raat Mektebi’ne girdiyse de bitiremeyip
Hukuk Mektebi’ne kaydoldu (1892). ‹ki
y›l okuduktan sonra ülkedeki bask›c›
yönetimden rahats›zl›k duyup Paris’e
gitti ve hukuk ö¤renimine burada devam
etti. Ö¤rencilik y›llar›nda ‹ttihat ve Te-
rakki Cemiyeti’nin Paris flubesinde Ah-
med R›za Bey’in kâtipli¤ini yapt›.
1898’de Milas’a döndü ve çiftçilikle u¤-
raflmaya bafllad›. II.Meflrutiyet’in ilân›n-
dan sonra 1908’de yap›lan seçimde
Mentefle (Mu¤la) mebusu olarak Mec-
lis-i Mebusan’a seçildi. 1909’da ‹ttihat
ve Terakki F›rkas›’n›n Meclis grup bafl-
kan› oldu. 1911’de Dahiliye Nâz›r›, ye-
nilenen seçimlerden sonra da Meclis-i
Mebusan Reisi oldu (1912). Balkan Sa-
vafl› s›ras›nda ‹ttihat ve Terakki’nin ön-
de gelenlerinin tutuklanmaya bafllamas›
üzerine Paris’e kaçt›. Bab›âli Bask›-
n›’ndan sonra ülkeye döndü. Sait Halim
Pafla Hükûmeti’nde fiûra-y› Devlet Re-
isi olarak yer ald› (1913). 1914’te yeni-
den Mu¤la mebusu ve ard›ndan Meclis-
i Mebusan Reisi seçildi. Osmanl› Devle-
ti’nin I.Dünya Savafl›’na Almanya’n›n
yan›nda kat›lmas›nda önemli rolü oldu.
Hariciye (1915-1916) ve Adliye Nâz›rl›-
¤› (1916-1918) görevlerinde bulundu.
Mondros Ateflkes Antlaflmas›’ndan son-
ra ‹ngilizler taraf›ndan tutuklan›p Mal-
ta’ya sürüldü (1919-1921). Serbest b›ra-
k›ld›¤›nda önce ‹talya’ya, daha sonra
Almanya’ya gitti. Kurtulufl Savafl› biti-
minde yurda döndü. 1924’te Terakki-
perver Cumhuriyet F›rkas›’n›n kurulufl
çal›flmalar›na kat›ld›. 1926’da ‹zmir’de
Mustafa Kemal Pafla’ya karfl› düzenle-
nen suikast giriflimiyle ilgili görülerek
Ankara ‹stiklâl Mahkemesi’nde yarg›-
land›ysa da beraat etti. 1931’de Cumhu-
riyet Halk Partisi’nin ba¤›ms›z adaylar
için ay›rd›¤› kontenjandan yararlanarak
‹zmir milletvekili seçildi. 1946’dan son-
ra siyaset yaflam›ndan çekildi. An›lar›
1986’da “Osmanl› Meclis-i Mebusan
Reisi Halil Mentefle’nin An›lar›” ad›yla
yay›mland›.
Mercimeko¤lu, Ahmed ‹ffet
1885 Bilecik
12 fiubat 1960 Bilecik
‹kinci TBMM Ertu¤rul (Bilecik) millet-
vekili. Bir süre devlet hizmetinde çal›fl-
t›ktan sonra çiftçilik ve ticaretle u¤raflt›.
Meflrutiyet’in ilân›ndan sonra ‹ttihat ve
Terakki Cemiyeti’nde görev ald›. 14 fiu-
bat 1916’da Bilecik Belediye Baflkan›
oldu. Millî Mücadele’de Bilecik Müda-
faa-i Milliye Heyeti’ni kurmaya çal›flt›.
Ermeni Tehciri’nde Bursa’da kurulan
Tehcir-i Divan-› Harb’e verilip Bur-
sa’ya sürgün edildi. Daha sonra Osman-
l› Meclis-i Mebusan›’n›n son dönemine
Bilecik milletvekili seçildi. Mustafa Ke-
mal’in daveti üzerine Ankara’ya gelerek
Ziraat Mektebi’nde yap›lan toplant›da
Heyet-i Temsiliye’ye ‹stanbul’daki
Meclis-i Mebusan’›n çal›flmalar› hak-
k›nda bilgi verdi. ‹kinci TBMM’de Bi-
lecik milletvekili olarak bulundu.
