399
mas›yla olaylar bafllad›. fieriat isteyen
ayaklanmac›lar, Meclis-i Mebusan’› ba-
s›pMeflrutiyet yanl›lar›n› ve mektepli su-
baylardan ço¤unu öldürdüler. Ayaklan-
man›n Selânik’te duyulmas› üzerine
Üçüncü Ordu bünyesinde haz›rlanan as-
ker-sivil gönüllülerden oluflan “Hareket
Ordusu” (Bu ad, orduda kurmay subay
olarak yer alan Mustafa Kemal taraf›n-
dan verilmifltir) trenle Selânik’ten ‹stan-
bul’a hareket etti (16 Nisan 1909). Yeflil-
köy’de, ordunun bafl›na en yüksek rütbe-
li subay olarak Hüseyin Hüsnü Pafla geç-
ti. Ordudaki iki tümenden birinin kur-
may baflkan› ise Mustafa Kemal’di. 19
Nisan 1909 günü Mustafa Kemal tara-
f›ndan yaz›lan ve Hareket Ordusu Ku-
mandan› Hüseyin Hüsnü Pafla imzas›yla
‹stanbul gazetelerine yay›mlanmak üze-
re gönderilen yaz›da, Meflrutiyet’e darbe
vuranlar›n cezaland›r›laca¤›, kald›r›lan
anayasan›n tekrar yürürlü¤e konaca¤›,
ordunun tek amac›n›n, vatan›n selâmeti
oldu¤u bildirildi. Hareket Ordusu, ‹stan-
bul’a girmeye haz›rland›¤› s›rada, ‹ttihat
ve Terakki Partisi’nin müdahalesiyle or-
dunun kumanda kadrosunda de¤ifliklik
yap›larak kumandanl›¤a Mahmut fievket
Pafla, kurmay baflkanl›¤a da Enver Bey
getirildi. 24 Nisan 1909 günü ‹stanbul’a
giren Hareket Ordusu, Taksim, Beyo¤lu,
Harbiye, Kurtulufl ve Feriköy’de yap›lan
sokak çat›flmalar› sonunda, ayaklanmay›
bast›rd›; ayaklanman›n elebafl›lar› yaka-
lanarak fliddetle cezaland›r›ld›. Bu arada
Yeflilköy’e kaçan mebuslar ve âyan üye-
leri, burada Meclis-i Millî ad›yla topla-
n›p, ayaklanmay› k›flk›rtt›¤› ileri sürülen
II.Abdülhamid’i tahttan indirmeye karar
verdiler (23 Nisan 1909). Âyan Meclisi
Üyesi Amiral Gürcü Arif Hikmet Pafla,
Osmanl› Meclis-i Mebusan› Üyesi Draç
Mebusu Jandarma Generali Arnavut
Esat Toptani Pafla, Ermeni Katolik Ce-
maati Temsilcisi Aram Efendi, Musevî
cemaatinden Selânik Mebusu Emanuel
Karasu Efendi’den oluflan bir heyet, Y›l-
d›z Saray›’na giderek Meclis ad›na,
II.Abdülhamid’e tahttan indirildi¤ini bil-
dirdi (27 Nisan 1909). Selânik’e sürgün
edilen II.Abdülhamid’in yerine, veliaht
Mehmed Reflat Efendi, V.Mehmed ad›y-
la tahta ç›kar›ld›.
Harf Devrimi
Arap harflerinin yerine Lâtin harflerinin
kabulüyle ilgili 1 Kas›m 1928 tarih ve
1353 say›l› yasa. Osmanl› Devleti döne-
minde alfabe sorununa ilk de¤inen, Tan-
zimat dönemi devlet adamlar›ndan Mü-
nif Pafla’d›r. 1862’de Cemiyet-i ‹lmiye-
i Osmaniye’de verdi¤i bir konferansta,
Arap harflerini yeni bir biçime koyarak
Türkçe yaz›y› kolaylaflt›rmak düflünce-
sini ileri sürdü. II.Meflrutiyet döneminde
Hüseyin Cahit, Abdullah Cevdet, Celâl
Nuri, Lâtin harflerine dayal› bir Türk al-
fabesi oluflturulmas›n› desteklediler.
Harf Devrimi
Hareket Ordusu’nun 24 Nisan 1909’de Harbiye Nezareti’ni ele geçiriflinden sonra II. Abdül-
hamid’in özel muhaf›z birli¤i, hiçbir direnifl göstermeden teslim olmak zorunda kald›.
Hareket Ordusu’nun ‹stanbul’a girifli sonras› yap›lan sokak çat›flmalar›nda ayaklanman›n
elebafl›lar› yakalanarak fliddetle cezaland›r›ld›.
Hareket Ordusu askerleri ‹stanbul Bak›rköy’de.
Hareket Ordusu topçular› ‹stanbul caddelerinde.
