ÂDET HÂL‹
9
hukukuyla özel hukuktaki geliflmeleri izlemek ve gerekli yasa ta-
sar›lar›n› haz›rlamak, yasa ve yasa hükmünde kararname taslak-
lar›n›n Türk hukuk sistemine ve yasa tekni¤ine uygunlu¤unu in-
celemek görevleri yan› s›ra, izlenmesi bakanl›¤›n iznine ba¤l›
suçlarda, onay verilmesiyle ilgili ifllemleri yapar, avukat çal›flma
belgelerini verir, noterlikleri kurar, bu iki meslekten olanlar› de-
netler. Bakanl›¤›n ana hizmet birimleri; Ceza ‹flleri Genel Mü-
dürlü¤ü, Hukuk ‹flleri Genel Müdürlü¤ü, Adli Sicil ve ‹statistik
Genel Müdürlü¤ü, Kanunlar Genel Müdürlü¤ü ve Ceza ve Tev-
kifevleri Genel Müdürlü¤ü’dür. Hâkimler ve Savc›lar Yüksek
Kurulu, bakanl›¤a ba¤l› sürekli bir kuruldur. Adalet Bakanl›-
¤›’n›n ba¤l› kuruluflu Adlî T›p Kurumu’dur.
ADALI HAL‹L
(1870 Edirne - 1927 Edirne), Türk pehlivan›.
Hocas› Aliço’ydu. 20 y›l› aflk›n spor yaflam›n›n 18 y›l›nda K›rkp›nar
baflpehlivanl›¤›n› elinde tuttu. Koca Yusuf, Kurtdereli Mehmet gibi
ünlülerle güreflti. Berlin, Londra ve Amerika’da gürefllere kat›ld›.
Chicago’da yapt›¤› bir karfl›laflmada kurald›fl› hareketlerine k›zd›¤›
rakibinin kaburga kemiklerini k›rd› ve seyircilerin linç etmesinden
güçlükle kurtuldu.
ADANA,
Do¤u Akdeniz’de, Orta Toroslar ile k›y› aras›nda il.
Bat›da ‹çel, kuzeyde Ni¤de ve Kayseri, do¤uda Kahramanmarafl,
Osmaniye, güneyde de Hatay ve Akdeniz k›y›lar› aras›nda kal›r. ‹l
merkezi Adana, Türkiye’nin yedinci büyük kentidir ve Çukuro-
va’n›n kuzey kenar›nda kurulmufltur. Yer flekilleri bak›m›ndan
farkl› iki bölümden oluflur: 1) Birbirinden derin vadilerle ayr›lm›fl
s›ralar hâlinde uzanan, yer yer plato düzlükleri oluflturan Orta
Toroslar. 2) Bu da¤lar›n önünde, yaln›z Akdeniz k›y›lar›n›n de¤il,
bütün Türkiye’nin en genifl, en verimli ve kalabal›k ovalar›: Yu-
kar›ova ve Çukurova. Bu iki genifl ova, Ceyhan ve Seyhan’›n ese-
ridir. Toroslar›n yüksek k›s›mlar› hariç, ilin genifl bölümünde Ak-
deniz iklimi görülür. Ekonomik düzeyiyle Türkiye’nin baflta gelen
illerinden biridir. Çok çeflitli tar›m (bu¤day, sebzecilik, turunç-
giller, yerf›st›¤› ve özellikle pamuk) ve çeflitli sanayi kollar› gelifl-
mifltir. Toroslar› aflarak gelen demiryolu ve çok düzenli bir flebe-
ke oluflturan karayollar›yla dikkati çeker. Avrupa ile Ortado¤u ül-
keleri aras›nda transit ticareti sa¤lar. Adana’n›n ilçelerinden Os-
maniye; Düziçi, Bahçe ve Kadirli ilçelerini içine alarak 1996 y›-
l›nda il yap›lm›flt›r.
ADAPAZARI,
Sakarya ilinin merkezi. ‹çinden Sakarya Irma-
¤›’n›n geçti¤i, ayn› ad› tafl›yan bir ova ortas›nda, dümdüz bir ze-
min üzerinde kurulmufltur. Kentin do¤usundan Sakarya Irma¤›,
bat›s›ndan Sapanca Gölü’nün fazla suyunu Sakarya’ya ak›tan
Çark Suyu geçer. Kentin ‹stanbul ve Ankara’ya karayoluyla ba¤-
lant›s› vard›r. 1945 y›l›ndaki depremden sonra yeniden onar›lan
kent, bir sanayi merkezi hâline geldi. Ancak 17 A¤ustos 1999
depreminden sonra yine büyük ölçüde zarar gördü. Bir sanayi
merkezi olan kentte, bakliyat, sebze, meyve yetifltiricili¤i yap›l›r.
