nunu’na ifllerlik kazand›ran 2590 say›l›
yasada ise, a¤a, hac›, haf›z, hoca, molla,
efendi, bey, pafla, han›m, han›mefendi
ve hazretleri gibi lâkap ve unvanlar›n
kald›r›ld›¤›, yurttafllar›n yasalar karfl›s›n-
da ve resmî belgelerde yaln›z adlar›yla
an›laca¤› belirtildi. Soyad› Kanunu’yla
birlikte nüfus kay›tlar›ndaki kargafla or-
tadan kald›r›larak sosyal iliflkilere
önemli bir düzenleme getirilmifl oldu.
Soyak, Hasan R›za
1888 Üsküp
1970 ‹stanbul
Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümüne
dek her zaman onun hizmetinde ve ya-
n›nda olan devlet ve siyaset adam›. Rüfl-
tiyeyi bitirdikten sonra ‹stanbul Vilâyet
Kalemi’nde kâtip olarak devlet hizmeti-
ne girdi. Bir süre sonra ‹stanbul Merkez
Komutanl›¤›’na ba¤l› S›k›yönetim Ko-
mutanl›¤› kâtipli¤ine geçti (1914) ve ay-
n› y›l 1.Kolordu Kurmayl›¤› ve 1916’da
2.Kolordu Kurmayl›¤› bürosunda, ar-
d›ndan Harbiye Nezareti’nde görevlen-
dirildi. Millî Mücadele’nin bafllang›c›n-
da ‹stanbul’daki görevini b›rakarak
Anadolu’da Mustafa Kemal Pafla’n›n
yan›nda yer ald›. Kendisine olan sonsuz
güveni nedeniyle Atatürk’ün ölümüne
dek onun yan›ndan ayr›lmad›. 1922’de
TBMM’ye kâtip olarak girdi. Mustafa
Kemal Pafla Cumhurbaflkan› seçildikten
sonra kendisini mutemet olarak Çanka-
ya Köflkü’nde görevlendirdi (1924).
1927’de Atatürk’ün özel kalemmüdürü,
1932’de genel sekreter vekili, 1934’te
genel sekreteri oldu. Genel sekreterli¤i
s›ras›nda bir dönem Burdur milletvekili
olarak parlamentoda yer ald› (1935-
1939). “Atatürk’ten Hat›ralar” adl› iki
ciltlik yap›t›, ölümünden sonra yay›m-
land›.
Soyak, Recep Zühtü
1893 Manast›r/Makedonya
1966 Ankara
‹kinci TBMM Sinop milletvekili, gaze-
teci. 1911’de ‹stanbul Vefa ‹dadîsi’ni bi-
tirdikten sonra yedek subay olarak Bal-
kan ve I.Dünya Savafllar›na kat›ld›. Kur-
tulufl Savafl› s›ras›nda Amasya’da kendi
iste¤iyle Mustafa Kemal baflkanl›¤›nda-
ki heyet içinde yer ald›. Sivas Kongresi
s›ras›nda Heyet-i Temsiliye’den ald›¤›
özel emirle Elâz›¤ Valisi Ali Galip ve
Malatya Mutasarr›f› Halil Rahmi ve
adamlar›n› izlemek üzere Malatya’ya
gönderildi. Heyet-i Temsiliye’nin An-
kara’ya gelmesinden sonra, Ocak
1920’de Heyet-i Temsiliye’nin yay›n
organ› Hâkimiyet-i Milliye Gazetesi’ni
ç›kard› ve baflyazarl›¤›n› yapt›. Sinop
(1923-1935) ve Zonguldak (1935-1939)
milletvekili olarak TBMM’de yer ald›.
Soydan, Mahmud
1883 Siirt
3 Aral›k 1936 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Mustafa Ke-
mal Pafla’n›n refakat subayl›¤›n› yapan
siyaset adam›, gazeteci. Harp Okulu’nu
bitirdi (1905). Kosova ve Manast›r’da
eflk›ya takibiyle görevlendirildi. 31 Mart
Olay› sonras› Selânik’e götürülen II.Ab-
dülhamid’in muhaf›z subayl›¤›n› yapt›.
Balkan ve I.Dünya Savafllar›na kat›ld›.
Nisan 1920’de Anadolu’ya geçti ve
Mustafa Kemal Pafla’n›n refakat subay-
l›¤›na atand›. ‹kinci TBMM’ye Siirt mil-
letvekili seçildi (1923). Ankara’da ya-
y›mlanan Hâkimiyet-i Milliye gazetesi-
nin ç›kard›. Cumhuriyet Halk Partisi’nin
(CHP) grup yöneticilerinden oldu. Hâ-
kimiyet-i Milliye’de, Terakkiperver
Cumhuriyet F›rkas›’na ve daha sonra
kurulan Serbest Cumhuriyet F›rkas›’na
karfl› sert bir muhalefet yürüttü. ‹fl Ban-
kas›’n›n kurucular› aras›nda yer ald› ve
ilk yönetim kurulu baflkanl›¤›n› yapt›.
1927, 1931 ve 1935 seçimlerinde Si-
irt’ten milletvekili seçilerek parlamento-
da yer ald›. Hâkimiyet-i Milliye Gazete-
si, Ulus ad›n› al›p (1934) CHP’nin resmî
yay›n organ› durumuna getirilince, ‹fl
Bankas›’n›n deste¤iyle ‹stanbul’da önce
Tan, sonra Milliyet ad›yla günlük gaze-
te ç›kard›.
758
Soyad› Kanunu sonras› Mustafa Kemal’e verilen nüfus hüviyet cüzdan›n›n ön sayfas›.
Hasan R›za Soyak (sa¤da), Atatürk, küçük Ülkü ve Atatürk’ün eski yaveri Salih Bozok’la birlikte.
Recep Zühtü Soyak
Soyak, Hasan R›za
