “Bu mütarekeyi
bafltan sona inceledikten sonra, bende ha-
s›l olan kanaat flu idi. Osmanl› Devleti bu
mütarekename ile kendini kay›ts›z flarts›z
düflmanlara teslim etmeye izin vermifltir.
Yaln›z izin vermifl de¤il, düflmanlar›n mem-
leketi istilâs› için ona yard›m› da vaat et-
mifltir.”
Nitekim Musul, ‹skenderun, Adana, Ur-
fa, Marafl, Antep, Antalya, mütareke hü-
kümlerine ayk›r› olarak iflgal ediliyor. ‹tilâf
Devletleri, karfl› ç›kan yurtsever komutan-
lar› görevden ald›r›yor, tutuklat›yor, hapse
att›r›yor, hatta bizzat Malta’ya sürüyor.
Hâl böyle olunca Rauf Bey’in: “Bu mütare-
ke ile devletimizin istiklâli, saltanat›m›z›n
hukuku tümüyle kurtar›lm›flt›r. Bu mütare-
ke, galip ile ma¤lûp aras›nda yap›lm›fl bir
mütareke de¤il, savafl hâlinden ç›kmak is-
teyen iki denk devletin, aralar›ndaki düfl-
manl›¤› durdurmalar› durumu gibi bir fley-
dir” fleklindeki sözlerinin, ne denli yersiz oldu¤u kendili¤inden or-
taya ç›k›yor.
Ancak, Osmanl› vilâyetlerinin en mamur ve en zengini olan ‹z-
mir de iflgal edilince, bardak taflt›. 15 May›s 1919 günü Yunan k›ta-
lar›na s›k›lan kurflunlar, Türk ulusunun do¤u sorununu, büyük güç-
lerin istedi¤i gibi çözemeyeceklerini hayk›r›yordu. Bu 盤l›k duyul-
du mu? Elbette hay›r. E¤er tersi do¤ru olsayd›, 10 A¤ustos 1920’de
(Sevr Antlaflmas›) Türkiye’nin ipi çekilmeye çal›fl›lmazd›. Aradan
neredeyse bir yüzy›l geçti. Gücün hakl› k›ld›¤› bir avuç zengin dev-
let, bugün de uluslar›n ipini çekiyor. Üstelik, dara¤ac›na ç›karma
gere¤i bile duymadan.»
Kaynak : Doç.Dr.Engin Berber, ‹ngilizlerin Rauf Bey’i Aldat›fl›n›n Y›ldönümü,
Cumhuriyet gazetesi, 30.10.2002
Mondros Mütarekesi gere¤i ‹tilâf Devletle-
rince iflgali kararlaflt›r›lan Toros tünellerin-
den biri.
