215
Terakki F›rkas›’nda ilçe yönetim kurulu-
na seçildi. Marafl’›n iflgali s›ras›nda afli-
retiyle birlikte Frans›zlara karfl› savaflt›.
Birinci TBMM’ye Marafl’tan milletveki-
li seçildi. Görülen lüzum üzerine Pazar-
c›k Kaymakaml›¤›na atand›. Nisab-›
Müzakere Kanunu gere¤i memuriyet ve
milletvekilli¤inin bir kifli üzerinde bu-
lunmas› yasaklan›nca, Pazarc›k Kayma-
kaml›¤›n› tercih etti. Bunun üzerine
TBMM Genel Kurulunca, milletvekilli-
¤inden istifa etmifl say›ld›.
Bozk›r
Kurtulufl Savafl› bafllar›nda Bozk›r
Ayaklanmas›’na sahne olan, Akdeniz
Bölgesi’nde, Konya iline ba¤l› ilçe.
19.yüzy›l sonlar›nda Konya vilâyeti
Merkez sanca¤›na ba¤l› bir kaza merke-
ziydi. Belediyesi 1870’de kuruldu. Kur-
tulufl Savafl› bafllar›nda yörede ç›kan
Bozk›r Ayaklanmalar› ve 1920’de pat-
lak veren Konya Ayaklanmas›’ndan ol-
dukça etkilendi.
Bozk›r (Zeynelâbidin)
Ayaklanmalar›
Kurtulufl Savafl› bafllar›nda, Konya’n›n
Bozk›r ilçesi ve çevresinde Kuvâ-yi
Milliye’ye karfl› giriflilen silâhl› iki
ayaklanma.
Birinci Bozk›r Ayaklanmas› (27 Eylül-
4 Ekim 1919):
Padiflah yanl›s› olan
Konya Valisi Cemal, ‹ngiliz papaz
Frew ve Bozk›rl› âyan üyesi Zeynelâbi-
din’in k›flk›rtmalar› sonucu bafllad›. fie-
riat düzenini yeniden kurmay› amaçla-
yan Nakflibendilerin yönlendirdi¤i top-
lulu¤un bafllatt›¤› ayaklanmada elebafl›-
lar, Apa, Dinek, Hisarl›k ve civar köy-
lerden toplad›klar› cahil halkla Bozk›r’a
girdiler. Askerlik flubesi deposundaki
tüm silâhlara el koyan, karfl› gelmek is-
teyenleri öldürüp evleri ya¤malayan
ayaklanmac›lar, 28 Eylül’de ayaklan-
may› bast›rmak üzere Seydiflehir’den
gelen süvari bölü¤üne taarruz ettiler.
Akflama kadar süren çat›flmalarda bölük
geri çekilmek zorunda kald› ve bir k›-
s›m er tutsak edildi. Daha sonra Kon-
ya’dan gelen bir nasihat heyetinin asile-
ri da¤›lmaya ikna etmesiyle ayaklanma
ancak bast›r›labildi.
‹kinci Bozk›r Ayaklanmas› (20 Ekim-4
Kas›m 1919):
Birinci Bozk›r Ayaklan-
mas›’n›n yaratt›¤› tehlike üzerine He-
yet-i Temsiliye, bir daha böyle olaylara
f›rsat verilmemesi için önlemler almaya
bafllad›.
Konya’n›n, Bozk›r yöresinden tehdit
edilmemesi için küçük de olsa baz› bir-
liklerin Çumra ve Karaviran bucakla-
r›nda toplanmas› kararlaflt›r›ld›. Ancak
Birinci Bozk›r Ayaklanmas›’nda asile-
re, nasihat heyetince, Bozk›r’a Millî
Kuvvetler gönderilmeyece¤i garantisi
verildi¤inden askerî haz›rl›klar› haber
alan asiler tekrar silâha sar›ld›lar.
