Pafla, Genelkurmay Baflkan› Fevzi Pa-
fla aras›nda yap›lan görüflmede, taarruz
plan› ile haz›rl›klar son kez gözden ge-
çirildi. Türk ordusunun taarruz plan›,
büyük kuvvetlerle Afyon bölgesindeki
Yunan ordusunun ‹zmir’le ba¤lant›s›n›
kesme esas›na dayan›yordu. Bu ger-
çeklefltirildi¤i takdirde, Yunan ordusu
bütünüyle imha edilecek ya da Bursa
yönüne at›larak da¤›t›lacak ve parça
parça yok edilecekti. Taarruzun, düfl-
man› gafil avlayabilmesi için, bir bas-
k›n fleklinde yap›lmas›, taarruz plan›-
n›n di¤er bir özelli¤iydi.
Taarruz öncesi cephe durumuna baka-
cak olursak; Bat› Cephesi’nde iki ordu-
muz bulunuyordu.
Birinci Ordu:
Afyon’un do¤usunda
Akarçay’dan bat›ya do¤ru ve Dumlu-
p›nar aras›nda bulunuyordu. Görevi,
düflman› ma¤lûp ederek kuzeye at-
makt›.
‹kinci Ordu:
Akarçay’dan kuzeyde Sa-
karya’ya kadar uzanan bölgede bulunu-
yordu. Görevi, Yunan kuvvetlerini oya-
lamak ve yer de¤ifltirmelerine engel ol-
makt›.
Kocaeli bölgesindeki kuvvetlerimiz de,
karfl›lar›nda bulunan düflman kuvvetleri-
ne taarruzla bunlar›n güneye inmelerine
engel olacakt›.
Menderes bölgesindeki süvari kuvvetle-
rimiz ise düflman›n kaç›fl yollar›n› kapa-
tacak ve ‹zmir’le ba¤lant›lar›n› kesecekti.
Türk ordusunun kumandan kadrosu flu
isimlerden olufluyordu:
Baflkomutan :
Gazi Mustafa Kemal Pafla
Bat› Cephesi Komutan› :
‹smet Pafla (‹nönü
Birinci Ordu Komutan› :
Nurettin Pafla
Ordu Kurmay Baflkan› :
Albay Emin (Koral
‹kinci Ordu Komutan› :
Yakup fievki Pafla (Subafl›
Ordu Kurmay Baflkan› :
Albay Hüseyin Hüsnü (Erkilet
1.Kolordu Komutan› :
Albay ‹zzettin (Çal›fllar
2.Kolordu Komutan› :
Korgeneral Ali Hikmet (Ayerdem
3.Kolordu Komutan› :
Albay fiükrü Naili (Gökberk
4.Kolordu Komutan› :
Albay Kemalettin Sami
5.Kolordu Komutan› :
Fahrettin Pafla (Altay
6.Kolordu Komutan› :
Kâz›m Pafla (‹nanç
Kocaeli Grubu Komutan› :
Halit Bey
Sakarya Meydan Muharebesi’nden son-
ra görevden al›nan Yunan Baflkomutan›
Papulas’›n yerine getirilen Hac› Anesti,
‹zmir’den telsizle savafl› idare etmeye
kalk›flm›fl ve böylece, Yunan ordusunun
felâketini haz›rlam›flt›.
Halbuki, Baflkomutan Gazi Mustafa Ke-
mal Pafla, cephede ve askerlerinin ara-
s›ndayd›.
26 A¤ustos 1922 sabah›, Baflkomutan
Gazi Mustafa Kemal Pafla, ‹smet ve
Fevzi Pafla, taarruzu yönetmek üzere
Kocatepe’de bulunuyorlard›. Büyük Ta-
arruz, sabah saat 5.30’da Türk topçusu-
nun atefliyle bafllad›. Ayn› gün Türk bir-
likleri kendilerine gösterilen hedeflere
ulaflt›lar. 27 A¤ustos’ta Afyon Cephesi
çöktü. 30 A¤ustos’a kadar devam eden
savaflta Yunan ordusu, güneyden ve do-
¤udan Birinci ve ‹kinci Ordu, kuzeyden
ve bat›dan da süvari kuvvetleri taraf›n-
dan kuflat›ld›.
30 A¤ustos’ta Yunan ordusu Dumlup›-
nar’da kuflat›lm›fl durumdayd›. O günkü
muharebeyi do¤rudan Baflkomutan Ga-
zi Mustafa Kemal Pafla yönetti. Düflma-
n›n ana kuvvetleri bu bölgede imha
edildi. Tarihimize “Baflkomutan Mey-
dan Savafl›” ad›yla geçen savafl›n ertesi
günü 31 A¤ustos’da Eskiflehir bölgesin-
deki Yunan kuvvetleri de bozguna u¤-
rat›ld›. Da¤›lan düflman birlikleri boz-
gun hâlinde kaçmaya ve ‹zmir, Yalova
ve Band›rma sahil kentlerine ulaflmaya
çal›fl›yordu.
31 A¤ustos sabah› Yunan ordusu, mu-
harebe meydan›n›, Türk ordusuna terk
etmiflti. Baflkomutan Gazi Mustafa Ke-
mal Pafla, o günkü görünümü flöyle an-
latmaktad›r:
“Muharebe meydan›n› dolaflt›¤›m za-
man, ordumuzun ihraz etti¤i zaferin aza-
meti ve buna karfl›l›k, has›m ordusunun
u¤rad›¤› felâketin dehfleti beni çok mü-
tehass›s etti. S›rtlar›n gerilerindeki bütün
vadiler, bütün dereler, mahfuz ve örtülü
yerler, b›rak›lm›fl toplar, otomobillerle,
namütenahi teçhizat ve malzeme ile bü-
tün bu metrukât aralar›nda, y›¤›nlar tefl-
kil eden ölülerle, toplan›p karargâh›m›za
sevkedilen esir kafileleri ile, hakikaten
bir mahfleri and›r›yordu.
A¤ustosun 31. günü takriben ö¤le vak-
tinde idi ki, Çal köyünde y›k›k bir evin
avlusu içinde ‹smet Pafla ve Fevzi Pafla
ile bulufltuk. K›r›k ka¤n› arabalar›n›n
döfleme ve oklar›na iliflerek, vaziyeti
mütalaa ettik. Kazand›¤›m›z meydan
muharebesinin, bütün seferi sona erdire-
bilecek bir azamet ve ehemmiyette ol-
du¤unda ittifak ettik. fiimdi Bursa isti-
kametinde çekilen kuvvetleri mahvet-
mekle beraber, bütün aslî ordumuzla ‹z-
228
Büyük Taarruz
Türk topçusu, Büyük Taarruz s›ras›nda (A¤ustos 1922).
5 Eylül 1922 tarihli Tevhid-i Efkâr, 1 Eylül’de
Mustafa Kemal’in ordulara hitaben, “‹lk He-
definiz Akdeniz’dir. ‹leri!..” emrine, birinci
sayfada yer verdi.
