Paris Görüflmeleri
Türk ordular›n›n, ‹zmir ve Bursa’y› geri
ald›ktan sonra, Bo¤azlar’› ve Trakya’y›
da iflgalden kurtarmak için harekete geç-
ti¤i s›rada ‹ngiltere, Fransa ve ‹talya’n›n,
Türkiye ile yap›lacak antlaflman›n esas-
lar›n› belirlemek amac›yla Paris’te yap-
t›klar› görüflme (20-23 Eylül 1922).
Frans›z Baflbakan› Poincaré’nin baflkan-
l›¤›nda ‹ngiliz D›fliflleri Bakan› Lord
Curzon ve ‹talya’n›n Paris Büyükelçisi
Kont Sforza’n›n kat›ld›¤› görüflmeler
sonunda (23 Eylül) Edirne ve Do¤u
Trakya’n›n Türkiye’ye verilmesi onay-
lanarak, durum, ayn› gün, ‹zmir’de bu-
lunan Mustafa Kemal Pafla’ya bildirildi.
Daha sonra Mustafa Kemal, ‹flgal Ordu-
lar› Baflkomutan› General Harrington’a,
bo¤azlarla ilgili olarak TBMM Hükû-
meti’nin tarafs›z bölge tan›mad›¤›n› bil-
dirmesi üzerine, ciddî bir çat›flma ç›ka-
ca¤› endiflesiyle harekete geçen Franklin
Bouillon, 28 Eylül 1922’de bir Frans›z
savafl gemisiyle ‹zmir’e geldi. Mustafa
Kemal’le yapt›¤› görüflme sonras› verdi-
¤i güvence üzerine Türk ordular›n›n Bo-
¤azlar’a yönelen harekât› durduruldu.
Pars, Muhittin Baha
1884 Bursa
30 A¤ustos 1954 Bursa
Birinci TBMM Bursa milletvekili, hu-
kukçu. ‹stanbul Hukuk Mektebi’ni bitir-
di. Hâkimlik, ö¤retmenlik ve avukatl›k
yapt›. Millî Mücadele y›llar›nda Millet
Yolu Gazetesi’ni ve Bursa Dergisi’ni ç›-
kard›. Yay›nlar›nda Millî Mücadele’yi
destekledi. Birinci TBMM’ye Bursa’dan
milletvekili seçildi (1920). Eskiflehir ve
Konya ‹stiklâl Mahkemeleri üyeli¤ine
atand›. Milletvekilli¤i sona erince Bur-
sa’ya dönüp avukatl›k yapt›. Ordu
(1935-1939) ve Bursa (1939-1950) mil-
letvekili olarak yeniden parlamentoya
girdi. 1949’da emekliye ayr›ld›.
Parti Pehlivan (Mehmed)
1878 Serez
1941 Manisa
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda yararl› hiz-
metlerde bulunan milis komutan›. Çer-
kez Ethem kuvvetlerinde müfreze ko-
mutanl›¤› yapt›. Çerkez Ethem’in Millî
Ordu’ya kat›lmay› reddedip ayaklanma-
s› üzerine TBMMHükûmeti emrine gir-
di. Demirci Kaymakam› ‹brahim Et-
hem’in Kuvâ-yi Milliye komutanlar›
aras›nda yer ald›. Kurtulufl Savafl›’ndaki
hizmetleri nedeniyle ‹stiklâl Madalya-
s›yla ödüllendirildi.
Pasiner, Ali Galip
1866 Trabzon
1939 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› komutanlar›ndan. As-
kerî ö¤renimini tamamlad›ktan sonra
Yemen’e ve ard›ndan Üsküp ve havali-
sindeki ayaklanmalar› bast›rmak üzere
Üsküp’e jandarma kumandan› olarak
gönderildi. ‹ttihat ve Terakki F›rkas›’n›n
kurulufluna kat›ld› ve 31 Mart
Vak’as›’nda orduyu temsilen bulundu.
Yeni hükûmette Emniyet-i Umumiye
Müdürü olarak görev yapt›. Balkan Sa-
vafl›’nda Do¤u Cephesi ‹kinci Kolordu
Kumandanl›¤›na atand›. Üçüncü Ordu
Kumandan›n›n çekilmesi üzerine bu or-
692
Paris Görüflmeleri
«Birinci Dünya Savafl›’n›n hemen sonras›nda galip ‹tilâf (Antant) Devletle-
ri’nin ma¤lûp ‹ttifak (Alyans) Devletleri’ne karfl› sürecekleri koflullar› belirlemek
için toplanan Paris Konferans›’n›n ilk oturumu 18 Ocak 1919’da aç›lm›flt›. Tarihin
o zamana de¤in gördü¤ü en yayg›n, en büyük savafl oldu¤u için “Dünya Savafl›”,
ya da “Genel Savafl”, Osmanl›ca deyimle, “Harb-i Umumî” diye an›lan bu sava-
fl›n gerçek nedeni, emperyalist devletlerin sömürge paylafl›m kavgas›yd›.
