637
Mudanya Mütarekesi Müzesi
Mudanya Mütarekesi’nin imzaland›¤›
binada 1960’ta aç›lan müze. Üç katl› bir
köflk olan müzenin birinci kat›nda,
TBMM Hükûmeti bafldelegesi ile ‹tilâf
Devletleri delegelerinin çal›flma odalar›,
mütarekenin yap›ld›¤› ve imza edildi¤i
salon, gazeteciler ve dinleyiciler odas›,
mütarekeyle ilgili çeflitli belge, eflya ve
foto¤raflar; ikinci kat›nda ‹smet (‹nönü)
ve As›m (Gündüz) Paflalarla yaverlerin
yatak odalar› ve dinlenme salonlar› yer
almaktad›r.
Mudros
bk.
Mondros
Mu¤la
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda 23 Temmuz
1919-5 Temmuz 1921 aras› ‹talyan iflga-
linde kalan, Ege Bölgesi’nin Mentefle
yöresinde kent. 1864’te Ayd›n vilâyeti-
ne ba¤land›; II.Meflrutiyet’ten (1908)
sonra ba¤›ms›z sancak durumuna getiri-
len Mentefle sanca¤›n›n merkezi oldu.
I.Dünya Savafl›’ndan sonra ‹talyan bir-
likleri taraf›ndan 23 Temmuz 1919’da
iflgal edildi. Ancak ‹stanbul’daki ‹talyan
Yüksek Komiseri Kont Sforza’n›n ›l›m-
l› tutumu nedeniyle iflgal kuvvetleri ken-
te fazla zarar vermedikleri gibi, Yunan-
l›lara karfl› çarp›flan Kuvâ-yi Milliye
güçlerine hoflgörülü davranarak Ayd›n
Cephesi’nin takviye edilmesini kolay-
laflt›rd›lar. Bölgede Müdafaa-i Vatan
Cemiyeti’nin önderli¤inde Mu¤la’n›n
önde gelen efeleriyle yedeksubaylardan
meydana gelen silâhl› birlikler olufltu-
ruldu; bütün kaza ve nahiyelerde Kuvâ-
yi Milliye teflkilâtlar› kuruldu. Bu arada
Temmuz 1919’da yörede patlak veren
en önemli olaylardan biri, Kuvâ-yi Mil-
liye’nin iki milis komutan› Yörük Ali
Efe ile Demirci Mehmed Efe aras›ndaki
çat›flmad›r. Bu çat›flmada Yörük Ali Efe
yenilerek Mu¤la’y› terk etti. 1920 orta-
lar›na gelindi¤inde ‹talya, ülkesindeki iç
çat›flmalar ve Arnavutluk’ta u¤rad›¤›
yenilgi sebebiyle oldukça büyük güç
kayb›na u¤ram›flt›. Bu arada, ‹tilâf Dev-
letleri’nin di¤er üyeleriyle sürekli anlafl-
mazl›k içindeydi. Bu durum, ‹talya’n›n
fetihçi politikas›nda önemli de¤ifliklik
yapmas›na sebep oldu. 1920’nin yaz ay-
lar›nda, ‹talya’da önemli bir hükûmet
sonras› Nitti baflbakanl›ktan ayr›larak,
yerini Gioletti’ye b›rakt›. ‹talya’n›n ‹s-
tanbul’daki Yüksek Komiseri Kont
Sforza da, d›fliflleri bakanl›¤›na getirildi.
‹talyanlar, 1 Haziran 1921’den bafllaya-
rak Güneybat› Anadolu’daki güçlerini
çekmeye bafllad›lar. Mu¤la’daki ‹talyan
birlikleri de 5 Temmuz 1921’de geri çe-
kilince bölge, iflgalden tamamen kurtul-
du ve daha sonra yeni bir iflgalle karfl›-
laflmad›.
Mu¤lal›, Mustafa
1882 Mu¤la
11 Aral›k 1951 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› komutanlar›ndan. Harp
Okulu’nu (1901) ve Harp Akademisi’ni
(1904) bitirdi. Balkan Savafl›’na (1912-
1913) kat›ld›. I.Dünya Savafl› s›ras›nda
Adana Bölge Komutanl›¤› Kurmay
Baflkanl›¤› yapt›. Tümen komutan› ola-
rak Kurtulufl Savafl›’na kat›ld› (20 Eylül
1921). 1922’de albay, 1927’de tümge-
neral, 1931’de korgeneral, 1942’de or-
general oldu. Kubilay Olay› san›klar›n›n
yarg›lanmas› için görevlendirilen askerî
mahkemenin baflkanl›¤›n› yapt› (1930).
1.Kolordu Komutanl›¤› (1931-1939),
iki kez Yüksek Askerî fiûra üyeli¤i
(1942-1943, 1945-1947) ve Üçüncü Or-
du Komutanl›¤› yapt› (1943-1945). Son
görevi s›ras›nda Van’›n Özalp ilçesi ya-
k›nlar›nda ç›kan olaylarda 33 kifliyi yar-
g› karar› olmaks›z›n kurfluna dizdirdi¤i
gerekçesiyle yarg›land›. 2 Mart 1950’de
ölüm cezas›na çarpt›r›ld›ysa da hafifleti-
ci nedenlerle cezas› 20 y›l hapse çevril-
di. Askerî Yarg›tay, karar› bozdu ve ye-
ni yarg›lama bafllamadan hapiste öldü.
‹stanbul Edirnekap› fiehitli¤i’ndeki me-
zar› 1922’de Ankara’daki Devlet Me-
zarl›¤›’na nakledildi.
Mu¤lal›, Mustafa
Mudanya Mütarekesi’ne ev sahipli¤i yapan Mudanya Hükûmet Kona¤›.
Mudanya Mütarekesi Müzesi
Mu¤la’dan bir görünüm.
Mustafa Mu¤lal›
