619
yasayla yeniden düzenlendi. Millî E¤i-
tim Bakanl›¤›nca haz›rlanan program,
tüzük ve yasa tasar›lar› yan› s›ra üyeleri
taraf›ndan yap›lacak önerileri inceleye-
rek karara ba¤layan fiûra’da al›nan ka-
rarlar Millî E¤itim Bakanl›¤›’n›n ona-
y›ndan sonra yürürlü¤e girer. Millî E¤i-
tim fiûras› niteli¤indeki ilk resmî toplan-
t›, Sakarya Savafl› öncesi 15 Temmuz
1921’de aç›fl konuflmas›n› Mustafa Ke-
mal Pafla’n›n yapt›¤› “Maarif Kongre-
si”dir. Yeni Türk Devleti’nin e¤itim il-
kelerinin belirlendi¤i bu kongreyi
1923’teki Birinci Heyet-i ‹lmiye toplan-
t›s› izledi. Ard›ndan 1924’te ikinci,
1925’te üçüncü toplant›s›n› gerçekleflti-
ren Heyet-i ‹lmiye’nin yerini daha sonra
Millî E¤itim fiûras› ald› ve ilk toplant›s›-
n› 12-29 Temmuz 1939’da yapt›. Yasa-
ya göre iki y›lda bir toplanmas› gereken
flûra, günümüze dek çeflitli aral›klarla
toplanmay› sürdürdü.
Millî ‹ktisat ve Tasarruf Cemiyeti
30 Ocak 1930’da ödemeler dengesinde-
ki a盤›n kapat›lmas› ve Türk paras›n›n
de¤erinin düflmesini önlemek amac›yla
kurulan cemiyet. TBMM Baflkan› Kâ-
z›m Bey (Özalp) baflkanl›¤›nda TBMM
Baflkan Vekili Hasan (Saka), TBMM
üyeleri Celâl (Bayar), Dr.Fuad (Umay),
Yusuf Kemal (Tengirflenk) ve Rahmi
Bey’in (Köken) kurucu üyeli¤ini yapt›¤›
cemiyette ayr›ca Ziraat Bankas› Genel
Müdürü fiükrü (Ataman), Emlâk Kredi
Bankas› Genel Müdürü Hakk› Saffet
(Tan) ve Türkiye Otomobil ve Turing
Kurulu Baflkan› Reflit Safvet (Atabinen)
bulunmaktayd›. Bütün milletvekilleri
cemiyetin tabiî üyesi say›ld› ve Mustafa
Kemal Pafla, cemiyeti kendi himayesine
ald›. Cemiyetin genel sekreterli¤ine
Rahmi (Köken), müflavir müdürlü¤üne
Vedat Nedim (Tör) getirildi. Amaçlar›;
halk› israfla mücadeleye, hesapl›, tutum-
lu yaflamaya ve tasarrufa al›flt›rmak; yer-
li mallar› tan›tmak, sevdirmek ve kul-
land›rmak; yerli mallar›n kalitesini yük-
seltmek ve fiyatlar›n› ucuzlatmak ve
yerli mallar›n sürümünü art›rmak olan
cemiyet, bu amaçlar› gerçeklefltirmek
için yo¤un bir çal›flma program› ve ka-
muoyuna yönelik bir kampanya bafllatt›.
Sergiler, seminerler, mitingler yan› s›ra
y›lda bir kez Tasarruf ve Yerli Mallar›
Haftas› düzenledi. 1934’ten beri kamu-
ya yararl› kurulufllar aras›nda yer alan
kurum, 1939’da “Ulusal Ekonomi ve
Araflt›rma Kurumu”, 1949’da “Millî
Ekonomi ve Araflt›rma Kurumu”,
1955’ten sonra da “Türkiye Ekonomi
Kurumu” ad›n› ald›.
