613
Mersin
Millî Mücadele döneminde iflgalden en
çok etkilenen, özellikle Frans›z iflgal
kuvvetleriyle yap›lan en kanl› çat›flmala-
r›n yafland›¤› Akdeniz Bölgesi’nde kent.
Mondros Mütarekesi öncesi bugünkü
topraklar›ndan bir bölümü Adana vilâ-
yetine ba¤l› Mersin sanca¤›, geri kalan
bölümü de ba¤›ms›z ‹çel sanca¤› içinde
yer al›yordu. Mondros Mütarekesi’nin
imzalanmas›ndan hemen sonra ‹tilâf
Devletleri, mütarekenin baz› maddeleri-
ne dayanarak Çukurova bölgesini iflgale
haz›rland›lar. 17 Aral›k 1918’de bir ‹n-
giliz savafl gemisi Mersin aç›klar›na de-
mirledi; daha sonra Frans›zlar bölgeye
gelerek 19 Aral›k’ta Tarsus’a girdiler.
Bu arada, Mersin-Tarsus bölgesinin nü-
fus yap›s›n› de¤ifltirmek amac›yla böl-
gedeki az›nl›klar buraya getirildi; bunu
Beyrut’tan getirilen Ermeni ailelerin
yerleflmesi izledi. ‹flgal sonras› Ermeni
çeteleri, bölgede yo¤un bir terör bafllat-
t›lar. Bütün bunlara ra¤men bölge halk›,
s›k› bir iflbirli¤i içinde harekete geçerek
Frans›z iflgalcilere karfl› savaflt›. Bölge-
de, ‹slâm Hay›r Cemiyeti’nden sonra
Emin Arslan Bey’in yönetti¤i Mersin
Kuvâ-yi Milliyesi ve yedek subaylar›n
önderli¤inde üçer kiflilik Müdafaa-i Hu-
kuk birlikleri kuruldu. Frans›z iflgal bir-
likleriyle ilk silâhl› çat›flma, 17 Mart
1920’de oldu; bunu 3 Nisan 1920’deki
Arpaçsakarlar olay› takip etti. 19 Ni-
san’da Frans›zlar ‹çme’de yenilgiye u¤-
rad›lar. 31 May›s 1920’de Frans›zlarla
TBMM Hükûmeti aras›nda bir ateflkes
imzaland› ve ard›ndan 25 Haziran ve 15
Temmuz 1920’de Kuvâ-yi Milliye güç-
lerinin bafllatt›¤› sald›r›da Frans›zlara
a¤›r kay›plar verdirildi. Bu flartlarda
Frans›z Hükûmeti, Nisan 1921’de bafl-
latt›¤› diplomatik teflebbüsleri ayn› y›l›n
yaz aylar›nda daha da yo¤unlaflt›rd›. Ba-
r›fl görüflmelerinde, Fransa’y› temsil
eden ve Ankara Hükûmeti üyeleri ara-
s›nda yak›n dostlar› bulunan Franklin
Bouillon’un özel çabalar› sonucu 20
Aral›k 1921’de Fransa ile Türkiye ara-
s›nda Ankara Antlaflmas› imzaland›.
Antlaflmaya göre, özerk bir yönetime
sahip olmas› istenen ‹skenderun Sanca-
¤› d›fl›nda bütün Kilikya, bu arada Mer-
sin ve ‹çel, Türkiye s›n›rlar› içinde kald›.
Antlaflman›n taraflarca onaylanmas›n-
dan hemen sonra Frans›zlar, iflgal alt›n-
da tuttuklar› Kilikya kentlerini k›sa süre
içinde boflaltt›lar. Frans›zlar›n Tarsus’u
boflaltt›¤› 27 Aral›k 1921 günü Ada-
na’daki Türk alay›n›n bir taburu ve bir
süvari bölü¤ü Tarsus’a girdi. 3 Ocak
1922’de Mersin geri al›nd›. Böylece,
Mersin ve Tarsus, Frans›z iflgali alt›nda
geçen üç y›ldan sonra, yeniden Türki-
ye’ye kat›ld›. Çekilen Frans›z birlikle-
riyle birlikte, bir bölüm Ermeni de, de-
nizyoluyla Türkiye’den ayr›ld›.
Mersin Atatürk Evi
Atatürk’ün 20 Ocak 1925’te efli Lâtife
Han›m’la birlikte geldi¤i Mersin’de bir
süre kald›¤› konak. Mersin Atatürk Cad-
desi üzerindeki konak, Atatürk’ün ölü-
münden sonra okul olarak kullan›ld›.
1981’de Atatürk’ün 100.Do¤um Y›ldö-
nümü nedeniyle Kültür Bakanl›¤›nca
Mersin Atatürk Evi
Mersin’den bir görünüm.
Mustafa Kemal, 17 Mart 1923’te geldi¤i Mersin’de halka hitap ederken.
Mersin Tuz ‹skelesi
Mersin Atatürk Evi. Tablo: Ertan Ayk›n, Çizgilerle Tarsus’tan Anamur’a, TC Kültür Bakanl›¤›
Yay›nlar›, Ankara 2001.
