Cenubîgarbî Kafkas Hükûmeti
Kurtulufl Savafl› öncesi Kars’ta Cihangir-
zâde ‹brahim baflkanl›¤›nda kurulan hü-
kûmet (17/18 Ocak 1919). Mondros
Ateflkes Antlaflmas›’ndan sonra Osman-
l› Devleti’nin parçalanmak üzere oldu-
¤unu gören Kars halk›, kendi kurtuluflla-
r›n› sa¤lamak için harekete geçip 5 Ka-
s›m 1918’de Kars Millî ‹slâm fiûras›
ad›yla yeni bir yönetim oluflturdular.
17/18 Ocak 1919’da toplanan Kars
Kongresi’nde ise Batum’dan Nahç›-
van’a kadar olan yerlerdeki Türk halk›n›
ve topraklar›n› Ermeni ve Gürcülere kar-
fl› koruyan fiûra’ya Cenubîgarbî Kafkas
Muvakkat-› Hükûmeti Milliyesi (Gü-
neybat› Kafkas Geçici Hükûmeti) ad›
verildi ve baflkanl›¤›na Cihangirzâde ‹b-
rahim getirildi. Ayn› kongrede Cenubî-
garbî Kafkas Türk Cumhuriyeti Anaya-
sas› belirlendi (18 Ocak 1919). 13 Nisan
1919’da ‹ngiliz Generali Thompson’un
emriyle Kars’taki ‹ngiliz Alay›’n›n par-
lamentoyu bas›p hükûmet temsilcilerin-
den 13’ünü Malta’ya sürmesi üzerine 30
Nisan 1919’da Kars, Ermenilere teslim
edildi. bk. Kars Millî ‹slâm fiûras›
Cevat Abbas Bey (Gürer)
bk.
Gürer, Cevat Abbas
Cevat Bey (Dursuno¤lu)
bk.
Dursuno¤lu, Cevat
Cevat Pafla (Çobanl›)
bk.
Çobanl›, Cevat
Cevdet Bey (Ali)
1884 K›rflehir
8 Aral›k 1931 K›rflehir
Birinci TBMM K›rflehir milletvekili,
hukukçu. Ortaö¤renimini Kayseri Rüflti-
yesi’nde tamamlad›ktan sonra Çiçekda¤
Adliyesi Zabit Kâtipli¤inde çal›flmaya
bafllad›. Mustantik (sorgu hâkimi) ve
Genel Meclis Üyeli¤i yapt›. Sivas
Kongresi s›ras›nda Mustafa Kemal’e
destek veren bir telgraf göndererek Mil-
lî Mücadele’ye ba¤l›l›¤›n› ifade etti.
Yöre halk›n› örgütlemeye çal›flt›. Müda-
236
Cenubîgarbî Kafkas Hükûmeti
CENUBÎGARBÎ KAFKAS HÜKÛMET‹ ANAYASASI
Cenubîgarbî Kafkas Hükûmeti haritas›
1) Hükûmet, “Cenubîgarbî Kafkas” ad›n› tafl›yacakt›r.
2) Cenubîgarbî Kafkas Hükûmeti s›n›r›n›, Batum’dan Nahç›van’a kadar çizmifl ve
korunmas›n› bar›fl›n sonuna kadar kendisi yükümlenmifltir.
3) Hükûmet’in merkezi Kars, resmî bayra¤› üç renk olup, Türk Devleti’nin Ay-Y›l-
d›zl› bayra¤› kabul edilmifltir.
4) Cenubîgarbî Kafkas s›n›rlar› içinde resmî dil
Türkçedir; resmî ifllemler ve resmî ve resmî ol-
mayan tüm ö¤retim ve haberleflme Türkçe ola-
cakt›r.
5) Meclis-i Mebusan seçimi: Onbin (erkek) nüfus-
tan bir mebus seçilecek, onsekiz yafl›n› bitiren
(19 yafl›na girmifl erkek) her vatandafl seçime
kat›lacakt›r.
6) Her il (Kars, Batum, Nahç›van) ve kazalarda fiû-
ra-y› Millî flubeleri aç›lacak ve bunlar çal›flmala-
r› için her türlü yard›m› görecektir.
7) Türk’e ve Türkiye’ye dokunacak her türlü hal ve
ifllemden kesinlikle kaç›n›lacakt›r.
8) Umum Askerî fiube ve kurulufllarla Türkiye Dev-
leti’nin iliflkisini sa¤lamak için daimî bir heyet,
Türkiye’de (7 Aral›k 1918’de gönderilen ‹stan-
bul’daki iki Murahhas gibi) bulunacakt›r.
9) Mülkiye kurulufllar› bölümünde 8’inci maddede-
ki söz edilen yöntem aynen kabul edilecektir.
10) Komflu hükûmetlerle daimî dostluk ve iyi geçin-
meyi Cenubîgarbî Kafkas Hükûmeti temel alacak, Meclis-i Mebusan seçiminden
sonra bu hukuk hakk›nda bir yasa ç›kar›lacakt›r.
11) E¤er Avrupa Hükûmetleri (Sivas, Erzurum, Van, Bitlis, Mamuretülaziz ve Diyar-
bak›r’dan ibaret) Vilâyât-› Sitte’yi Türkiye’den al›p baflka bir hükûmete verir-
lerse hükûmetimiz Türkiye’den ayr›lmamay› kesinlikle kabul etmifltir.
12) Az›nl›klar›n (Rum, Malakan, Khakhol, Asuri/Nastu-
ri) gibi çarl›¤›n yerlefltirdi¤i göçmenler ile Ah›s-
ka’daki Frenk/Katolik Gürcü ve Musavi köylülerinin
haklar› korunacakt›r.
13) Müslümanlar aras›ndaki dinî ibadetlere hürmet
edilecek ve dinî törenlerin birlefltirilmesi için çal›fl›-
lacakt›r.
14) Seçimlerin demokratik esaslar içinde ve tarafs›z,
Türk’ün flan ve flerefine yak›flacak bir surette ya-
p›lmas›na son derece dikkat edilecektir.
15) Valiler ve komutanlar›n atanma ve azilleri meclisin
karar› ile olacakt›r.
16) Millî fiûra Hükûmeti, Meclis-i Mebusan seçiminden
sonra baz› yasa maddelerinin tadiline salâhiyetdar
olacakt›r. (Yani Osmanl› yasalar›nda ihtiyaca göre
de¤ifliklikler yapabilecektir.
17) Mebuslar›n yafllar› yirmibeflten küçük olmaya-
cakt›r.
18) Bu yasan›n yürütülmesinden Millî fiûra Hükûmet
Mümessilleri ile Hükûmet Baflkan› sorumludur.
Cenubîgarbî Kafkas Hükûmeti’nin, 1 fiubat 1919’da
‹stanbul’daki murahhaslara gönderdi¤i genel nüfus say›m› cet-
veli.
