lan TBMM’ye Edirne milletvekili ola-
rak kat›ld›. Erkân-› Harbiye-i Umumiye
(Genelkurmay) Reisli¤ine seçildi. Ana-
dolu’da bafllat›lan mücadelenin düzen-
siz, disiplinsiz Kuvâ-yi Milliye güçle-
riyle de¤il, düzenli ordu birlikleriyle ka-
zan›labilece¤ine inand›¤›ndan bu düflün-
cesini uygulamaya karar verip düzenli
ordu birlikleri oluflturmaya bafllad›. Ali
Fuat Pafla’n›n görevden al›nmas› üzeri-
ne, onun yerine Bat› Cephesi Komutan-
l›¤›’na getirildi. Bu s›rada Çerkez Ethem
kuvvetleri, disiplinsiz hareketleriyle
önemli bir sorun oluflturdu¤undan
TBMM Baflkan› Mustafa Kemal Pa-
fla’n›n emriyle Çerkez Ethem kuvvetle-
rine karfl› harekete geçti. Bu durumu f›r-
sat bilen Yunan ordusunun ileri hareke-
ti, I.‹nönü Savafl› ile durduruldu (11
Ocak 1921). Daha sonra Çerkez Ethem
kuvvetleri de Kütahya’da yenilgiye u¤-
rat›larak da¤›t›ld›. Çerkez Ethem ve kar-
deflleri Yunanl›lara s›¤›nd›lar. Bu bafla-
r›lar› üzerine rütbesi mirlival›¤a (tu¤ge-
neral) yükseltildi ve bu tarihten sonra
“‹smet Pafla” diye an›lmaya baflland›.
Birkaç ay sonra bafllayan Yunan sald›r›-
s›n› bir kez daha ‹nönü’de durdurmay›
ve geri püskürtmeyi baflard› (1 Nisan
1921). II.‹nönü zaferinden sonra ‹smet
Pafla’ya bir telgraf çeken Mustafa Ke-
mal Pafla, “... Siz orada yaln›z düflman›
de¤il, milletin makus talihini de yendi-
niz.” diyerek kendisini kutlad› ve kaza-
n›lan zaferin önemini ifade etti. 10 Tem-
muz 1921’de bafllayan Yunan sald›r›s›
karfl›s›nda, Türk ordusunun taarruzu ba-
flar›l› olamay›nca, Bat› Cephesi Komu-
tan› olarak Mustafa Kemal Pafla’n›n
önerisine uyarak, orduyu Sakarya’n›n
do¤usuna çekti. Temmuz 1921’de Er-
kân-› Harbiye-i Umumiye Reisli¤i göre-
vini Fevzi Pafla’ya (Çakmak) devretti.
Sakarya Meydan Muharebesi’nden son-
ra, orduyu Büyük Taarruz’a haz›rlad›.
Savafltan sonra Mudanya’da sürdürülen
ateflkes görüflmelerinde TBMM Hükû-
meti’ni temsil etti. 26 Ekim 1922’de
TBMM taraf›ndan Hariciye Vekilli¤ine
atand›. Lozan’da bar›fl görüflmelerine
kat›lacak heyetin baflkanl›¤›na getirildi.
24 Temmuz 1923’e kadar sürdürülen
görüflmeler sonunda Lozan Bar›fl Ant-
laflmas›’n› imzalad›. Cumhuriyet’in ilâ-
n›na kadar Hariciye Vekilli¤i görevini
sürdürdü. 13 Ekim 1923’te on dört arka-
dafl›yla birlikte Ankara’n›n baflkent ol-
mas› için önerge verdi. 28 Ekim 1923
gecesi Çankaya’da Mustafa Kemal Pafla
ile birlikte, Anayasa’da yap›lacak de¤i-
flikli¤i haz›rlad›. TBMM’de de¤ifliklik
önergesinin kabulü sonras› 29 Ekim
1923’te Cumhuriyet ilân edildi. Cumhu-
riyet’in ilân›ndan hemen sonra Cumhur-
baflkan› seçilen Mustafa Kemal Pafla,
hükûmeti kurma görevini ‹smet Pafla’ya
verdi (30 Ekim 1923). Kas›m 1924’te
bir süre Baflbakanl›ktan ayr›ld›ysa da
Do¤u Anadolu’daki fieyh Said Ayak-
lanmas› üzerine, yeniden hükûmeti kur-
makla görevlendirildi (Mart 1925). Gö-
reve bafllar bafllamaz Takrir-i Sükûn Ka-
nunu’nu ç›kard›. ‹stiklâl Mahkemeleri
yeniden kuruldu. Sa¤lanan huzur orta-
m›nda ink›lâplar ve lâikleflme giriflimle-
ri gerçeklefltirildi. Türk sanayiini gelifl-
tirmek amac›yla Teflvik-i Sanayi Kanu-
nu ç›kar›ld›. Baflbakanl›k görevini sür-
dürmekle beraber, orduyla iliflkisini kes-
medi¤inden 1926’da rütbesi orgeneralli-
¤e yükseltildi. 1927’de kendi iste¤iyle
emekliye ayr›ld›. 1934’te Soyad› Kanu-
nu ç›k›nca Atatürk, kendisine “‹nönü”
soyad›n› verdi. 1930-1937 aras› baflba-
450
‹nönü, ‹smet
‹nönü, cumhurbaflkan› (12 Kas›m 1938).
‹smet ‹nönü (sa¤da), efli Mevhibe Han›m ve çocuklar›yla (7 Ekim 1940).
1942’de tedavüle ç›kar›lan, üzerinde Cumhurbaflkan› ‹smet ‹nönü’nün foto¤raf›n›n yer ald›¤›
“1 Türk Liras›”
‹smet Bey’in (‹nönü), kendi iste¤iyle emekliye ayr›ld›¤› y›llarda çekilmifl bir foto¤raf›
(2 Kas›m 1927).
