y›’ndan buraya tafl›nd›. Cumhuriyet’le
birlikte Millî Saraylar Müdürlü¤ü’ne
ba¤land›. Günümüzde baz› bölümleri
müze hâline getirilen ve yabanc› birçok
ünlü devlet adam›n›n konuk edildi¤i sa-
ray; Abdülaziz’in tahttan indirilifli, ilk
Osmanl› Meclis-i Mebusan›’n›n toplan›-
fl›, Mithat Pafla ve arkadafllar›n›n tutuklu
kal›fl›, ilk Türk Tarih Kongresi, ilk Türk
Dil Kurultay›’n›n toplanmas› ve son ola-
rak da Atatürk’ün ölümü gibi olaylara
tan›k oldu. ‹lk yap›ld›¤›nda içi ahflapt›,
sonralar› yang›na karfl› kâgire çevrildi,
iki ana kap›dan baflka ikinci derecede
birçok kap›s› olan sarayda, on yedi bü-
yük salon ve yüzlerce oda vard›r. Ana
kap›lar›ndaki süslü, ayr›nt›l› ifllemeler,
saray›n genel görünümüne uyumuyla
dikkati çeker. Selâml›k, muayede (taht)
salonu, hünkâr dairesi, mabeyn, mavi
salon, aynal› oda, k›rm›z› oda gibi bö-
lümleri önemlidir. Taht salonu kurflun
bir kubbeyle kapl›d›r. Saray›n r›ht›m› al-
t› yüz metre uzunlu¤undad›r. ‹ç yap›s›n-
da, birçok mimarî özelli¤i bir arada top-
lama çabas›ndan do¤an bir karmafla gö-
ze çarpar. 750 lâmbayla ayd›nlanan dört
buçuk tonluk avize, XVI. Louis tarz›
k›rm›z› salon tak›mlar›, ressam Ayva-
zovski’nin “Elçiler Salonu” duvarlar›na
yapt›¤› resimler, Abdülaziz’in ya¤l›bo-
ya resim koleksiyonu ve çeflitli ülkeler-
den gönderilen arma¤anlar dikkat çeki-
cidir. Saray, bu özellikleriyle bir müze-
saray olarak 1960’daki onar›mdan sonra
ziyarete aç›ld›.
Dolmabahçe Saray›
Atatürk Odas›
‹stanbul Dolmabahçe Saray›’nda Ata-
türk’ün hayata gözlerini kapad›¤› tarihî
oda. Saray›n “Hususi Daire” ad›yla tan›-
nan bölümünün denize bakan yönünde,
Abdülmecid ve daha sonraki Osmanl›
padiflahlar›n›n k›fll›k yatak odas› olarak
kulland›klar› dördüncü odad›r. Savarona
yat›nda geçen rahats›zl›k günlerinden
sonra 25/26 Temmuz 1938 gecesi bu
odaya yat›r›l›p gerekli tedavilerine bafl-
lanan Atatürk, 10 Kas›m 1938’de saat
dokuzu befl geçe, bu odada hayata göz-
lerini yumdu. Atatürk’ün ölümünden
sonra odadaki eflyalar oldu¤u gibi mu-
hafaza edilerek ziyarete aç›ld›.
Doludizgin
Samim Kocagöz’ün Kurtulufl Savafl›’n›
anlatt›¤› roman› (1963). 1961’de Vatan
gazetesinde tefrika edilen, sekiz bölüm-
den oluflan romanda Kurtulufl Savafl› sü-
reci bafltan sona anlat›l›r ve en son bö-
lüm, Türk ordusunun ‹zmir’e girifliyle
noktalan›r.
Bölümlerin özeti, k›saca flöyledir: «‹lk
ve ikinci bölümde kurtulufl süreci geli-
flir, üçüncü bölümde ise II.‹nönü Zaferi
ve zafer sonras› günleri, savaflta görev
alm›fl bir alay›n mücadelesi yans›t›l›r.
Burada öne ç›kan kifliler 58.Alay’da gö-
revli olan Yusuf Bey, Salih Efe ve üç ar-
kadafl›d›r. 58.Alay’›n mücadelesi âdeta
Millî Mücadele’nin bütününü panora-
mik bir görüflle aktarmay› amaçlar ve
II.‹nönü Savafl›’n›n son gününü anlat›r.
Romanda daha sonra Sakarya savunma-
s›, Yunan sald›r›lar› ve Türk ordusunun
yapt›¤› karfl› taarruzlar anlat›l›r. Samim
Kocagöz, zaman zaman objektifinin ba-
k›fl aç›s›n› daraltarak kahramanlar› Yu-
suf ve Salih Efe’nin olaylar içindeki ye-
rini gösterir okuyucuya. Yedinci bölüm,
Yusuf Bey ve Salih Efe’nin bak›fl aç›-
s›yla Baflkumandanl›k Savafl›’n›, Yunan
bozgununu konu al›r ve roman, Türk or-
dusunun ‹zmir’e girifli sonras› Salih
Efe’nin efline, Yusuf Bey’in de niflanl›-
s›na kavuflmas›yla sona erer.»
Kaynak : Mürflit Balabanl›lar, Türk Ro-
man›nda Kurtulufl Savafl›, Türkiye ‹fl
Bankas› Yay›nlar›, ‹stanbul 2003, s.298.
bk.
Kalpakl›lar
Donanma Cemiyeti
1909’da Osmanl› deniz kuvvetlerini
güçlendirmek ve Türk denizcili¤ini ge-
lifltirmek amac›yla kurulan dernek. 19
Temmuz 1909’da “Donanma-y› Osma-
nî Muavenet-i Milliye Cemiyeti” ad›yla
kuruldu. Osmanl› Devleti’nin toprakla-
r›n›n hemen her yerinde yüzlerce flube
açt›. ‹ki y›l içinde devletin ve cemiyetin
çabalar›yla Almanya’dan 2 eski z›rhl›
(Barbaros ve Turgut) al›nd›; 4 muhrip
ve Nusret may›n gemisi ve 15 motor
gambot getirtilip üç dretnot (Sultan Os-
man, Reflâdiye, Fatih) iki denizalt› ›s-
marland› ve Fransa’dan da yedi gambot
sat›n al›nd›. I.Dünya Savafl› s›ras›nda
gemilere ambargo koyan ‹ngilizler, öde-
nen paralar› da savafl tazminat›na karfl›-
l›k say›p geri vermediler. Bu yüzden
Donanma Cemiyeti’nin haz›rlad›¤›
1910, 1912 ve 1916 programlar›, savafl
yüzünden gerçeklefltirilemedi. I.Dünya
Savafl›’ndan sonra Bahriye Nezareti’ne
ba¤land› ve bir süre sonra kapat›ld› (2
Nisan 1919). 1965 K›br›s bunal›m› dö-
neminde yeniden kuruldu; 1973’te Türk
Donanma Vakf› ad›n› ald›.
304
Dolmabahçe Saray› Atatürk Odas›
Atatürk’ün son nefesini verdi¤i Dolmabahçe Saray›’ndaki Atatürk Odas›.
Dolmabahçe Saray›’ndan bir görünüm.
Mustafa Kemal, ‹stanbul’a ilk gelifli s›ras›nda Dolmabahçe Saray›’nda (1927).
