816
Trakya-Paflaeli Müdafaa Heyet-i Osmaniyyesi
ifli hükûmetten beklemekte; sivil idare âmirlerinin nemelâz›mc›
tutumlar› yüzünden millî teflkilât yüksek emirlerinize uygun olarak
kurulamamaktad›r. ‹l s›n›rlar› içinde s›k s›k yapmakta oldu¤um teftifl-
lerde, özellikle köylülerle s›k› temas kurmaktay›m... Fakat, her köye
gitmek mümkün olam›yor”. “Teflkilât›n köklü ve yayg›n olmas›
hepimizin ortak iste¤i olup, bunun da ileri sürülen sak›ncalar›n or-
tadan kald›r›lmas›na çal›flmakla gerçeklefltirilebilece¤i bilgilerinize
sunulur” diyordu (Belge: 252).
Efendiler, General Milne, Cafer Tayyar Pafla’ya askerî durumu de¤ifl-
tirtmiyor. Vali ve mutasarr›flar tarafs›z kal›yor. Her ifli hükûmetten
bekleyen halka, millî teflkilât›n kurulmas›nda yard›m ve öncülük et-
miyorlar. Bu sak›ncalar giderilmedikçe, teflkilât›n köklenip yayg›nlafl-
mas› da mümkün görülmüyor.
(………)
Trakya’daki Durum
Efendiler, içinde bulundu¤umuz tarihlerde Trakya’n›n durumuna da
hep birlikte göz gezdirelim:
Do¤u Trakya’da, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin
Trakya - Paflaeli Merkez Heyeti bir kongre yapt›. Bu kongre, Trak-
ya’n›n idaresini, Trakya - Paflaeli Merkez Heyeti’ne verdi. Trakya’da
Kolordu Komutan› olarak bulunan Cafer Tayyar (Cafer Tayyar Pafla),
bu Merkez Heyetinde olmakla birlikte, Edirne milletvekili olarak da
Meclis’imize üye seçilmifltir. Trakya Merkez Heyeti’ne ve Kolordu
Komutan›’na verdi¤imiz talimat, Trakya’n›n kaderinin bütün mem-
leketin kaderiyle birlikte çözülebilece¤i esas›na dayan›yordu. Askerî
harekât bak›m›ndan da verdi¤imiz direktif fluydu:
Üstün kuvvetlerin taarruzuna u¤ran›l›rsa sonuna kadar direnilecek
ve Trakya tamam›yla zapt ve iflgal edilmifl olsa bile, teklif edilecek
herhangi bir çözüm flekli tek bafl›na kabul edilmeyecektir. Zaten
Trakya’daki komutan›n da karar›n›n böyle oldu¤u ifade edilmekteydi.
Fakat son zamanlarda, Komutan Cafer Tayyar Bey, yabanc›lar›n ver-
di¤i teminat üzerine yap›lan davete uyar›lsa ‹stanbul’a gitmifl, bize
durumu ancak dönüflünden sonra bildirmiflti. Anlafl›ld›¤›na göre,
Do¤u Trakya’n›n yaln›z bafl›na varl›¤›n› koruyamayaca¤›, ancak Bat›
Trakya ile birleflerek bir yabanc› devletin idaresi sayesinde
yaflayabilece¤i yolunda fikirler telkin edilmifl... Her halde manevî
gücü k›racak birtak›m propagandalar yap›lm›fl...
Cafer Tayyar Bey ‹stanbul’da iken Tümen komutanlar›ndan Muhittin
Bey, ‹stanbul’dan Kolordu Komutanl›¤›na atanm›fl, Cafer Tayyar
Bey’in Trakya’ya dönmesine izin verilmifl. Cafer Tayyar Bey, ‹stanbul
çevreleriyle görüfltükten sonra, Muhittin Bey’in teklifine ra¤men, ar-
t›k kolordunun komutanl›¤›n› üzerine almam›fl, Muhittin Bey’in
üzerinde b›rakm›fl. Böylece Trakya’n›n kaderi, ‹stanbul siyasî çev-
relerinin etkisine terk edilmifl.. .
Efendiler, Büyük Millet Meclisi aç›ld›¤› zaman, Trakya’da, 1’inci Kolor-
du’nun savafl düzeni flöyleydi:
Kolordu karargâh› Edirne’de
60’›nc› Tümen: Keflan, Edirne, Uzunköprü dolaylar›nda;
55’inci Tümen: Tekirda¤ bölgesinde;
49’uncu Tümen: K›rklareli bölgesinde.
Yunan ordusu, Anadolu’da, Bat› Cephesinde yapt›¤› genel taarruzda
baflar› sa¤lad›ktan sonra, 20 Temmuz 1920’de Tekirda¤’a bir tümen
ç›kard›. Tekirda¤ bölgesinde pek da¤›n›k bir durumda bulunan 55’in-
ci Tümen, toplanmaya vakit bulamadan, Yunan tümeni, Edirne’ye
do¤ru yürümeye bafllad›.
