geçen kongrede, özellikle ulusal kurtu-
lufltan umutlu olmayan kimi üyelerin
Amerikan mandas›na girilmesi önerisi-
nin, Mustafa Kemal ve arkadafllar›n›n
çabalar›yla, iki gün süren tart›flmalardan
sonra karar alt›na al›nmas› önlenebildi.
Bir baflka sorun, kongre baflkanl›¤› ko-
nusunda do¤du. Mustafa Kemal’in bafl-
kan olmas›n› istemeyenler, baflkanl›¤›n
günlük olarak s›rayla yap›lmas›n› öner-
dilerse de kongre, Mustafa Kemal’i bafl-
kanl›¤a getirdi. Sekiz gün süren çal›fl-
malar sonunda, Heyet-i Temsiliye’nin
kurulmas› karar›ndan baflka; Erzurum
Kongresi’ni toplayan Vilâyât-› fiarkiye
Müdafaa-i Hukuk-› Milliye Cemiyeti
ad›n›n, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i
Hukuk Cemiyeti olarak de¤ifltirilmesi
ve kapsam›n›n geniflletilmesi; Sivas’ta
‹rade-i Milliye adl› bir gazetenin kurul-
mas› gibi kararlar al›nd›.
Kongre sonras› 11 Eylül’de Kurtulufl
Savafl›’n›n program› niteli¤inde bir bil-
diri yay›mland›:
1) Mondros Mütarekesi’nin imzalan-
d›¤› 30 Ekim 1918’deki s›n›rlar
içinde kalan Osmanl› ülkesi bir bü-
tündür, parçalanamaz, birbirinden
ayr›lamaz; bunu çi¤nemeye yönelik
her türlü iflgal ve müdahaleye silâh-
la karfl› koymak, meflru müdafaa
hakk›n› kullanmakt›r.
2) Osmanl› hükûmeti, d›fl bask› karfl›-
s›nda ülke topraklar›ndan bir bölü-
münü terk etmeye yönelirse, buna
karfl› direnilecektir. Ulusun ba¤›m-
s›zl›¤›na, ülkenin bütünlü¤üne say-
g› duyulmas› kofluluyla baflka dev-
letlerin ekonomik, s›naî ve teknik
yard›mlar› memnunlukla kabul edi-
lecektir.
3) ‹stanbul Hükûmeti de, di¤er uygar
ülke hükûmetleri gibi ulusal iradeye
sayg› göstermeli, bu amaçla Mec-
lis-i Mebusan’› bir an önce toplant›-
ya ça¤›rmal›, ald›¤› kararlar› o mec-
lisin denetiminden geçirmelidir.
4) Ülke çap›ndaki tüm direnifl örgütle-
ri birlefltirilmifl, Anadolu ve Rumeli
Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ad› al-
t›nda toplanm›fl olup var olan yerel
dernekler, bu örgütün birer flubesi
olacakt›r.
5) Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hu-
kuk Cemiyeti, Heyet-i Temsiliye
adl› merkezî kurulca yönetilecektir.
Osmanl› ülkesinin Amerikan mandas›na
girip girmemesi konusundaki tart›fl-
malar sonras› manda önerisi geri çe-
kildi; buna karfl›l›k Amerikan yard›-
m›n›n istenmesi benimsendi. Sivas
Kongresi’nde oluflturulan, Mustafa
Kemal baflkanl›¤›ndaki 16 kiflilik ye-
ni Heyet-i Temsiliye’nin kongreden
sonra att›¤› ilk ad›m, Sivas Kongre-
si’nin da¤›t›lmas› emrini veren Da-
mat Ferit Hükûmeti’ne karfl› tav›r al-
mak ve ‹stanbul’la haberleflmeyi
kesmek oldu. Anadolu’da ‹stanbul
hükûmetiyle boy ölçüflecek bir güç
oda¤›n›n ortaya ç›kmas› baflkentte
büyük etki yaratt› ve Damat Ferit Pa-
fla istifa etti. Yeni kurulan Ali R›za
Pafla Hükûmeti de, Sivas Kongre-
si’nde al›nan karar uyar›nca, Meclis-
i Mebusan’› toplant›ya ça¤›rmay›
kabul etti. Büyük Millet Meclisi’nin
toplanmas›na de¤in geçen dönemde
askerî ve mülkî bürokrasiyi kendine
ba¤lamay› büyük çapta baflaran He-
yet-i Temsiliye, fiilen geçici ve ikin-
ci bir “hükûmet” ifllevi gördü.
748
Sivas Kongresi
Mustafa Kemal, Sivas Kongresi’ne kat›lan delegelerle birlikte kongre binas› önünde.
Sivas Kongresi tutanaklar›n›n 1. (solda) ve 49. sayfalar›.