Millî Kongre Cemiyeti
29 Kas›m 1918’de ‹stanbul’da kurulan
Millî Mücadele yanl›s› cemiyet. Mond-
ros Ateflkes Antlaflmas› hükümlerine
karfl› ç›kan Millî Mücadele yanl›s› pek
çok cemiyet ve meslek kuruluflunun bir
araya gelmesiyle 29 Kas›m 1918’de ‹s-
tanbul’da kurulan; baflkanl›¤›n› Dr.Esat
Pafla’n›n, genel sekreterli¤ini Abdurrah-
man fieref Bey’in yapt›¤› Millî Kongre,
partilerüstü bir kurulufltu. Cemiyetin ku-
rulufl amac›, Türkler hakk›nda yap›lan
ve yap›lmakta olan olumsuz propagan-
dalara yay›n yoluyla karfl› koymak ve
Türk milletinin haklar›n›, tarihî görevle-
rini ve medenî yönlerini belirtmekti. Ce-
miyet, mücadelesini daha çok Ermenile-
re karfl› yürüttü. Bir federasyon niteli-
¤indeki Millî Kongre Cemiyeti içinde
yer alan kurulufllar, Millî Tâlim ve Ter-
biye Cemiyeti, Edebiyat Fakültesi, Üs-
küdar Türk Oca¤›, Teceddüt F›rkas›,
Türk Oca¤›, Himaye-i Eftal Cemiyeti,
Hürriyetperver Avam F›rkas›, Radikal
Avam F›rkas›, T›p Fakültesi, Muallim
Mektepleri Mezunlar› Cemiyeti, Do-
nanma Cemiyeti, Galatasarayl›lar Yur-
du, Fen Fakültesi, Hukuk Fakültesi, Ka-
batafl Teavün Cemiyeti, Kad›nlar› Çal›fl-
t›rma Cemiyeti, Müdafaa-i Milliye Ce-
miyeti, Matbuat Cemiyeti, Muallimler
Cemiyeti, Mehamiler Cemiyeti (Baro),
Millî Türk Cemiyeti, Ressamlar Cemi-
yeti, Çiftçiler Derne¤i, Vilâyât-› fiarkiye
Cemiyeti, ‹zmir Müdafaa-i Hukuk-› Os-
maniye Cemiyeti, Adanal›lar Cemiyeti,
Trakya Paflaeli Cemiyeti, Millî Hususî
Mektepler Cemiyeti, Ahali ‹ktisad F›r-
kas›, Sanatkârlar Cemiyeti, Cemiyet-i
Hayriye-i Nisvaniye, Çocuk Esirgeme
Derne¤i, ‹stihlâk-› Millî Kad›nlar Cemi-
yeti, Hilâl-i Ahmer Kad›nlar Merkezi,
Himaye-i Etfal Kad›nlar Merkezi, Kad›-
köy Han›mlar Müdafaa-i Milliye Mer-
kezi, ‹slâm Kad›nlar› Çal›flt›rma Cemi-
yeti, Biçki Yurdu, Musiki Muhipleri
Han›mlar Cemiyeti, Bilgi Yurdu, Müda-
faa-i Hukuk-› Nisvan Cemiyeti, Üskü-
dar Biçki Yurdu, Asri Kad›n Cemiyeti,
Amerika Talebeleri Mezunin Cemiyeti,
T›p Mezunin Cemiyeti, Dârülmuallimat
Cemiyeti, ‹nas Dârülfünun Cemiyeti, ‹s-
pat-› Sanayi-i Nefise Cemiyeti, Dârülel-
hân Cemiyeti, Ticaret Mektebi ‹nas Ce-
miyeti’dir. Sulh ve Sâlâh Cemiyeti ve
Selâmet-i Osmaniye Cemiyeti, Millî
Kongre Cemiyeti’ne kat›ld›larsa da bir
süre sonra çekildiler. Kurtulufl Savafl›
döneminin en uzun süreli cemiyetlerin-
den biri olan Millî Kongre Cemiyeti,
Damat Ferit Hükûmeti’nin bask›lar›na
karfl›n ayakta kalmay› baflard› ve son
Osmanl› Meclis-i Mebusan›’nda Misak-
› Millî’nin kabul edilmesi için çaba har-
cad›. 16 Mart 1920’de ‹tilâf Devletle-
ri’nin ‹stanbul’u iflgaliyle birlikte çal›fl-
malar›na son vermek zorunda kalan ce-
miyet üyelerinden ço¤u Anadolu’ya ge-
çerek TBMM’ye kat›ld›.
Millî Mecmua
1 Kas›m 1923-15 Kas›m 1928 aras› ‹s-
tanbul’da yay›mlanan ilmî, edebî, iktisa-
dî ve siyasî dergi. On befl günde bir ç›-
kan derginin sahibi ve müdürü Mehmet
Mesih’tir (Akyi¤it). “Yeni Mec-
mua”dan aç›lan bofllu¤u doldurmak
amac›yla, dönemin “Türkçülük” ak›m›-
na ba¤l›, dilde sadeleflmeyi esas alan,
yeni Türkiye’nin ideolojik temelleri
do¤rultusunda yay›mland›. Düflünce
alan›nda Halil Nimetullah’›n (Öztürk)
görüfllerinin öne ç›kt›¤› dergide ‹smay›l
Millî Mecmua
Amac›, yerli mal› kullan›m›n› teflvik ve özendirmek olan Millî ‹ktisat ve Tasarruf Cemiyetince yay›mlanan kitab›n kapa¤› ve bir afifl.
17 Aral›k 1918 tarihli Millî Kongre Cemiyeti
Beyannamesi
