603
Meclis-i Mebusan’›n Kapat›lmas›
11 Nisan 1920’de ‹stanbul’daki iflgal
güçlerinin, milletvekillerinden ço¤unu
tutuklay›p Malta Adas›’na sürgüne gön-
dermesi sonras› Meclis-i Mebusan’›n
feshedilmesi.
Meclis-i Vükelâ
‹stanbul Hükûmeti ‹cra Vekilleri
Heyeti.
Medenî Hukuk
Cumhuriyet’in ilân› sonras› 1926’da
kabul edilen Türk Medenî Kanunu’nun
temelini oluflturan; kifli, aile, eflya, mi-
ras ve borç iliflkilerini düzenleyen hu-
kuk dal›. Romal›lar, kamu hukuku d›-
fl›nda kalan hukuka, yurttafllara iliflkin
hukuk anlam›nda “ius civile” diyorlar-
d›. Ülkemizde yanl›fl çeviri sonucu
“medenî” sözcü¤ü kullan›lmakta olup
as›l karfl›l›¤› “yurttafllar hukuku”dur.
Yüzy›llar boyu süren geliflme sonucu
bu anlamdaki medenî hukukun içinden
ticaret hukuku gibi kimi bölümler geli-
flerek ayr›ld›. Yurttafllararas› iliflkileri
düzenleyen kimi hukuk kurallar›, ka-
musal hukuk kurallar›yla kar›flarak ifl
hukuku gibi hukuk dallar›n› oluflturdu.
Bu aflamada medenî hukuk kavram›,
kamu hukuku d›fl›ndaki tüm hukuk
kavram›n› anlatmakta yetersiz kald› ve
bu alan, özel hukuk olarak adland›r›l›p
özel hukukun yaln›zca bir bölümüne
medenî hukuk denmeye baflland›. Me-
denî hukuk kapsam›nda yer alan konu-
lar›n bafl›nda kiflisel durumlarla ilgili
sorunlar gelir. Kiflinin aile çevresindeki
iliflkileri, aile hukukunun konusunu
oluflturur. Kiflinin çevresiyle kurdu¤u
borç iliflkilerini borçlar hukuku düzen-
ler. Kiflinin mallar üzerindeki haklar›
ve buna ba¤l› sorunlar eflya hukukunun
konusunu oluflturur. Son olarak da kifli-
nin ölümü sonras› haklar› ve borçlar›-
n›n ne olaca¤›, kimlere ve nas›l geçece-
¤i miras hukukunca düzenlenir. Mede-
nî hukukun düzenlenifli bak›m›ndan çe-
flitli sistemler vard›r. Türkiye’nin de
aralar›nda bulundu¤u Avrupa ülkeleri,
Roma ve Cermen Hukuklar›’n›n etkisi-
ni tafl›yan grubu oluflturur. ‹slâm dinine
dayal› hukuk düzenine sahip ülkeler,
‹slâm hukukunun etkisini tafl›yan grubu
oluflturur. ‹ngiltere, ABD ve k›smen
Kanada’da egemen hukuk sistemi,
Anglo-Sakson hukuk sistemidir. Sos-
yalist ülkelerle halk demokrasileri, me-
denî hukukun sosyalist ilkelerin etki-
siyle düzenlendi¤i grubu olufltururlar.
Ülkemizde medenî hukuk alan›nda ilk
yasalaflt›rma hareketlerine Mecelle’yle
baflland›. Cumhuriyet’in ilân›ndan son-
ra Türk Medenî Kanunu kabul edildi.
Günümüzde de temel yürürlük kayna-
¤›, 1926 tarihli Medenî Kanun ve me-
denî hukukun bir bölümü niteli¤indeki
1926 tarihli Borçlar Kanunu’dur.
Medenî Kanun
Cumhuriyet döneminde ç›kar›lan, kifli,
aile, miras ve eflya hukuku iliflkilerini
düzenleyen 17 fiubat 1926 tarih ve 743
say›l› yasa. Ülkemizde Cumhuriyet’in
ilân›ndan sonra lâik temellere dayal›
devlet anlay›fl› do¤rultusunda de¤iflen
gereksinimler, dinî temellere dayanma-
yan bir hukuk düzenini gerektirdi¤inden
‹slâm hukukuna dayal› Mecelle’nin ye-
rine yeni bir medenî yasa yap›lmas›n›
zorunlu k›ld›. Dönemin Adalet Bakan›
Mahmut Esat Bozkurt’un da etkisiyle
‹sviçre Medenî Kanunu’nu benimseme
(iktibas) düflüncesi kabul edildi. Medenî
Kanun ve onun bir bölümü olan Borçlar
Kanunu tasar›lar›n›n haz›rlanmas› için
iki ayr› komisyon oluflturuldu. Tasar›
çal›flmalar›nda ‹sviçre Medenî Kanunu
ve Borçlar Kanunu’nun Frans›zca çevi-
rileri temel al›narak haz›rlanan Medenî
Kanun tasar›s›, TBMM’de bütün olarak
17 fiubat 1926’da kabul edildi. Eski hu-
kuktan yeni hukuka geçifli düzenleyen
29 May›s 1926 tarihli Kanun-› Mede-
nî’nin Suret-i Mer’iyet ve fiekil Tatbiki
Hakk›nda Kanun’la birlikte, üçü birden,
4 Ekim 1926’da yürürlü¤e girdi. Ta-
mamlay›c›s› olan Borçlar Kanunu’yla
birlikte Medenî Kanun, 7 maddelik bafl-
lang›çtan sonra befl büyük bölüme (kita-
ba) ayr›l›r: fiahs›n Hukuku, Aile Huku-
ku, Miras Hukuku, Ayni Haklar (Eflya
Hukuku) ve Borçlar Hukuku. 937 mad-
denin yer ald›¤› Medenî Kanun’un dört
kitab› ve 544 maddenin yer ald›¤› Borç-
lar Kanunu, kendi içlerinde k›s›mlara,
k›s›mlar bablara, bablar da fas›llara ay-
r›ld›. Yaln›zca birinci kitap olan fiahs›n
Hukuku’nda k›s›m ayr›m› yoktur. Bafl-
lang›ç bölümündeki hükümler, hukukun
genel ilkeleri niteli¤indedir ve Medenî
Kanun d›fl›ndaki hukukî iliflkilerde de
uygulan›r. Borçlar Kanunu’nun genel
hükümleriyse, uygun düfltü¤ü oranda
Medenî Hukuk iliflkilerine de uygulan›r.
Medenî Kanun
‹hap Hulusi’nin haz›rlad›¤›, imam nikâh› ve
medenî nikâhla ilgili iki afifl.
Medenî Kanun’u haz›rlayan komisyon üyeleri.
