aras› tutuklu kald›. Serbest b›rak›ld›ktan
sonra Anadolu’daki iflgalci Yunan güç-
lerinin bafl›na getirildiyse de 1922’de
görevden al›nd›. ‹ç kar›fl›kl›klarda etkin
rol oynad›¤› gerekçesiyle idam edildi.
1924’te Atina’da bir gazetede yay›mla-
nan an›lar› “General Populas’›n Hat›ra-
t›” ad›yla dilimize çevrildi (1969).
Paris Antlaflmas›
Türk Hükûmeti’nin, Osmanl› Devle-
ti’nden kalan d›fl borçlar›n ödenmesiyle
ilgili olarak alacakl› devletlerle Paris’te
yapt›¤› toplant› (22 Nisan 1933).
1933’te 79.820.563 TL olan toplam
borç, ancak 1944’te ödenebildi.
Paris Bar›fl Konferans›
I.Dünya Savafl› sonuçlar›n›n görüflülme-
si amac›yla galip ve ma¤lûp devletlerin
temsilcilerinin kat›l›m›yla Paris’te ger-
çeklefltirilen konferans. 18 Ocak
1919’da toplanan konferansa 27 ülkenin
temsilcileri kat›ld›. ‹ngiltere ve Fransa,
ilk günden itibaren konferans› kendi is-
tekleri do¤rultusunda yönlendirmeye
çal›flt›lar. ABD Baflkan› Wilson, konfe-
ransa kat›lmakla beraber, ‹ngiltere ve
Fransa’n›n istekleri do¤rultusunda hare-
ket etti. ‹ngiltere ve Fransa; Yunanl›lar›,
Araplar› ve Ermenileri konferansa davet
ederek, bu devletlerden Osmanl› toprak-
lar› üzerindeki haklar›n› savunmalar›n›
istedi ve bunlar›n konferansa sundu¤u
as›ls›z belgeleri gerçekmifl gibi kabul et-
ti. Ayr›ca, Osmanl› Devleti topraklar›
üzerinde kurulacak devletlerin, kendile-
rini yönetecek durumda olmad›klar›n›
ileri sürerek, himaye alt›nda yaflamalar›
gerekti¤ini belirtti. Konferansa kat›lan
Yunanistan ise, Bat› Anadolu ve Trak-
ya’y› ele geçirerek Ege Denizi’nin ta-
mam›na sahip olmak ve büyük bir Yu-
nan devleti kurmay› amaçlad›¤›ndan
Yunan Baflbakan› Venizelos, ‹zmir ve
çevresi ile Trakya’n›n Yunanistan’a ve-
rilmesini istedi. Savafl›n devam etti¤i
y›llarda Bat› Anadolu ve Akdeniz Böl-
gesi’nin ‹talya’ya b›rak›lmas›na öncele-
ri karfl› ç›kmayan ‹ngiltere, daha sonra
ç›karlar›na zarar verebilece¤ini düflüne-
rek buna itiraz etti. Konferansta ‹ngilte-
re Baflbakan› Lloyd George, Yunanis-
tan’› Akdeniz’in büyük devleti olmaya
aday göstererek, büyük bir Yunanis-
tan’›n ‹ngiltere için yararl› olaca¤›n› be-
lirtti. ‹ngiltere, Do¤u Akdeniz’deki co¤-
rafî konumu nedeniyle Yunanistan tara-
f›ndan bölgedeki ç›karlar› korunaca¤›n-
dan Bat› Anadolu’nun Yunanistan’a ve-
rilmesi konusunda, Fransa’n›n deste¤ini
sa¤lad›. ‹talya, daha önce kendine b›ra-
k›lan Bat› Anadolu’nun, Yunanistan’a
verilmesinden dolay›, ‹ngiltere ve Fran-
sa’ya duydu¤u k›zg›nl›kla 23 Nisan
1919’da konferans› terk ettiyse de, 12
May›s 1919’da tekrar konferansa kat›l-
d›. Yunan Baflbakan› Venizelos, konfe-
rans›n bu havas›ndan yararlanarak Türk-
lerin, ‹zmir’de Rumlar› yok etmeye ha-
z›rland›klar›n›, ‹talya’n›n da ‹zmir’e as-
ker ç›karmak üzere oldu¤unu iddia etti.
