Mitat Alam
bk.
Saylam, Mehmed Mithat
Mithat Bey
1874 Mardin
17 Aral›k 1923 Mardin
Birinci TBMM Mardin milletvekili. ‹lk
ve ortaö¤renimini Mardin’de tamamla-
d›ktan sonra Mardin Liva ‹dare Heye-
ti’nde kâtip olarak devlet hizmetine gir-
di (1894). Bucak müdürlü¤ü yapt›. Son
Osmanl› Meclis-i Mebusan›’na Mar-
din’den milletvekili seçildi. ‹stanbul’un
iflgali sonras› Ankara’ya gelip, Birinci
TBMM’ye Mardin milletvekili olarak
kat›ld› (1920). Milletvekilli¤i sona erin-
ce Mardin’e döndü.
MM (MimMim) Grubu
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Ankara’da kuru-
lanveMillîMüdafaaVekâletincedestekle-
nen istihbarat örgütü. Müsellah Müdafaa-i
Milliye Teflkilât›’n›n k›salt›lm›fl› olan bu
adla an›l›r. Görevi haber almak, propagan-
da yapmak, Anadolu’ya silâh kaç›rmak ve
Anadolu’ya geçmek isteyenlere yard›mc›
olmakt›. Ayr›ca gizli olarak ‹stanbul ve
Ankara aras›ndaki haberleflmeyi de sa¤la-
yan örgüt, Kuvâ-yi Milliyeciler aras›ndaki
haberleflme arac›l›¤› yap›p Mustafa Ke-
mal’in verdi¤i direktif ve emirleri ‹stan-
bul’dakiMM’cilereulaflt›rd›.1919y›l›bafl-
lar›nda kurulan örgüt, 2 Ekim1923’de la¤-
vedildi ve üyeleri ödüllendirilerek silâh ve
cephaneleri orduya kat›ld›. Kurulufl, günü-
müz Millî ‹stihbarat Teflkilât›’n›n (M‹T)
çekirde¤ini oluflturdu.
Mondros
30 Ekim 1918’de Mondros Mütareke-
si’nin imzaland›¤›, Ege Denizi’nde, Limni
Adas›’n›n güney k›y›lar›nda kasaba.
Mondros koyu k›y›s›ndad›r. Mondros Li-
man›, 1914’te ‹ngiliz ve Frans›z donanma-
lar› taraf›ndan üs olarak kullan›ld›. Osman-
l› Devleti ile ‹tilâf Devletleri ad›na ‹ngiliz
temsilci Amiral Arthur Calthorpe aras›nda
MondrosMütarekesi burada imzaland› (30
Ekim 1918).
628
Mitat Alam
«Mustafa Kemal Pafla, Birinci Dünya Savafl›’n›n son günlerinde -Mondros B›-
rak›flmas› imzalanmadan hemen önce- güney cephesinde düflman› durdurabildi-
¤inde, Türk süngüsünün denetimi alt›nda nereler kalm›flsa, oralar›, gelecekteki
Türk Yurdu, onu ay›ran çizgiyi ise, ulusal s›n›r saym›fl ve gerek savunmay›, ge-
rek bu saptamay› yaparken Wilson ‹lkelerini göz önünde tutmufl; söz konusu çiz-
ginin, bu ilkelerine göre ulusal s›n›r olmaya elveriflli bulundu¤unu düflünmüfltür.
Erzurum ve Sivas Kongreleri’nde, ulusun yüre¤inde ve duyuncunda zaten kendi-
li¤inden yer bulmufl oldu¤u anlafl›lan “Kurtulufl” istek ve inanc›n›n dile getiril-
mesine özen gösteren Mustafa Kemal Pafla, iki kongrede de, saptad›¤› çizgiyi
ulusal s›n›r olarak öne sürmüfl ve belgelere geçirtmifltir. Anadolu’nun istemi ve
diretmesi üzerine ‹stanbul’da son Osmanl› Meclis-i Mebusan›’n›n toplanmas›
sözkonusu olmufltur. Bu meclisin toplanmas›ndan önce, -Sivas’tan ayr›lm›fl olan-
Mustafa Kemal Pafla, Heyet-i Temsiliye ile birlikte Ankara’ya gelip yerleflirken,
milletvekillerine bir ön toplant› için ça¤r›da bulunmufltur. Ça¤r›ya kat›lan -kimi-
milletvekilleriyle yap›lan toplant› (Ankara Kongresi), baflka konular yan›nda,
Mustafa Kemal Pafla’n›n Erzurum program› ilkelerine dayanarak yazd›¤› bir bel-
genin görüflülüp, ‹stanbul Meclisi’nde onaylat›lmak üzere benimsenmesiyle so-
nuçlanm›flt›r. ‹stanbul’a gönderilen bu belge, Meclis-i Mebusan’›n milliyetçi üye-
lerince toplu bir biçimde yaz›larak saptanm›fl ve do¤rulanm›flt›r. Ad› geçen Mec-
lisin yapt›¤› bafll›ca ifle yarar fley de bu olmufltur. Misak-› Millî ya da Ahd-› Millî
(Ulusal Ant) Beyannamesi olarak adland›r›lan ve daha çok birincisiyle ün kaza-
nan bu belge, -‹stanbul’un iflgali ve Meclis-i Mebusan’›n çal›flamaz duruma düfl-
mesi üzerine- Ankara’da toplanan ve bütün bir Türk halk›n›n ulusal duygusuna
dayanmas› dolay›s›yla Türkiye Büyük Millet Meclisi ad› verilen “Parlamento”nun
kuruluflunun biricik nedenini oluflturmufltur. ‹lk topland›¤› gün olan 23 Nisan
1920’de, ateflli bir biçimde Ulusal And’a ba¤l›l›klar›n› aç›klayan meclis, bu ba¤l›-
l›¤› sars›lmaz ve kesin bir birlik içinde sürdürmüfl, bafl›ndan sonuna de¤in, yal-
n›zca onun gerçekleflmesini amaç bilmifltir.