Zeynelâbidin, 70 silâhl› ve 200 silâh-
s›z adam›yla, Hoca Abdullah, Hoca
Sabit, Hoca Abdülhalim Efendilerin
yönetiminde 20 Ekim’de ayakland›.
Bozk›r’›n yak›n›na gelerek kaymaka-
m› ça¤›ran ayaklanmac›lar, Millî Kuv-
vetleri istemediklerini aç›klad›lar ve
daha sonra Valili¤e telgraf çekerek
Millî Kuvvetler geri al›nmad›¤› tak-
dirde eylemlerini sürdüreceklerini bil-
dirdiler. Bunun üzerine valilik, da¤›l-
malar›n› isteyince Bozk›r’a ikinci kez
giren isyanc›lar, memurlar› ilçe d›fl›na
ç›kart›p telgraf hatt›n› kestiler. Üzerle-
rine gönderilen Yarbay Arif Bey’in
birli¤ine atefl aç›p ellerine geçen üç eri
öldürdülerse de Bozk›r, K›z›lkuyu,
Apa ve Dinek bölgelerindeki çarp›fl-
malarda yenilip kaçt›lar. 27 Ekim’de
asilere son darbe vurulmas› düflünü-
lürken, Delibafl isimli bir asinin Çum-
ra’ya yürüyece¤i duyulunca, Çum-
ra’ya hareket eden birlik, yolda pusu-
ya düflürülüp esir edildi. Asilerin üze-
rine gönderilen Yarbay Mehmed Arif
Bey komutas›ndaki yeni Millî Kuv-
vetler’in, 2 Kas›m’da asilerin merkez-
lerini ele geçirmesinden sonra ayak-
lanma bast›r›ld›.
Bozk›r (Zeynelâbidin) Ayaklanmalar›
Yakup Hamdi Bozda¤
AYAKLANMAYI BASTIRAN B‹RL‹KLER VE KOMUTA KADROSU
Birinci Bozk›r Ayaklanmas›
(27 Eylül - 4 Ekim 1919)
Bu ayaklanmada, Anadolu’da millî mücadeleye karfl› gericili¤in ve padiflaha
ba¤l›l›¤›n belirtisi olarak bir askerî birlik kullan›lm›flt›r.
Beyflehir’deki 7. Süvari Alay›, k›flk›rtma ile ayakland›r›lm›fl, üzerine Seydifle-
hir’den bir süvari bölü¤ü gönderilmiflse de ayaklanma bast›r›lamam›flt›r. Ancak,
Konya’dan gelen bir nasihat heyetinin, ayaklananlar› da¤›lmaya ikna etmesiyle
ayaklanma sona ermifltir.
‹kinci Bozk›r Ayaklanmas›
(20 Ekim - 4 Kas›m 1919)
Makam / Birlik
Rütbe Ad› ve Soyad›
Tenkil Kuvvetleri K.
Yb.
Arif Karakeçili
Tenkil Kuvvetleri K. Yrd.
Bnb.
Abdi
139. A. dan kurulan Müf. K.
Yzb.
Mustafa (Esir düfltü)
Aç›klamalar:
1. Konya eski valisi Cemal’in ve bir k›s›m gericilerin k›flk›rtmas› sonucu
ayaklananlarla, BOZKIR, KIZILKUYU, ARPA, D‹NEK çarp›flmalar› yap›ld› ve asiler
da¤›t›ld›.
2. Yzb. Mustafa, K›z›lkuyu’da uykudayken bask›na u¤rad›. Asiler taraf›ndan
idam›na karar verildiyse de sonradan vazgeçildi.
Kaynak : ‹smet Görgülü, On Y›ll›k Harbin Kadrosu, 1912-1922, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek
Kurumu Türk Tarih Kurumu Yay›nlar›, Ankara 1993, s.297
BOZKIR AYAKLANMALARI
Bozk›r Ayaklanmas›’na sahne olan Konya’dan bir görünüm.
