75
Anadolu’da Peyam-› Sabah
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Ankara’da
Aka Gündüz taraf›ndan yay›mlanan
günlük siyasî gazete (1921). Ayn› y›llar-
da ‹stanbul’da yay›mlanan Peyam-› Sa-
bah gazetesine karfl› savafl açt›. Öyle ki,
gazete bafll›¤›n›n hemen alt›nda yer alan
logoda “‹stanbul’daki Peyam-› Sabah
sahtedir; do¤rusu budur” yaz›s›na yer
verdi ve onunla ilgili yaz›lar› alaya ald›;
ayr›ca Ali Kemal imzas›yla yazd›¤› ma-
kalelerde Aka Gündüz, Peyam-› Sabah’›
y›pratmaya çal›flt›.
Anadolu’da Yeni Gün
bk.
Yeni Gün
Anadoluculuk
1071 Malazgirt Zaferi’nden sonra
Türklerin Anadolu’da yepyeni bir me-
deniyet kurduklar› temel fikrinden ha-
reketle Anadolu’yu Türk kültür ve uy-
garl›¤›n›n esas kayna¤› kabul eden dü-
flünce ak›m›. Cumhuriyetin ilk y›llar›n-
da baz› ayd›nlar, Türk ulusçulu¤unun
kaynaklar›n›n Turan’da de¤il, Anado-
lu’da aranmas› gerekti¤i görüflünü orta-
ya att›lar. Türk ulusunun, ‹slâmiyeti
Orta Asya’dan Anadolu’ya gelirken
kabul etti¤i ve Anadolu’da yeni bir uy-
garl›k kurdu¤u düflüncesinde olan Ana-
dolucular, Cumhuriyet’ten sonra yeni
Türkiye’ye flekil verecek düflüncenin
kayna¤›n› da, kültüre dayanan bir Ana-
doluculuk’ta gördüler. Düflüncelerinin
hareket noktas›n› 1071 Malazgirt Zafe-
ri’nden sonra Türklerin Anadolu’da
yepyeni bir uygarl›k kurduklar› düflün-
cesi oluflturmaktayd›. Bunlar, Anadolu
d›fl›nda ve özellikle de Rumeli’de do¤-
mufl Türklerin ülke yönetimindeki a¤›r-
l›klar›ndan endifle duyduklar›n› belir-
tip, dar ve s›n›rl› bir ulusçulu¤u savun-
dular. Bu düflüncede olanlar 1 Nisan
1924’te, Mehmet Halit’in (Bayr›) ya-
y›mlamaya bafllad›¤› Anadolu Mecmu-
as›’nda bir araya geldiler. Hilmi Ziya
(Ülken), Ziyaeddin Fahri (F›nd›ko¤lu),
Mükrimin Halil (Y›nanç), Hamit Sâdi
(Selen), Necmeddin Halil (Onan), Yah-
ya Kemal (Beyatl›), Necip Faz›l (K›sa-
kürek), Ahmet Kutsi (Tecer), Ahmet
Hamdi (Tanp›nar) gibi yazar ve flairler
bu ak›m içinde yer ald›lar ve eserlerin-
de Anadoluculu¤u ifllediler. 1933’te
H›fz› O¤uz (Bekata) ile Remzi
O¤uz’un (Ar›k) ç›kard›klar› Ç›¤›r Der-
gisi, bu ak›m›n sözcülü¤ünü yapt›. Mil-
lî Türk Talebe Birli¤i, Türk Kültür
Oca¤› gibi kurulufllar da Anadolucu¤u
desteklediler. 1939’da Nurettin Topçu,
Hareket Dergisi’nde konuyu ‹slâmc› ve
mistik bir görüflle iflledi. 1940’l› y›llar-
da Cevat Dursuno¤lu ve Ahmet Kutsi
Tecer gibi e¤itimcilerin çabalar›yla,
halk edebiyat› ve folklor a¤›rl›kl› bir
Anadoluculuk görüflü ve uygulamas›
ortaya ç›kt›. Cumhuriyet Halk Partisi
yönetimi ve Halkevleri, bu konudaki
çal›flmalar› desteklediler. fievket Raflit
Hatipo¤lu’nun yay›mlad›¤› Dönüm,
Hatipo¤lu ile Hüseyin Avni Gök-
türk’ün ç›kard›klar› Millet (1942) der-
gilerinde Anadoluculuk duygusal;
Mümtaz Tarhan’›n yay›mlad›¤› Ölçü
(1957) ve Yol (1960) dergilerinde ise
bilimsel bir yaklafl›mla savunuldu.