Ulusal And’›n tarihçesini anlatmak, bir bak›ma TBMM Hükûmeti’nin oluflum
sürecini geriye do¤ru izlemek demektir. Hattâ ona, aç›kça dile getirdi¤i duygu
aç›s›ndan yaklafl›l›rsa, bu tarihçe için çok daha gerilere gitmek gerekir. Çünkü,
Ulusal And’a kesin biçimde egemen oldu¤u görülen ulus fikri, üç dört kuflaktan
beri Bat› e¤itimi gören Türklerin içlerinde besleyegeldikleri, 1908 Devrimi’ni ve
o ba¤lamdaki reformlar› yaparken bir ölçüde esinlenmifl olduklar› köklü bir duy-
gunun ürünüdür. -Bu duygu ve ondan kaynaklanan söz konusu fikir- milletin is-
teklerinin ve amac›n›n da bunlardan olufltu¤una inanan Mustafa Kemal Pafla ta-
raf›ndan önce Erzurum Kongresi’nde dile getirilmifl, bir ulusal ba¤›ms›zl›k sava-
fl›m› ere¤inin ve uygulama program›n›n saptanmas›nda kullan›lm›fl, sonra, aflama
aflama, Sivas Kongresi kararlar› ve Ulusal Ant olarak somutlaflm›flt›r. Bu bak›m-
dan Erzurum Kongresi ve burada saptan›p, aç›klanan ilk program-bildiri çok
önemlidir. Kimi kez, do¤rudan do¤ruya Ulusal Ant say›lan ve böyle nitelenen bu
program-bildiri gerçekten Ulusal And’›n ilk biçimi ve büyük ölçüde benzeridir.
Dikkatli bir çözümlemeden geçirilirse, yaln›z, Ulusal Ant ilkelerinin de¤il, Teflki-
lât-› Esasiye Kanunu’nun ve TBMM yönetiminin bile ondan kaynakland›¤› anlafl›-
labilir. Denebilir ki, Ulusal Ant, temelde Erzurum’da do¤mufl, Sivas’ta gelifltiril-
mifl, ‹stanbul Meclisi’nde özlefltirilerek son biçimine kavuflturulmufl ve aç›klan-
m›flt›r.
(………)
Misyonunu belirleyen, kurulmas›nda önayak olan, yönetim, yetki ve sorum-
lulu¤u tafl›yan, çal›flmas›n› yönlendirme inisiyatifine sahip bulunan baflkan›ndan,
katk›s›n› ve etkisini daha çok duygusal konuflma ve davran›fllar›yla gösteren en
ateflli muhalifine dek, çeflitli görüfllerdeki üyelerinin birbiriyle tam bir koflutluk
gösteren bu ifadelerinden ç›kar›labilecek do¤al sonuç, özetle, TBMM’nin hem
düflünsel planda, kavram olarak, Ulusal Ant’taki ana fikirden do¤mufl, hem uygu-
lama plan›nda, kurum olarak, Ulusal Ant’ta dile getirilen amaç ba¤lam›nda olufl-
mufl bulundu¤udur.»
Kaynak : Nejat Kaymaz, “TBMM’de Misak-› Millî’ye Ba¤l›l›k And› ‹çilmesi Konusu-II”, Tarih ve
Toplum, Say› 20, A¤ustos 1985, s.51.
BA⁄LILIK ANDI
‹stanbul’daki MM Grubu üyeleri toplu hâlde.
Mithat Bey