MerinosYünlüSanayiiMüessesesi
bk.
Bursa Merinos Fabrikas›
Merkez Bankas›
bk.
TürkiyeCumhuriyetMerkezBankas›
Merkez Ordusu
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda ‹ç Anado-
lu’nun güvenli¤ini sa¤lamakla yükümlü
ordu. Sivas’taki 3.Kolordu’nun kald›r›l-
mas› üzerine 9 Aral›k 1920’de kurulan
ordunun komutanl›¤›na Nureddin Pafla
getirildi. Sivas, Samsun, Sinop, Amasya,
Tokat, Çorum ve Yozgat illerini kapsa-
yan ordu, ‹ç Anadolu’nun güvenli¤ini
sa¤lamakla görevliydi. Ordunun uygula-
malar›ndan dolay› Nureddin Pafla’n›n
görevden al›n›p yarg›lanmas›na karar ve-
rildiyse de Mustafa Kemal Pafla’n›n ara-
ya girmesiyle yarg›lanmaktan kurtuldu.
Bu geliflmelerden bir süre sonra 16 fiubat
1922’de Merkez Ordusu kald›r›ld›.
612
Mercimeko¤lu, Ahmed ‹ffet
Halil Mentefle
Ahmed ‹ffet Mercimeklio¤lu
Merkez Ordusu’nun Kurulmas›
ve Nurettin Pafla’n›n
Komutanl›¤a Getirilmesi
Efendiler, hat›rlars›n›z ki, Nurettin Pafla, Yunan ordusunun ilk
defa taarruz eder gibi görünmesi karfl›s›nda, birtak›m bofl ve
mant›ks›z düflünceler ileri sürdü¤ü için, kendisine görev veril-
memifl oldu¤undan, bir mektupla, bizimle çal›flamayaca¤›n›
bildirerek ve izin alarak Taflköprü’ye gitmiflti. O tarihten befl
ay sonra, baz› kimseler, Nurettin Pafla ad›na, gerek Fevzi Pafla
Hazretleri’ne, gerek bana, kendisine bir görev verilirse, bunu
ciddiyet ve samimiyetle yapaca¤›n› söyleyerek arac›l›k ettiler.
Biz de Anadolu’nun orta kesiminde güvenli¤i sa¤lamakla gö-
revli bulunan kuvvetlerimizi büyücek bir komuta alt›nda bir-
lefltirmekte yarar gördü¤ümüzden, 9 Aral›k 1920’de, Sivas’taki
3’üncü Kolordu’yu kald›rarak, onun görevini yeni kurdu¤umuz
Merkez Ordusu’na verdik. Bu ordunun komutanl›¤›na da Nu-
rettin Pafla’y› getirdik.
Nurettin Pafla, merkez bölgesinde bir y›la yak›n görev yapt›. Fa-
kat milletvekillerinin, kendi yetkisi d›fl›na tafla-
rak baz› yurttafllar›n haklar›na el uzatt›¤›
yolundaki flikâyetleri ve ‹çiflleri Bakanl›-
¤›’na soru önergeleri vermeleri, Bakanl›¤›n
da flikâyetleri hakl› bulmas› üzerine Mec-
lis’in iste¤i ile Kas›m 1921 bafllar›nda görev-
den al›nd›. Meclis, Nurettin Pafla’n›n yarg›-
lanmas›na karar verdi. Bu durum, benimle
Bakanlar Kurulu aras›nda da bir anlaflmazl›-
¤›n ç›kmas›na yol açt›. Ben, Nurettin Pafla
için uygulanmas› istenen iflleme kat›lma-
d›m. Fevzi Pafla Hazretleri de benim görü-
flüme kat›ld›. ‹kimizle Bakanlar Kurulu ara-
s›nda do¤an anlaflmazl›k Mec-
lis’çe çözüldü. Meclis’te
Nurettin Pafla’y› savun-
dum. Kendisi için a¤›r
bir ifllem uygulan-
mas›n› önledim.
Nurettin Pafla’y›
bundan sekiz ay
kadar sonra,
1’inci Ordu Ko-
mutanl›¤›’nda
görece¤iz.
Nutuk : s.427.
Nurettin Pafla
(Sakall›)
MERKEZ ORDUSU
ATATÜRK’ÜN
ANLATIMIYLA
NUTUK’TA