1950’li y›llardan sonra, Halikarnas Ba-
l›kç›s› ve Sabahattin Eyübo¤lu taraf›n-
dan yeni bir Anadoluculuk görüflü orta-
ya at›ld›. Bu görüfle göre, gerçek Türk
kültürünün, tarih boyunca Anadolu’da
yaflam›fl uluslar›n kültürlerinin sentezi
oldu¤u kabul edildi.
Anafarta Liman›
I.Dünya Savafl› s›ras›nda Çanakkale’de-
ki savafllar›n en fliddetlisinin geçti¤i, Ge-
libolu Yar›madas›’nda, Kuzey Ege De-
nizi k›y›s›nda Büyük ve Küçük kemikli
burunlar› aras›ndaki koy. Atatürk’ün ko-
mutas› alt›ndaki Türk birliklerinin, kara-
ya ç›kan ‹ngiliz-Frans›z kuvvetlerini
bozguna u¤ratt›¤› (14 A¤ustos 1915) bu
savaflta Atatürk, “Anafartalar Kahrama-
n›” unvan›n› kazand›.
Anafartalar
Gelibolu yar›madas›n›n bat›s›nda, Ece-
abat ilçesi s›n›rlar› içinde yer alan “Bü-
yük Anafarta” ve bunun biraz kuzeyin-
deki “Küçük Anafarta” adl› iki köy. Ege
denizi k›y›s›nda, Suvla koyu da denilen
Anafarta Liman›’ndan 8 kilometre ka-
dar içeride, tepelik bir alanda bulunan
Anafartalar’›n ünü, Çanakkale savaflla-
r›n›n (1915) önemli bir bölümüne ad›n›n
verilmifl olmas›d›r.
Anafartalar Kumandan› Mustafa
Kemal’le Mülâkat
Mustafa Kemal’in Çanakkale Savafl› ile
ilgili olarak Ruflen Eflref Ünayd›n’a an-
latt›klar›n› içeren röportaj (1918). Ruflen
Eflref Ünayd›n’›n, Mustafa Kemal ile
Befliktafl Akaretler Yokuflu’ndaki evin-
de yap›lan röportaj, Yeni Mecmua’n›n
Çanakkale özel say›s›nda yay›mland›k-
tan sonra 1930’da kitap hâline getirildi.
Mustafa Kemal’in yaflam›yla ilgili ay-
r›nt›lar da ilk kez bu röportajla Türk ka-
muoyuna yans›t›ld›.
Anafartalar Muharebat›na Ait
Tarihçe
Atatürk’ün Çanakkale’de komuta etti¤i
Ar›burnu ve Anafartalar Savafl›’na ait
tarihçe. Mustafa Kemal’in kendi el yaz›-
s›yla ilk bölümü bir okul defterine ve
dosya k⤛tlar›na yaz›lan tarihçe, olay
s›ras›nda s›ca¤› s›ca¤›na kaleme al›nan
an› ve gözlemlerden oluflur. Atatürk’ün
komutay› devral›fl›ndan bafllay›p hasta-
lanmas›na ve Anafartalar Grubu Komu-
tanl›¤›n› Fevzi Çakmak’a devretti¤i 10
Aral›k 1915’e dek geçen süre içindeki
olaylar›n anlat›ld›¤› eser, s›ras›yla Ulu¤
‹¤demir taraf›ndan 1943’te Belleten der-
gisinde, 1962’te Türk Tarih Kurumu ya-
y›nlar› aras›nda ve daha sonra “Ata-
türk’ün Bütün Eserleri: Cilt 1” içinde
1999’da yay›mland›.
Anafartalar Muharebat›na Ait Tarihçe
Anafartalar Savafl›’na ait tarihçeden bir
sayfa
Çanakkale Savafllar›n›n en fliddetlisinin geçti¤i Anafartalar, Kocaçimen ve Ar›burnu yöreleri
