746
Sivas Komutanlar Toplant›s›
lerinin yapacaklar› vatan görevi dikkate al›n›rsa, teh-
likeye u¤ramalar›ndan cidden korkulur. Gerçekten de
‹tilâf Devletleri’nin Ateflkes Antlaflmas› hükümlerini
bozarak bar›fl antlaflmas›n› beklemeye gerek duy-
madan, vatan›m›z›n önemli bölgelerini iflgal etmek ve
Hristiyan az›nl›klara haklar›m›z› çi¤neme f›rsat›n› ver-
mek suretiyle yap›lan haks›z muamelelerini elefltirip
reddedecek, toprak bütünlü¤ümüzü ve ba¤›ms›z-
l›¤›m›z›n dokunulmazl›¤›n› y›lmadan isteyecek ve
savunacak olan Meclis-i Mebusan’›n da¤›t›lmas› ve
üyelerinin tutuklanmas› veya sürgün edilmesi, uzak bir
ihtimal de¤ildir. T›pk› Kars’ta toplanan Milli ‹slâm
fiuras›’na ‹ngilizlerin yapt›klar› gibi. Seçimlere kat›l-
mam›fl olan Hristiyan az›nl›klar›n, onlara uyan ‹ngiliz
Muhipleri ve Nigâhban Cemiyetleri’nin, bu konuda düfl-
manlar›n gayelerine hizmet ederek her türlü kötülü¤ü
yapabilecekleri de akla gelebilir. Bu bak›mdan, Millî
Meclis’in ‹stanbul’da toplanmas›, Meclis’ten beklenen
ciddî ve tarihî görevin yerine getirilmesini imkâns›z
k›laca¤›ndan ve Millî Meclis de devlet ve milletin ba¤›m-
s›zl›¤›n›n temsilcisi oldu¤undan, ona vurulacak darbe
ile ba¤›ms›zl›¤›m›z›n da zedelenece¤ini belirtmeye
gerek yoktur. Kabine ad›na, Amasya’da Heyet-i Tem-
siliye ile görüflmelerde bulunan Bahriye Nâz›r› Salih
Pafla Hazretleri bile bu gerçekleri göz önünde tutarak
Millî Meclis’in ‹stanbul’un d›fl›nda güvenli bir yerde top-
lanmas› gere¤ine vicdan› ile de, düflüncesi ile de kanaat
getirmifl ve bu hususu uygun buldu¤unu imzas› ile do¤-
rulam›flt›r. Millî Meclis’in düflman bask›s›ndan uzakta ve
tam bir güvenlik içinde bulunan bir yerde toplanmas›
hâlinde, ‹stanbul’da topland›¤› takdirde akla
gelebilecek bütün sak›ncalar ortadan kalkm›fl olaca¤›
gibi, hilâfet ve saltânat›n tehlikede oldu¤unu dünya
kamuoyuna ve özellikle ‹slâm âlemine fiilen duyurmufl
olacak, millî varl›k ve ba¤›ms›zl›¤›m›z›n aleyhinde al›n-
mas› muhtemel bir karar karfl›s›nda vatana ve millete
karfl› olan görevlerini yerine getirebilecek ve ‹tilâf Dev-
letleri karfl›s›nda, Meclis’in, milletin kaderine tamamen
hâkim bulundu¤u daha aç›k bir flekilde ortaya
konabilecektir. Meclis’in ‹stanbul d›fl›nda toplanmas›
hâlinde akla gelebilecek olan sak›ncalar afla¤›dad›r:
Millet düflmanlar›, ‹stanbul’un gözden ç›kar›ld›¤› yolun-
da zararl› bir propagandaya f›rsat bulacakt›r. Hükûmet,
‹stanbul’da oldu¤u gibi, Meclis ile kolayca temas ve
ba¤lant› kuramayacakt›r. Meclis’in aç›l›fl töreni,
Zat›flahane’yi yolculuk külfeti ile karfl› karfl›ya b›rak-
mamak için, vekil tayin buyuracaklar› bir zat vas›tas›y-
la yap›labilecektir. ‹flte bu sak›ncalar dolay›s›yla flim-
diki hükûmet, Millî Meclis’in ‹stanbul d›fl›nda aç›lmas›n›
kabul etmemifltir. Hükûmetin bu olumsuz karar› yüzün-
den söz konusu sak›ncalara afla¤›daki sak›ncalar da ek-
lenmektedir:
Millî Meclis’in kanuna uygun olarak toplanmas›, Meclis-
i Mebusan ile Âyan Meclisi’nin ayn› yerde ve ayn›
zamanda bulunmas›na ba¤l› oldu¤undan, hükûmetin ‹s-
tanbul d›fl›nda, uygun görece¤i bir yerde toplanmaya
raz› olmas› yüzünden, Âyan Meclisi ve Hükûmet, ‹stan-
bul d›fl›ndaki toplant›ya kat›lmayacak ve Zat›flahane’ye
usulûne uygun olarak Meclis’i açt›rmayacakt›r.
