221
Bristol Raporu
BR‹STOL RAPORU
nin iznini almadan Kasaba (Turgutlu) ve Manisa’ya kadar geniflletilmesi için 23
May›s 1919 tarihli askerî hareket emrinin verilmesine sebep oldu. Yüksek Ko-
miser, bu noktadaki sorumlulu¤unu itiraf etti.
•
‹zmir olaylar›n›n bu bölgede yapm›fl oldu¤u kötü etkiye ra¤men Yunan ordusu-
nun ileri bir hareketle Manisa, Ödemifl, Ayd›n ve Nazilli bölgesine yerleflmesi,
ilk günlerinde yolunda ve sessizlik içinde gerçekleflmifltir. Yunan Karargâh›,
orduya yard›m etmek bahanesiyle köyleri dolaflan silâhl› Rum gruplar›na göz
yummak suretiyle büyük bir suç ifllemifltir. Bu gruplar birçok suç ifllemifl ve her
türlü tecavüze âlet olmufllard›r.
•
‹zmir olaylar›n›n davet etti¤i tepkiyi afla¤›daki olaylar fliddetlendirmifltir.
a) ‹flgal bölgesinin s›n›rland›r›lmas›n›n geri b›rak›lmas› dolay›s›yla meydana
gelen karars›zl›k,
b) Yunan kuvvetlerinin h›zla iç kesimlere ilerlemesi halk› dehflete düflürdü.
Tan›nm›fl Müslüman aileleri iflgal edilen bölgeleri terk etmeye bafllam›fllar-
d›. Türk ordusu ile jandarmas›ndan erler kaçmakta idi, bu yüzden çete fa-
aliyeti artt›.
c) Silâhl› Rum gruplar›n›n yard›m› ile Yunan ordusu taraf›ndan Türk evlerinde
yap›lan aramalar, halk›n heyecan›n›n fliddetini en üstün dereceye ç›kard›.
Bu gibi tedbirler, ev dokunulmazl›¤›n› kutsal sayan Müslüman halk›n duy-
gular›n› k›flk›rtm›flt›r. Bunun sonucu olarak Ayd›n ilinde kargaflal›¤› hisset-
tirebilecek baz› belirtiler görülmüfltür ki, Yunan kuvvetleri iflgal bölgesini
geniflletmeye ve ileri hareket için bunu sebep saymaya yeltenmifllerdir.
•
Türk çete ve asilerinin yapt›klar› baz› suçlara Rumlar fliddetle karfl›l›k vermifl-
lerdir. Askerî durum, bu suçlar›n bir k›sm›n› hakl› gösterebilirse de misilleme
pek vahflice yap›lm›fl ve iki taraftan ölenlerin say›s› oldukça çok olmufltur.
•
Nazilli’den çekilen Yunan askeri, 30 Türk’ü de beraberinde götürmüfltür. Bun-
lardan birisi, yürüyemedi¤i bahane edilerek yolda öldürülmüfl; bir-ikisi yolda
kaçmay› baflarm›flsa da geri kalanlar›, Köflk yerindeki çat›flma s›ras›nda Yunan-
l›lar taraf›ndan öldürülmüfllerdir.
•
Ayd›n’da yang›ndan kurtulmak için kaçmak isteyen Türk kad›n ve çocuklar›, se-
bepsiz olarak Yunan askerleri taraf›ndan öldürülmüfllerdir.
•
Balac›k ile Ayd›n aras›ndaki köylerin bütünü, askerî hareket s›ras›nda y›k›lm›flt›r.
•
Ayd›n ilinin Yunan ordusu taraf›ndan iflgali, emlâk ve ürünler bak›m›ndan çok
zarar verici olmufl, hayvanlar ya¤ma edilmifltir. Bunlar›n önemli bir k›sm›, Yu-
nan ordusunun yiyecek ihtiyac› için harcanm›flt›r. Askerî hareketler ve çat›fl-
malar s›ras›nda köyler yak›lm›flt›r. Bu yüzden sekiz milyon liral›k zarar vard›r.
Halk köylerine dönmezse zeytin (ürünü) de mahvolacakt›r.
•
17 Haziran’da Menemen’de toplanan Yunan askerleri, savunmas›z Türkleri se-
bepsiz parçalam›fllard›r. Binden fazla Türk’ün öldürüldü¤ü anlafl›lm›flt›r. Bu kat-
liam› Yunan Karargâh› cezaland›rmam›fl; erleri, subaylar› engelleyememifltir.