Yüzölçümü 841 km 2 , nüfusu 354.029 (1997). 17 A¤ustos 1999
depreminden sonra yo¤un bir göç yafland›.
ADAPTÖR,
çeflitli alanlarda, de¤iflik büyüklük ve yap›larda-
ki parçalar› birbirine ba¤lamaya, birlefltirmeye yarayan nesnele-
rin genel ad›. Bir foto¤raf makinesi ya da kamerada de¤iflik mer-
cekler kullan›lmas›n› sa¤layan ek parçaya, ayr›ca en çok transis-
torlu radyo, teyp ve elektronik hesap makineleri gibi ayg›tlarla
birlikte kullan›lan, flebeke gerilimini düflüren bir transformatör-
le alternatif ak›m› do¤ru ak›ma çeviren diyotlardan oluflan ayg›-
ta da bu ad verilir.
ADATAVfiANI,
Bat› Avrupa ve Kuzey Afrika’da yabanî ola-
rak yaflayan, evcillefltirilmifl türleri kümeslerde üretilen küçük
bir tavflan
(Oryctolagus cuniculus, Cuniculus cu-
niculus).
Anayurdu ‹spanya ve Güney Avrupa’d›r. Adi tav-
flandan fark›, kulaklar›n›n ve arka ayaklar›n›n k›sa olmas›, yavru-
lar›n›n tüysüz do¤mas›d›r. Toprak oyuklarda yaflar, y›lda 4-8 kez
yavrular. Her defas›nda 4-12 yavru do¤urur. fiapkac›l›kta, kürk-
çülükte postundan ve tüyünden yararlan›l›r.
ÂDEM,
Yahudi, Hristiyan ve ‹slâm inanc›na göre, ilk insan ve
insan soyunun babas›. Sözcük, ‹branice insan ya da insanl›k
anlam›na gelir. Âdem, ‹branice toz ya da toprak demek olan
“adamah”tan yarat›lm›flt›r. ‹slâm kaynaklar›na göre, Âdem, sek-
sen y›l çamur y›¤›n› hâlinde kald›ktan sonra biçimlendirilmifl,
yüz yirmi y›l da ruhsuz b›rak›ld›ktan sonra kendisine bir ruh ve-
rilmifltir. Âdem’i meleklerine hükümdar yapmak isteyen Tan-
r›’n›n buyru¤una yaln›zca fieytan uymam›fl, bu olay da Âdem ile
fieytan’›n Cennet’ten kovulmalar›yla sonuçlanm›flt›r. Hristiyan-
l›k’taki “Yarat›l›fl Efsanesi” de Âdem ile Havva’n›n yarat›l›fllar›n›,
düflüfllerini ve Cennet’ten kovulufllar›n› anlat›r. Bu efsaneye gö-
re, itaatsizli¤i yüzünden Cennet’ten at›lan fieytan, Âdem ile Hav-
va’y› kand›rarak onlar›n yasak meyveyi yemelerine ve bu yüzden
Cennet’ten kovulmalar›na neden olmufltur. Bu öykü, günah, er-
dem, ödüllendirme gibi Hristiyan ve Yahudi kavramlar›n›n te-
melini oluflturur. 930 y›l yaflad›¤›na inan›lan Âdem’in, Habil ve
Kabil adl› iki o¤lu oldu¤u söylenir.
→
HAVVA
ÂDEMELMASI,
özellikle erkeklerde belirgin olan g›rtlak ç›-
k›nt›s›. Ad›n›, Âdem’in yasaklanm›fl elmay› yerken bo¤az›na ta-
k›lmas› sonucunda olufltu¤u inanc›ndan alm›flt›r.
ÂDET HÂL‹,
kad›nlarda do¤urganl›k döneminde, genellikle
28 gün (4 hafta) arayla görülen rahimden kan gelmesi olay›.
Âdet hâli, ortalama dört gün sürer ve bu süre içinde rahim iç ka-
t›, dölyoluna at›l›r. Bir kad›n çocuk do¤uracak yafla geldi¤i za-