Bu durum karfl›s›nda Millî Meclis’in ‹stanbul d›fl›nda top-
lanmas›na kanun bak›m›ndan imkân kalmad›¤› için,
yukar›da arz edilen s›k›nt›lara ra¤men, ‹stanbul’da top-
lanmas› bir zaruret hükmüne girmifl bulunuyor. Say›n
milletvekilleri ‹stanbul’a gitmekten çekinerek, ‹stanbul
d›fl›nda kendiliklerinden topland›klar› takdirde, böyle
bir toplanma, elbette Millî Meclis’in herkesçe bilinen
yasama gücünü temsil edemez. Belki, milletin varl›¤›n›,
gayelerini, ba¤›ms›zl›¤›n› temsil edecek, onun hakk›nda
verilecek hükümleri elefltirecek ve yine millete
dayanarak reddedebilecek bir millî kongre fleklinde
olabilir. Bu takdirde, Millî Meclis de elbette ‹stanbul’da
toplanmamaya mahkûm olur. Böyle bir davran›fl›n,
hükûmetin karfl› ç›kmas›na, zorlay›c› tedbirler almas›na
ve sonunda millet ile ‹stanbul Hükûmeti aras›ndaki her
türlü iliflkinin kesilmesine yol açaca¤› da düflünülebilir.
Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, yukar›da
dile getirilen bütün hususlar› gözden geçirip tart›flt›k-
tan sonra, Millî Meclis’in ‹stanbul’da toplanma
zaruretine karfl›, durumu bütün milletvekillerine bil-
direrek, her birinin düflünce ve görüfllerini almay›
görev saym›flt›r. Bundan baflka, say›n milletvekillerinin
‹stanbul’da Millî Meclis’e girmeden önce, kolayca bir
araya gelebilecekleri baz› yerlerde toplan›p afla¤›daki
hususlar› görüflmeleri ve görüflme sonuçlar›n›n birlefl-
tirilebilmesi için bunlar› Heyet-i Temsiliye’ye bildir-
meleri gerekli görülmüfltür. Görüflülecek hususlar flun-
lard›r:
a) Meclis’in ‹stanbul’da toplanmas› zaruretine kar-
fl›, ‹stanbul ve ‹stanbul d›fl›nda olmak üzere
bütün yurtta al›nmas› gerekli tedbirler, yap›l-
mas› gerekli haz›rl›klar;
b) Meclis-i Mebusan’da vatan›n bütünlü¤ünü, dev-
let ve milletin ba¤›ms›zl›¤›n› kurtarmaktan
ibaret olan gayeyi korumak ve savunmak için
birleflmifl, azimli bir kadro kurma çarelerinin
düflünülmesi;
Milletvekillerinin yukar›daki hususlar› görüflmek için top-
lanmalar› uygun görülen yerler flunlard›r:
Trabzon, Samsun, ‹nebolu, Eskiflehir, Bursa, Band›rma,
Edirne
Madde 2 - Birinci maddeyi, oldu¤u gibi bölgelerinizde
bulunan milletvekillerine bildirerek, önce, en k›sa zaman-
da onlar›n flahsî görüfllerini almak ve bunda vakit kaybet-
meden bir yandan Heyet-i Temsiliye’ye bildirmek, bir yan-
dan da bölgelerinizdeki merkez heyetlerine ulaflt›rarak bu
konuda faaliyet göstermelerini sa¤lamak.
‹kinci olarak, bölgelerinizdeki milletvekillerinin birinci
maddede gösterilen yerlerde huzur ve güven içinde top-
lanmalar›n› sa¤layarak, görüflme sonuçlar›n›n Heyet-i
Temsiliye’ye bildirilmesi için gereken tedbirlerin al›nmas›
istirham olunur.
Sizlerin seçim bölgelerinden milletvekili olup da flimdi ‹s-
tanbul’da bulunanlar›n, kendi seçim bölgelerindeki tefl-
kilât› taraf›ndan, ‹stanbul’a yak›n toplanma yerlerinden
birine davet ettirilmesi gerekir.
Nutuk : s.186.
S‹VAS KOMUTANLAR TOPLANTISI
ATATÜRK’ÜN
ANLATIMIYLA
NUTUK’TA