Bat› Trakya’dan Meriç’i geçerek taarruz etmek isteyen Yunan kuvvet-
leri, o bölgedeki 60’›nc› Tümen’e komuta eden Cemil Bey’in (‹çiflleri
Bakan› Cemil Bey’dir ve 15 Haziran’da kuvvetleriyle Edirne’ye gelmifl
bulunan ve Edirne - Karaa¤aç istasyonu aras›nda ciddî savafllar ver-
mifl olan fiükrü Naili Bey’in (fiükrü Naili Pafla) dikkat ve direnmeleri
sayesinde durduruldu ve ilerlemeleri önlendi.
Trakya’daki Kolordumuzun, Askerli¤in Gereklerini ve
Vatanseverlik Namusunu Yerine Getirememesinin Tek
Sorumlusu Cafer Tayyar Pafla’d›r
Edirne’ye do¤ru serbestçe ilerlemekte olan düflman tümenine karfl›,
bütün 1’inci Kolordu kuvvetlerini toplay›p tedbir alacak komutan›n,
Kolordu Komutan› Muhittin Bey’in ne yapt›¤›n› bilmiyorum. Yaln›z el-
de etti¤im bilgilere göre, Cafer Tayyar Bey, kendi kuvvetleri ile
temas kuramadan, Havza yak›nlar›nda atla dolafl›rken düflman
taraf›ndan esir edilmifltir. Ondan sonra sevk ve idareden mahrum
kalan 1’inci Kolordu’muz tamam›yla da¤›ld›. Birliklerinin bir k›sm› esir
oldu, bir k›sm› da Bulgaristan’a s›¤›nd›. Sonuç olarak, Trakya’n›n
tamam› Yunanl›lar›n eline geçti. Ne yaz›k ki, 1’inci Kolordu
Komutan›’nca, milletin istedi¤i ve bekledi¤i ileri görüfllülü¤ün,
uyan›kl›k ve fedakârl›¤›n gösterildi¤ine flahit olamad›k.
Efendiler, Trakya’n›n özel ve güç durum ve flartlar içinde bulun-
du¤una flüphe yoktu. Fakat bu özellik ve güçlük, hiçbir zaman Trak-
ya’daki kolordunun, askerli¤in gereklerini yerine getirmesine ve
vatanperverlik namusunu göstermesine engel olamazd›. E¤er, bu
yap›lamam›fl ise, millet ve tarih karfl›s›nda bulunan tek sorumlusu,
Cafer Tayyar Pafla’d›r. Tarihte bütün bir vatan›, çok üstün düflman
kuvvetleri karfl›s›nda, son bir avuç topra¤›na kadar, kar›fl kar›fl, kah-
ramanca ve namusluca savunmufl ve yine varl›¤›n› koruyabilmifl or-
dular görülmüfltür. Türk ordusu o cevherde bir ordudur. Yeter ki ona
komuta edenler, komuta edebilme vas›flar›na sahip olabilsinler!
Efendiler, komutanlar, askerli¤in görev ve gereklerini düflünür ve uy-
gularken, beyinlerini siyasî görüfllerin etkisi alt›nda bulundurmaktan
kaç›nmal›d›rlar. Siyasetin gereklerini düflünen baflka görevliler bulun-
du¤unu unutmamal›d›rlar.
Komutanlar›n, emirleri alt›na verilen millet evlâd›n›, memleket
vas›talar›n›, düflmana ve ölüme do¤ru sürerken, düflündükleri tek nok-
ta, milletin kendilerinden bekledi¤i vatan görevini ateflle, süngüyle ve
ölümle yerine getirerek sonuç almakt›r. Askerî görev, ancak bu an-
lay›fl ve inançla yerine getirilebilir. Lâfla, politika ile, düflman›n aldat›c›
vaatlerine kulak vermekle askerlik görevi yap›lamaz. Omuzlar›nda ve
özellikle kafalar›nda askerlik sorumlulu¤unu yüklenecek kadar kuvvet
bulunmayanlar›n fecî sonuçlarla karfl›laflmalar› kaç›n›lmazd›r.
Efendiler, bir komutan›n esir olmas› da mazur görülebilir. O zaman ki,
askerli¤in görev ve gereklerini yerine getirip uygulamakta, elindeki
kuvveti sonuna kadar, son süngü ve son nefese kadar kulland›ktan
sonra, kan›n› ak›tmak f›rsat›n› bulmaks›z›n düflman eline düflerse...
Efendiler, bütün ordusu, üstün düflman karfl›s›nda yenilip de ken-
dili¤inden geri çekilirken, k›l›c›n› çekip tek bafl›na, at›n›, düflman bafl-
komutan›n›n çad›r›na do¤ru sürerek ölüm arayan Türk komutanlar›
görülmüfltür.
Bir Türk komutan›n›n, ordusunu kullanmaks›z›n, herhangi bir kötü
tesadüf ve kötü flans eseri bile olsa, düflmana esir düflmesini biz
mazur görsek de, tarih, bunu asla affetmez ve affetmemelidir. Türk
ink›lâp tarihinin gelecek nesillere hitap ve uyar›s› iflte budur.
Nutuk : s.276, 334.
TRAKYA CEPHES‹ — BATI TRAKYA
ATATÜRK’ÜN
ANLATIMIYLA
NUTUK’TA
