453
I.Dünya Savafl›’ndan sonra profesör oldu
(1921). Kurtulufl Savafl› y›llar›ndan bafl-
layarak ölümüne dek Atatürk’ün özel
hekimli¤ini yapt›. T›p Fakültesi Dekanl›-
¤›na (1925) ve ‹stanbul Dârülfünunu
Rektörlü¤üne seçildi (1927); 1933’te ‹s-
tanbul Dârülfünunu’nun ‹stanbul Üni-
versitesi ad›n› almas›ndan sonra üniver-
sitenin ilk rektörü oldu. Ancak k›sa süre
sonra kendi iste¤iyle bu görevden ayr›l-
d›. ‹stanbul’dan milletvekili oldu (1934).
Siyasî yaflam› yaln›zca bir dönem devam
etti. Daha sonra kürsüsünün bafl›na dö-
nerek yaflam›n›n sonuna dek çal›flmalar›-
n› sürdürdü. Yüksek Sa¤l›k fiûras›, Türk
T›p Derne¤i gibi kurulufllar›n çal›flmala-
r›na üye olarak kat›ld›. Türk Kodeksi’nin
Birinci Komisyonu’na ve II.Ulusal T›p
Kongresi’ni düzenleyen T›p Encüme-
ni’ne baflkanl›k etti. I.Dünya Savafl› y›l-
lar›nda özellikle parazit hastal›klar›, flark
ç›ban›, üç gün hummas› ve tifüse iliflkin
araflt›rmalar›n› yay›mlad›.
Bafll›ca eser-
leri:
Kalp ‹ntizams›zl›klar› Konferans›
(1912),
Bitler
(1916),
Mide ve Em’a
Hastal›klar›
(1921),
Kebed Hastal›klar›
(1923),
Kalp ve Ev’iye Emraz›
(1923-
1928),
‹ç Hastal›klar›
(1945).
‹rflad
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Bal›kesir’de
Kad›zâde Hulûsi taraf›ndan ç›kar›lan
Kurtulufl Savafl› karfl›t› gazete. ‹flgalci
Yunan kuvvetleri yanl›s› tutumu nede-
niyle “Gâvurcu ‹rflad” olarak an›ld›. Ga-
zetenin yaz› iflleri müdürü olan ve ayn›
zamanda Trabzon’da “Selâmet” gazete-
sini ç›karan Damat Ferit yanl›s› Ömer
Fevzi, Sivas’›n Kuvâ-yi Milliyeciler ta-
raf›ndan ele geçirilmesi üzerine Bal›ke-
sir’e kaç›p ‹rflad’› ç›karmaya bafllad›.
Yaz›lar›yla Mustafa Kemal ve Kuvâ-yi
Milliye aleyhine bir kampanya bafllatt›.
Bu arada Yunanl›lardan her türlü yar-
d›m ve deste¤i gördü. 1920 A¤ustos or-
talar›ndan Bal›kesir’in düflman iflgalin-
den kurtar›ld›¤› 6 Eylül 1922’ye dek ya-
y›n hayat›n› sürdürdü. Kurtulufl Sava-
fl›’n›n kazan›lmas› üzerine gazetenin sa-
hibi Ömer Fevzi, “Yüzellilikler” listesi-
ne al›nd›; ancak 1938’de ç›kar›lan af
sonras› Türkiye’ye dönebildi.
‹sfendiyaro¤lu, Yusuf Ziya
1878 Çank›r›
28 Ekim 1940 Çank›r›
Birinci TBMM Kâng›r› (Çank›r›) millet-
vekili. Çank›r› Rüfltiyesi’nden mezun ol-
duktan sonra bir süre idadîde okuduysa
da rahats›zl›¤› nedeniyle son s›n›ftan ay-
r›ld›. Çank›r›’da noter kâtipli¤i ve Bida-
yet Mahkemesi Zabit Kâtipli¤i yapt›.
1914’te memurluktan ayr›larak çiftçilik
ve ticaretle u¤raflt›. Çank›r›’da Genel
Meclis Üyesiyken Birinci TBMM’ye
Çank›r› milletvekili seçildi, 23 Nisan
1920’den bafllayarak 1939’a dek Çank›r›
milletvekili olarak parlamentodaki yerini
korudu. Soyad› Kanunu s›ras›nda “Esen”
soyad›n› ald›ysa da 1939’da soyad›n› “‹s-
fendiyaro¤lu” olarak de¤ifltirdi.
‹skeçe (Ksanti)
Yunanistan’›n Bat› Trakya bölümünde
Türklerin yo¤un oldu¤u kent.
‹skenderun
23 Temmuz 1938’de Hatay Devleti’yle
birlikte Türkiye topraklar›na kat›lan,
Akdeniz’in do¤usunda Hatay iline ba¤-
l› ilçe. 16.yüzy›l›n ilk yar›s›nda Osman-
l› Devleti egemenli¤ine girdikten sonra
liman olarak bir süre önemini koruduy-
sa da 19.yüzy›lda sönükleflip Baylan il-
çesinin bir köyü durumuna düfltü.
I.Dünya Savafl› sonunda 9 Kas›m
1918’de ‹ngilizlerin, bir y›l sonra da
Frans›zlar›n iflgaline u¤rad›. 20 Ekim
1921 Ankara Antlaflmas›’yla, ‹skende-
run Sanca¤› ad›yla, Hatay topraklar›
içinde ve ona ba¤l› olarak özerk bir ida-
re kuruldu. 1937’de Frans›zlarla yap›-
lan müzakereler sonras› 23 Temmuz
1938’de Hatay’›n anavatan topraklar›na
kat›lmas›yla birlikte Türkiye s›n›rlar›na
dahil oldu.
‹skilipli Ât›f Efendi
bk.
Ât›f Efendi (‹skilipli)
‹skit, Server Rifat
8 Nisan 1894 ‹stanbul
18 Nisan 1975 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Adana ve Af-
yon cephelerinde görev yapan gazeteci,
yazar. Ortaö¤renimini Vefa ‹dadîsi ve
Baytariye Okulu’nda tamamlad›ktan
sonra (1910) “G›d›k” adl› mizah dergi-
sinde ressam olarak gazetecili¤e baflla-
d›. I.Dünya ve Kurtulufl Savafl›’na kat›l-
d›. Bir süre Ankara’da günlük Ankara
gazetesini yay›mlad› (1927). S›ras›yla
‹skit, Server Rifat
Neflet Ömer ‹rdelp
Yusuf Ziya ‹sfendiyaro¤lu
Server Rifat ‹skit
Kurtulufl Savafl› karfl›t› gazetelerden ‹rflad’›n
logosu.
Kurtulufl Savafl› y›llar›nda ‹skenderun’dan bir görünüm.
19. yüzy›l sonlar›nda ‹skenderun (kartpostal).