Vard›¤›m›z Sonuçlar
•
‹zmir’de ve Ayd›n ilinde Yunan iflgali dolay›s›yla meydana gelen durum do¤ru
de¤ildir. Çünkü;
a) Güvenlik ve huzuru korumaktan baflka bir gayesi olmayan iflgal, bir ilhâk›n
bütün flekillerini göstermektedir. Yaln›z Yunan Yüksek Komiseri idareye
hâkimdir. Görev bafl›nda kalm›fl Türk makamlar› hiçbir yetkiye sahip de¤il-
dir. Bunlar art›k ‹stanbul’dan hiçbir emir almamakta ve polisle jandarma
da ortadan kayboldu¤undan, kararlar›n› uygulatma imkân›na sahip bulun-
mamaktad›rlar.
b) Yerine getirilecek görev, geçici ve gayesi güvenli¤i korumak ise, iflgal, Yu-
nanistan’a bu görevle ölçülemeyecek büyük ölçüde askerî fedakârl›klar
yüklemektedir.
c) ‹flgal, bugünkü flekliyle açl›k tehdidi alt›nda bulunan halk›n ihtiyaç duydu-
¤u güvenlik ve huzurun geri getirilmesi ile ba¤daflmamaktad›r.
• Komisyon flu noktalar› belirtir:
a) Türkiye’nin iflgalinin gayesi, güvenli¤in ve huzurun korunmas› ise, bu iflgal
görevi, Yunan birlikleri yerine, Anadolu’daki Yüksek Müttefik Komutanl›¤›
emrindeki Müttefik Kuvvetlere verilmelidir.
b) Bar›fl Konferans›, bu memleketin Yunanistan’a tamamen ve kesin olarak il-
hâk›na karar vermek niyetindeyse, o zaman Yunan kuvvetleri yaln›z bafl›-
na iflgali devam ettirebilir. Bu durumda da Türk kuvvetlerine karfl› hareket
serbestli¤i Yunan komutanl›¤›na b›rak›lmal›d›r.
c) Yukar›da söz konusu olan düpedüz ilhâk, milliyet bak›m›ndan ço¤unlu¤a
sayg›y› gerektiren prensibe ayk›r› olacakt›r. Çünkü, bu iflgal bölgesinde,
‹zmir ve Ayval›k hariç, Türk nüfusun Yunan nüfusuna olan üstünlü¤ü, itiraz
götürmeyecek flekilde aç›kt›r. fiimdiye kadar direnme iste¤ini esasen be-
lirtmifl olan Türk Millî Kamuoyunun bu ilhâk› kabul etmeyece¤ini bildirmek,
Komisyonun görevidir. Türk Kamuoyu, ancak kuvvet karfl›s›nda, yani Yuna-
nistan’›n yaln›z bafl›na baflar› sa¤lama ihtimali olmayan askerî bir hareket
sonucu, boyun e¤ecektir.
•
Bu flartlar alt›nda Komisyon flu tedbirleri teklif etmektedir:
a) Yunan birliklerinin tamam›n›n veya bir k›sm›n›n, daha az say›daki Müttefik
Kuvvetleri ile en k›sa zamanda de¤ifltirilmesi.
b) Yunan onurunun korunmas› için Yunan kuvvetlerinin bir k›sm›n›n iflgale ka-
t›lmalar› kararlaflt›r›ld›¤› takdirde, bunlar›n Türk Millî Kuvvetleri ile her
türlü do¤rudan temasta bulunmalar›n› önlemek için iflgal alt›ndaki bölge
içinde da¤›lmalar›.
c) Müttefiklerin iflgali sonras› Türk jandarmas›n›n, müttefikleraras› subayla-
r›n idare ve komutas› alt›nda en k›sa zamanda yeniden teflkilâtland›r›lma-
s›n›n Türk Hükûmeti’nden istenmesi hâlinde, bu jandarma kuvvetleri en k›-
sa zamanda bütün bölgedeki güvenli¤i sa¤layacak ve Müttefik birliklerinin
yerini alacak duruma getirilecektir.
d) Jandarmay› yeniden teflkilâtland›r›rken Türk Hükûmeti ayn› zamanda sivil
yönetimi de yeniden düzene koymal›d›r.
•
Millî Hareketin Baflkanlar›, direnmelerinin yaln›z Yunanl›lara karfl› oldu¤unu
birçok defalar tekrar etmifl olduklar›ndan yapt›¤›m›z teklifler, kendilerine si-
lâhl› direnme için bir sebep b›rakmayacak ve ‹stanbul Merkezî Hükûmeti’ne,
sahip olmad›¤› otoriteyi yeniden kazand›racakt›r. Bu takdirde milis kuvvetleri-
nin terhisine hiçbir engel kalmayacakt›r. Aksi durumda ‹tilâf Devletleri, Türk-
lerin Millî Hareket Baflkanlar›n›n ve Türk Hükûmeti’nin anlaflmaya uyulmas›
hakk›ndaki sözlerine ne dereceye kadar inan›labilece¤ini bizzat görecektir.
Bristol Raporu ile, Türk Millî Mücadelesi’nin hakl›l›¤› bir defa daha milletlera-
ras› bir heyet taraf›ndan ifade edilmifl oluyordu. ‹tilâf Devletleri taraf›ndan dikka-
te al›nmayan rapor, Kuvâ-yi Milliye güçlerince mücadelenin hakl›l›¤›n› gösteren bir
silâh olarak kullan›ld›.
22 Ocak 1920 tarihli Vakit gazetesinde Bristol Raporu’nun
Frans›zca metni (çerçeve içinde).
