59
Amasya Mektubu
AMASYA KARARLARI
(21/22 Haziran 1919)
1.
Vatan›n bütünlü¤ü, milletin ba¤›ms›zl›¤› tehlikededir. Merkezî hü-
kûmetimiz ‹tilâf Devletleri’nin tesir ve denetimi alt›nda kuflat›l-
m›fl bulundu¤undan üzerine ald›¤› sorumlulu¤un icaplar›n› yapa-
mamaktad›r. Bu hâl milletimizi yok olmufl tan›tt›r›yor. Milletin ba-
¤›ms›zl›¤›n› yine milletin azim ve karar› kurtaracakt›r. Milletin hâl
ve vaziyetini göz önünde tutmak ve haklar›n›n sesini cihana iflit-
tirmek için her türlü tesir ve denetimden uzak bir millî heyetin
varl›¤› elzemdir. Bunun için haberleflerek her taraftan gelen tek-
lif ve millî arzu üzerine Anadolu’nun her bak›mdan en emin ma-
halli olan Sivas’ta millî bir kongrenin süratle toplanmas› kararlafl-
t›r›lm›flt›r. Bunun için tekmil Osmanl› vilâyetlerinin her sanca¤›n-
dan ve parti ihtilâflar› nazar›dikkate al›nmaks›z›n muktedir ve
milletin itimad›na mazhar üç kadar kiflinin mümkün olan süratle
yetiflmek üzere hemen yola ç›kar›lmas› icap etmektedir. Her ihti-
male karfl› bunun bir millî s›r hâlinde tutularak da¤da¤aya mahal
verilmemesi ve lüzum görülen mahallelerde seyahatin kendini ta-
n›tmadan yap›lmas›.
2. Do¤u Vilâyetlerimiz ad›na 10 Temmuz’da Erzurum’da toplanmas›
kararlaflt›r›lan kongre için söz konusu vilâyetlerin Müdafaa-i Hu-
kuk-› Milliye ve Redd-i ‹lhak cemiyetlerinden seçilen üyeler zaten
Erzurum’a do¤ru yola ç›kar›lm›fllard›. O vakte kadar di¤er vilâyet-
lerimiz delegeleri de Sivas’a varabileceklerinden Erzurum Kong-
resi’nin üyeleri de uygun görecekleri zamanda genel toplant›ya
dahil olmak üzere Sivas’a hareket edeceklerdir.
3. ‹flbu maddelere göre delegeler, Müdafaa-i Hukuku Milliye cemi-
yetleri ve belediye riyasetleri taraf›ndan vesair flekillerde seçile-
cektir.
4. Bu kararlar›n tertibat›na, Üçüncü Ordu Müfettifli Mustafa Kemal
Pafla, eski Bahriye Nâz›r› Hüseyin Rauf Bey, 15.Kolordu Kumanda-
n› Kâz›m Karabekir Pafla, 13.Kolordu Kumandan Vekili Miralay
Cevdet Bey, 3.Kolordu Kumandan› Miralay Refet Bey, Canik Muta-
sarr›f› Hamit Bey, ‹kinci Ordu Müfettifli Cemal Pafla, 12.Kolordu
Kumandan› Miralay Selahattin Bey, 20.Kolordu Kumandan› Ali Fu-
at Pafla, Bursa’da 17.Kolordu Kumandan Vekili Miralay Bekir Sami
Bey, Edirne’de Kolordu Kumandan› Miralay Cafer Tayyar Bey ve
di¤er baz› mülkî ve askerî önemli zevat taraf›ndan çal›fl›lacakt›r.
Bundan baflka, eski Sadrazam Müflir Ahmet ‹zzet Pafla, Naf›a Nâ-
z›r› Ferit Bey, Âyan üyelerinden Ahmet R›za Bey gibi zevat›n fikir
ve mütalaalar› al›nacakt›r.
5. Redd-i ‹lhak ve Müdafaa-i Hukuk-› Milliye cemiyetlerinin verecek-
leri telgraflar›n telgrafhanelerce kabul edilmeyerek çekilmemesi,
Posta ve Telgraf Müdüriyeti Umumisi’nden tamim edilmifltir. Bu
husus kati surette reddedilerek haberleflmenin mutlaka serbest-
çe temini için gösterilerde bulunularak haberleflme temin edile-
cek ve temin edilinceye kadar gösterilere devam olunacakt›r.
6. Askerî ve millî teflkilât, hiçbir flekilde ilga edilmeyecektir. Kuman-
da hiçbir flekilde terk edilmeyecek ve baflkas›na verilmeyecektir.
Vatan›n herhangi bir taraf›ndan yeniden yap›lacak düflman iflgal
harekât›, bütün orduyu alakadar edecek ve ortaya ç›kan vaziye-
te göre memleket müdafaas›na birlikte giriflilecektir. Bu sebeple
kumandanlar derhal birbirlerini haberdar edeceklerdir. Silâhlar
ve mühimmat katiyen elden ç›kar›lmayacakt›r.
Kaynak : Atatürk’ün Bütün Eserleri, C 3, s.105
Cumhuriyet’in ilân›ndan sonra 20 Nisan 1924’te il yap›lan Amasya’dan bir görünüm.
Kongreye davet genelgesi, sivil ve askerî makamlara flifre olarak verildi. Bundan bafl-
ka ‹stanbul’da bulunan baz› kimselere de gönderildi. Fakat bu kimselere ayr›ca bir de
genel birer mektup yazd›m. Kendilerine mektup yazd›¤›m kimseler flunlard› : Abdur-
rahman fieref Bey, Reflit Akif Pafla, Ahmet ‹zzet Pafla, Seyit Bey, Halide Edip Han›m, Ka-
ra Vas›f Bey, Ferit Bey (Nafia Nâz›r›) Sulh ve Selâmet F›rkas› Baflkan› Ferit Pafla (daha
sonra Harbiye Nâz›r› oldu), Câmi Bey, Ahmet R›za Bey.
Bu mektupta söyledi¤im noktalar› özet olarak tekrar edece¤im :
1. Yaln›z mitingler ve gösteriler, büyük gayeleri hiçbir vakit gerçeklefltiremez.
2. Bunlar, ancak milletin ba¤r›ndan fiilen do¤an ortak güce dayan›rsa kurtar›c› olur.
3. Zaten ac› olan durumu tehlikeli flekle sokan en etkili sebep, ‹stanbul’daki muhalif
ak›mlar ve millî davay› zararl› bir flekilde yüzüstü b›rakan siyasî ve gayri millî pro-
pagandalard›r. Bunun cezas›n›, vatan›m›z aleyhinde fazlas›yla görmekteyiz.
4. Art›k ‹stanbul, Anadolu’ya hâkim de¤il, ba¤l› olmak mecburiyetindedir.
5. Size düflen fedakârl›k pek büyüktür (Belge: 27).
Nutuk : s.24.
AMASYA MEKTUBU
ATATÜRK’ÜN
ANLATIMIYLA
NUTUK’TA
