Söylev
bk.
Nutuk
Sözde K›zlar
Peyami Safa’n›n, Kurtulufl Savafl› y›lla-
r›nda Bat› Anadolu’nun Yunanl›lar tara-
f›ndan ele geçirilmesi sonras› ‹zmir’den
‹stanbul’a kaçan bir genç k›z›n bafl›ndan
geçenleri anlatt›¤› roman› (1925). Ro-
man›n kahraman› Mebrure, iflgal s›ra-
s›nda ‹zmir’den ‹stanbul’a gelip fiifl-
li’deki yak›n akrabalar›n›n kona¤›na s›-
¤›n›rsa da köflkte yaflananlardan oldukça
rahats›zd›r. Daha sonra çevresindekiler-
den tamamen farkl› vatansever gençler-
le tan›fl›p onlardan Millî Mücadele’yle
ilgili bilgi al›r. Bu s›rada gençlerden bi-
riyle aralar›nda hissî bir iliflki bafllar; da-
ha sonra kaybetti¤i babas›n›n izini bu-
lunca Anadolu’ya gitmeye haz›rlan›r.
Sporel, Zeki R›za
1898 ‹stanbul
1970 ‹stanbul
Cumhuriyet’in ilân› sonras› oluflturulan
Türk Millî Futbol Tak›m›’n›n Romanya
ile yapt›¤› ilk ulusal maçta yer alan fut-
bolculardan. Genç yaflta futbola bafllad›
(1913). Uzun y›llar Fenerbahçe Futbol
Tak›m›’n›n formas›n› giydi. ‹lk millî
maçta (Türkiye-Romanya) oynad› ve 2-
2 biten maçta Türkiye’nin ilk golünü at-
t› (1923). Futbolu 1928’de b›rakt›ktan
sonra Fenerbahçe yönetim kurullar›nda
görev yapt›. Demokrat Parti’den millet-
vekili seçildi (1946-1957).
Subafl›, Yakup fievki
1876 Harput
1939 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› komutanlar›ndan. Baz›
kaynaklarda soyad› “Sübafl›” olarak ge-
çer. Harp Okulu’nu (1894) ve Harp
Akademisi’ni (1900) bitirdi. Harp Oku-
lu’nda ö¤retmenlik yapt› (1910-1912).
Balkan ve I.Dünya Savafllar›na kat›ld›.
I.Dünya Savafl› s›ras›nda Galiçya Cep-
hesi’ndeki 15.Kolordu’nun bafl›na geti-
rildi ve bu görevi s›ras›nda tümgeneral
oldu (1916). Do¤u Cephesi’nde Erme-
nilerin iflgali alt›ndaki bölgeleri kurtar-
ma harekât›na kat›ld›. Van ve çevre ille-
rin geri al›nmas›nda 2.Kolordu komuta-
n› olarak yararl›k gösterdi. Mondros
Ateflkes Antlaflmas› imzaland›¤›nda
Do¤u Cephesi 9.Kolordu komutan›yd›.
16 Mart 1920’de ‹stanbul’un iflgalinden
sonra ‹ngilizler taraf›ndan tutuklan›p
Malta Adas›’na sürüldü. Ekim 1921’de
sürgünden döndükten sonra Kurtulufl
Savafl›’na kat›ld›. 18 Kas›m 1921’de
‹kinci Ordu Komutanl›¤›na getirildi.
Büyük Taarruz’dan sonra rütbesi korge-
neralli¤e yükseltildi (Eylül 1922).
1926’da orgeneral oldu ve ayn› y›l
emekliye ayr›ld›. 1924-1939 aras› Yük-
sek Askerî fiûra üyeli¤i yapt›. ‹stanbul
Karacaahmet’teki mezar› 27 Eylül
1988’de Ankara’daki Devlet Mezarl›-
¤›’na nakledildi.
Suda, Emin Cemal
1887 Hanya/Girit
23 Kas›m 1940 Ankara
‹kinci TBMM Bolu milletvekili, hekim.
Askerî T›bbiye’yi bitirdi (1901). Trab-
lusgarp’ta, Rumeli’de ve Yemen’de gö-
rev yapt›. Balkan ve I.Dünya Savafllar›-
na kat›ld›. 1919’da binbafl› rütbesindey-
ken istifa etti. ‹kinci TBMM’ye Bo-
lu’dan milletvekili seçildi (1923) ve ölü-
müne dek Bolu milletvekili olarak Mec-
lis’te yer ald›.
Sulh ve Selâmet-i Osmaniye
F›rkas›
Kurtulufl Savafl› öncesi ‹stanbul’da ku-
rulan siyasî parti (14 Ocak 1919). Os-
manl› Sulh ve Selâmet F›rkas› ile Selâ-
met-i Osmaniye F›rkas›’n›n birleflme-
siyle kuruldu. Kurucular›, ulemadan Fa-
z›l Efendi, Mehmet Ali (Fesçi), Hüseyin
Hakk› ve Ferit Pafla’yd›. Yönetim kuru-
lunda ‹smail Hakk› Pafla, Yahya Adnan
Pafla, Asaf Muammer, ‹smail Suphi
(Soysall›o¤lu), Cami (Baykut), Kudret
Haki, Osman Nevres (as›l ad› Hasan
Tahsin) ve Mehmet Refik Bey yer al›-
yordu. F›rka, k›sa zamanda Ankara, ‹z-
mit, Adapazar›, Çanakkale, Koçhisar ve
‹zmir’de flubeler açt›. ‹zmir flubesini Os-
man Nevres açt›ysa da kendisi daha son-
ra partiden ayr›ld›. ‹ttihatç›lar› sürekli
suçlayan f›rka, içinde bulunulan güç du-
rumun tek sorumlusunun ‹ttihatç›lar ol-
du¤unu ileri sürdü. ‹zmir’in iflgalini k›-
nad›. Saltanat fiûras›’nda millî iradeye
ba¤l› bir hükûmetin kurulmas›n›n gerek-
li oldu¤unu savundu. ‹zmir’de yay›mla-
nan “Sulh ve Selâmet” ile “Hukuk-› Be-
fler” gazeteleri, partinin yay›n organ›yd›.
Prens Sabahattin’in görüfllerinden esin-
lenen parti program›nda, adem-i merke-
ziyyetçilik ve teflebbüs-i flahsî savunul-
du. 1919 seçimlerine kat›lmayan parti-
nin baz› flubeleri, ‹stanbul’un iflgalinden
sonra Hürriyet ve ‹tilâf F›rkas› içinde
yer ald›. Mütareke dönemi olaylar› için-
de faaliyetine son vermek zorunda kald›.
762
Söylev
“Sözde K›zlar” roman›ndan ayn› adla sinemaya uyarlanan filmden bir sahne.
Yakup fievki Pafla (Subafl›), Do¤u Cephesi’nde 9.Kolordu Komutan› oldu¤u y›llarda (1918).
Yakup fievki Subafl›