Venizelos’un bu iddias› üzerine ‹ngilte-
re ve Fransa, Yunan ordusunun ‹zmir’i
iflgal etmesini kararlaflt›rd›. Bu karar,
konferansa kat›lan ülkelerce de benim-
senince, derhal uygulamaya geçildi. ‹z-
mir’in Yunanl›lar taraf›ndan iflgali kara-
r›; ‹talya’n›n, ‹ngiltere ve Fransa ile ara-
s›n›n aç›lmas›na neden oldu. Konferans
sonunda Almanya ile Versay Antlaflma-
s› (28 Haziran 1919), Avusturya ile
St.Germain Antlaflmas› (10 Eylül 1919),
Bulgaristan ile Neuilly Antlaflmas› (27
Kas›m 1919) imzalanarak bir anlamda,
emperyalist devletlerin sömürge payla-
fl›m kavgas› olarak nitelendirilen I.Dün-
ya Savafl›’n›n ganimet paylafl›m› sona
ermifl oldu. Daha sonra 22 Nisan
1920’de Osmanl› Devleti konferansa
ça¤r›l›p eski Sadrazam Tevfik (Okday)
Pafla baflkanl›¤›nda Dahiliye Nâz›r› Re-
flit Bey (Rey), Maarif Naz›r› Fahrettin
Bey (Rumbeyo¤lu) ve Naf›a Nâz›r›
Dr.Cemil Pafla’dan (Topuzlu) oluflan
Türk heyetine 10 May›s 1920’de Pa-
ris’te antlaflman›n önkoflullar› bildirildi.
Buna göre: Trakya ve Ege Bölgesi (K›r-
ka¤aç, Akhisar, ‹zmir, Ödemifl, Tire,
Söke, Afyonkarahisar, Kütahya, Bal›ke-
sir) Yunanistan’a; Akdeniz Bölgesi, An-
talya baflta olmak üzere ‹talya’ya; Kah-
ramanmarafl’› da içeren Güneydo¤u
Anadolu Bölgesi, Fransa’ya b›rak›lacak
ve Do¤u Anadolu’da, s›n›rlar›n›, ABD
Baflkan› Wilson’un saptayaca¤› bir Er-
meni devleti kurulacakt›. Ayr›ca, ‹stan-
bul merkez olmak üzere ‹zmit, Bursa ve
Çanakkale’yi de kapsayan Bo¤azlar
bölgesinde Türkiye’nin de kat›laca¤› ba-
¤›ms›z bir yönetim kurulacak ve kendi-
ne özgü bir bayra¤› olacak; Osmanl›
Devleti, silâhl› kuvvetlerini say›ca
azaltacak, yürürlükte olan kapitülas-
yonlardan, ‹tilâf Devletleri baflta olmak
üzere Yunanistan, S›rbistan, Romanya,
Portekiz ve Ermenistan da yararlana-
cakt›. Bildirilen bar›fl koflullar›n› çok
a¤›r bulan ve bunlar›n hafifletilmesini
isteyen Türk heyeti, bu iste¤inin kabul
edilmemesi üzerine, koflullar› reddede-
rek ‹stanbul’a döndü (11 Temmuz
1920). Daha sonra ayn› hükümleri içe-
ren Sevr Antlaflmas›, Sadrazam Damat
Ferit Pafla baflkanl›¤›nda Hadi Pafla, R›-
za Tevfik (Bölükbafl›) ve Reflit Halis
Bey’den oluflan bir heyet taraf›ndan
imzaland› (10 A¤ustos 1920). Padiflah
Vahdeddin’in bile onaylamad›¤› bu
antlaflma, Mustafa Kemal ve arkadaflla-
r›nca geçersiz say›ld›. Paris Bar›fl Kon-
ferans› da, yetkilerini göreve yeni bafl-
layan Milletler Cemiyeti’ne devrederek
24 Aral›k 1920’de da¤›ld›.
690
Paris Antlaflmas›
Paris Bar›fl Konferans›’na kat›lan Osmanl› Devleti delegeleri: (soldan sa¤a) Halis Bey, Tevfik
Bey, Damat Ferit Pafla, R›za Tevfik.
Paris Bar›fl Konferans›’n› betimleyen bir resim (28 May›s 1919).
