394
Halkevleri
HALKEVLER‹
“Halkevlerinin kurulufl tarihi 19 fiubat 1932’dir.Ancak düflünce
ve uygulama olarak kökeni 1910’lara, yani Türk Ocaklar›’na kadar
uzan›r. Gerek Türk Ocaklar›, gerekse Halkevleri bir zorunlulu¤un
sonucunda oluflmufl, yaflad›klar› sürece ülke kültürüne az›msan-
mayacak etkilerde bulunmufllard›r.”
(………)
“O günlerde yaz›lan ve aç›klanan düflüncelere göre, Halkevle-
ri, halk›n politik ve ideolojik e¤itimini sa¤lamak için kurulmufltur.
Bu amac› Recep Peker, “Halkevlerinin gayesi ulusu kat›laflt›rmak,
s›n›fs›z kat› bir kitle hâline getirmektir” diyerek daha bir somut-
laflt›rm›flt›r.
Halkevlerinin Yap›s›: Halkevleri 19 fiubat 1932’de Türk Ocakla-
r›’n›n yerini almak üzere aç›lm›flt›r. Recep Peker, Reflit Galip ve ‹s-
met ‹nönü’nün çeflitli vesilelerle vermifl olduklar› söylev ve de-
meçlere göre, Halkevlerinin kurulufl amaçlar› flu noktalar çevre-
sinde toplanabilmektedir:
1- Ulusu bilinçli, birbirini anlayan, birbirini seven, ayn› ideale
ba¤l› halk kütlesi hâlinde örgütlemek;
2- Kültür, ülkü, amaç ve düflünce birli¤ini güçlendirecek bir top-
lum olmay› sa¤lamak;
3- Ulusal birli¤i oluflturan, millî ruhu biçimlendiren ve kudretlen-
diren kültür ögelerini ortaya ç›kar›p gelifltirmek;
4- Köylü ile kentli, köylü ile ayd›n zümreler aras›ndaki iliflkileri
düzenleyip art›racak köycülük çal›flmalar›n›n yap›lmas›;
5- Cumhuriyet Halk F›rkas›’n›n ilkelerini ve bu ilkelerin ülke dü-
zeyinde nas›l uyguland›¤›n› anlatmak için kullan›lan bir mer-
kez olmas›.
Halkevlerinin çal›flmalar› dokuz kol çevresinde düzenlenmifltir:
1.
Dil ve Edebiyat Kolu
2. Güzel Sanatlar Kolu
3. Temsil Kolu
4. Spor Kolu
5. Sosyal Yard›m Kolu
6. Halk Dershaneleri ve Kurslar Kolu
7. Kütüphane ve Yay›n Kolu
8. Köycülük Kolu
9. Tarih ve Müze Kolu
Halkevlerinin Ç›kard›¤› Bafll›ca Dergiler
Ad›
Yer
Görüfller
Adana
Taflp›nar
Afyon
Yeflil›rmak
Amasya
Ülkü
Ankara
Türk Akdeniz
Antalya
Çoruh
Artvin
Alt›n Yaprak
Bafra
Kaynak
Bal›kesir
Burdur
Burdur
Uluda¤
Bursa
Çorumlu
Çorum
‹nanç
Denizli
Karacada¤
Diyarbak›r
Edirne
Edirne
Altan
Elâz›¤
Yeni Türk
Eminönü
Atayolu
Erzurum
H.B. Haberleri
Eminönü
Porsuk
Eskiflehir
Baflp›nar
Gaziantep
Aksu
Giresun
Ün
Isparta
Fikirler
‹zmir
Erciyefl
Kayseri
Konya
Konya
Gediz
Manisa
‹çel
Mersin
Yeni Milas
Milas
Mu¤la
Mu¤la
Ülker
Niksar
‹nan
Trabzon
19 May›s
Samsun
D›ranaz
Sinop
4 Eylül
Sivas
Ocak
Urla
Bozok
Yozgat
Kara Elmas
Zonguldak
Halkevlerine üye olmak, flu ya da bu biçimde törene tâbi de-
¤ildi. Medenî haklar›na sahip her Türk vatandafl›, kendi uzmanl›k
alan›na giren ya da e¤ilim ve zevklerine göre u¤rafl vermek istedi-
¤i herhangi bir Halkevi koluna yaz›labilirdi. Üye kayd›n›n, zamanla
da k›s›tlanmas› sözkonusu de¤ildi. Vatandafllar, çal›flma saatleri
içersinde, istedikleri günde ve istedikleri anda üye olabilirlerdi.
Halkevleri, ilk aç›ld›ktan sonra, yani aç›l›fl› izleyen hafta içersinde,
tüm kollar›n› ellerindeki üyelerin imkânlar› uyar›nca oluflturmak
zorundayd›lar. Bu kollardaki komite üyelerinin say›s›, kola üye
olanlar›n say›s›na göre saptanmaktayd›. Örne¤in, üye say›s› yirmi
befl ile elli aras›nda olan kollar üç, elliden fazla olanlar ise befl ki-
flilik bir komite seçerlerdi.
Halkevlerinde seçimler iki y›lda bir tekrarlan›rd›. Komite üye-
lerinden biri herhangi bir nedenden ötürü komiteden ayr›l›rsa, ye-
rine zaman geçirmeden yenisi seçilirdi. Her kolun komitesi ilk top-
lant›da y›ll›k program›n› düzenler ve on befl günde bir toplanarak
kolun faaliyetlerini gözden geçirir, yeni kararlar al›rd›. Böylece kol-
lar ilgi alanlar›na yönelik çal›flmalar›nda kesintisiz bir u¤rafl vermifl
olurlard›. Öte yandan, y›lda bir kere Halkevinin tüm üyeleri toplana-
rak baflkan›n y›ll›k faaliyetlere iliflkin raporunu dinlerlerdi.
Halkevlerinin gelirleri, bulunduklar› yörenin parti örgütünce
karfl›lan›rd›. Halkevleri hiçbir flekilde kendilerine gelir sa¤lamak
için çal›flmazlard›. Yaln›z yap›lacak ba¤›fllar, balo ve müsamere ge-
▲