‹tilâfç›lar›n Galibiyeti
Osmanl› Devleti ise, ‹ttihat ve Terakki F›rkas› yönetiminin bilgisizli¤i ve se-
rüvencili¤i, Osmanl› Devleti’ni, devirlerde Avrupa’n›n büyük devletleri aras›nda
taraf tutarak siyaset yapma ve kaderini o ittifaklara ba¤lama tutumunun da et-
kisiyle savafla sürüklemiflti. Ak›lc› bir yönetim iflbafl›nda bulunsayd› dahi, Avru-
pa devletleri, Osmanl› ‹mparatorlu¤u s›n›rlar› içindeki birtak›m topraklar›, özel-
likle de önemi yeni keflfedilen petrolce zengin ülkeleri sömürgelefltirmek için
“Hasta Adam”› mutlaka savafla sokacak, yiyip parçalayacaklard›.
‹tilâf taraf› Büyük Britanya, Fransa, Rusya, ‹talya, Japonya ve ABD olufltu-
ruyordu. ‹ttifak Devletleri ise Almanya, Avusturya-Macaristan, Osmanl› ‹mpara-
torlu¤u ve Bulgaristan’dan ibaretti.
Savafl, 1918’de itilâfç›lar›n galebesiyle bitti. Bu devletlerden Rusya’da bir y›l
önce sosyalist devrim gerçekleflmiflti. Yeni yönetim, 1918 fiubat ve Mart’›ndaki
Brest-Litovsk antlaflmalar›yla, Almanlara ödünler vererek ülkesini savafltan çek-
miflti.
Ma¤lûplardan, Bulgaristan 29 Eylül’de Selânik’te, Osmanl› Devleti 30
Ekim’de Mondros’ta, Avusturya-Macaristan 3 Kas›m’da Villa Guisti’de ve nihayet
Almanya 1918’de Rethondes’da yap›lan ateflkes antlaflmalar›yla teslim oldular.
‹ki ay sonra da, ‹tilâf Devletleri ve onlar›n yandafllar›, yeni ‹ttifak Devletleri’ne
dayatacaklar› ön koflullar konusunda anlaflmak üzere Paris Konferans›’n› topla-
d›lar.
Konferans›n Sonu
18 Ocak’ta aç›lan ilk oturuma Büyük Britanya, Fransa, ABD, ‹talya, Japonya,
Belçika, Yunanistan, S›rbistan, Romanya ve Portekiz kat›ld›lar. Ama Japonya,
konuflulan konular›n kendilerini ilgilendirmedi¤i için, küçük devletler ise kendi-
lerinin dikkate al›nmad›¤› için görüflmelerden çekildiler. Sonuçta Büyük Britan-
ya, Fransa, ABD ve ‹talya kald›, ikinci oturum “dört büyükler” konferans› niteli-
¤inde 14 fiubat 1919’da bafllad›. Delegasyonlara, Fransa’dan Georges Clamence-
au, Büyük Britanya’dan Lloyd George, ABD’den Woodrow Wilson ve ‹talya’dan
Vittorio Emanuele Orlando gibi zaman›n ünlü devlet adamlar› baflkanl›k yapmak-
tayd›. ‹kinci dönem oturumlara yeni kurulacak Milletler Cemiyeti (Cemiyet-i Ak-
vam) sözleflmesi tasla¤› sunuldu. Dörtlü Konsey, sonraki aylarda Almanya ile
Versaille Antlaflmas›’n› (28 Haziran 1918), Avusturya-Macaristan ile Saint Ger-
main Antlaflmas›’n› (10 Eylül 1918), Bulgaristan ile Neuilly Antlaflmas›’n› (27 Ka-
s›m 1918) imzalad› ve 16 Ocak 1920’de Milletler Cemiyeti’nin kurulmas›yla Paris
konferanslar› sona erdi. Dörtlü Konsey’in çizdi¤i koflullarla Osmanl› Devleti 10
A¤ustos 1920’de Sevr Antlaflmas›’n› imzalad›. Görüldü¤ü gibi, Paris Konferans›,
bir bar›fl konferans› de¤il, galiplerin ganimeti paylaflma toplant›lar›yd›.»
Kaynak : Yalç›n Yusufo¤lu, Yeni Yüzy›l gazetesi, 18 Ocak 1996.
PAR‹S BARIfi KONFERANSI
Muhittin Baha Pars
Parti Pehlivan
Parti Mehmed Pehlivan (önde, solda) di¤er
müfreze kumandanlar›yla birlikte.
