815
Trakya-Paflaeli Müdafaa Heyet-i Osmaniyyesi
Müsaade buyurursan›z, tekrar ‹stanbul’a dönmek üzere, biraz da
Edirne taraflar›ndaki duruma göz atal›m. fiimdiye kadar yapt›¤›m
genel aç›klamalar s›ras›nda, yeri geldikçe Trakya’y› da teflkilât ve
tasar›lar›m›z›n hiçbir vakit d›fl›nda tutmad›¤›m›z› anlatt›¤›m› san›r›m.
Edirne ile olan iliflki ve haberleflmelerimiz, memleketin her yeriyle
oldu¤u gibi devam ettirilmekteydi.
Yap›lan haberleflmelerimizdeki dikkate de¤er baz› noktalar› yüksek
heyetinize aç›klayarak bildirmek uygun olur:
l’inci Kolordu Komutan› Cafer Tayyar Bey, 31 Aral›k 1919 tarihli pek et-
rafl› bir raporunda, Trakya ve özellikle Bat› Trakya’da Yunanl›lar›n
yapt›klar› iflleri ve girifltikleri teflebbüsleri pek güzel aç›kl›yordu. Bu
ola¤anüstü çal›flmalara karfl› kendisinin gerekti¤i gibi tertibat
alamad›¤›ndan flikâyet ediyordu.
“Kolordusunun bu durumda ve ileride ortaya ç›kabilecek olaylar kar-
fl›s›nda, görevini yapmaya imkân verecek bir durum almas›na
General Milne’in müsaade etmedi¤inin, haberleflme sonunda anlafl›l-
d›¤›n›” haber veriyordu (Belge: 246).
General Milne’in tertibat almam›za müsaade etmeyece¤ine elbette
flüphe yoktu. Bu aç›k gerçe¤i yaz›flma yoluyla anlamaya bilmem nas›l
bir düflünce ve mant›kla kalk›fl›lm›flt›?
Cafer Tayyar Bey’e 3 Ocak 1920 tarihinde verdi¤im talimatta, gönder-
di¤imiz gizli yönetmeli¤e uyularak silâhl› birlikler kurulmas›n›
yeniden hat›rlatt›m. “Askerî durumun de¤ifltirilmesi ile elde
edilemeyen yararlar›n bu flekilde elde edilmesi gerekir” dedim (Bel-
ge: 247).
Harbiye Nâz›r› Cemal Pafla’ya da yine ayn› tarihte durumdan bah-
sederek, Yunanl›lar›n Do¤u Trakya’da olsun, haz›rl›klar›na engel ol-
mas›n› yazd›m (Belge: 248).
Trakya Paflaeli Cemiyeti’nin gönderdi¤i raporlarda, gerekti¤i gibi
teflkilât kurulamamakta oldu¤una iflaret ediliyor ve baz› yüksek
dereceli memurlardan flikâyet ediliyordu (Belge: 249). Bu gibi
memurlara, öteden beri baz› uyar›larda bulunuyordum (Belge: 250).
As›l flikâyet Cafer Tayyar Bey’den gelmeye bafllad›. Örnek olarak,
bununla ilgili olarak okuyaca¤›m flu mektup bir fikir verebilir
san›r›m:
Say›n Paflam,
26.1.1920
Arif Bey’in, Trakyal›lar hakk›nda söylediklerini do¤-
rular›m. Trakya Cemiyeti maddî güçle desteklen-
memifltir. Maalesef Cafer Tayyar hepimizi aldatm›fl.
En küçük bir teflkilâtlanmaya girmemifl, bir tek tüfek-
le bile silâhland›rma yolunu tutmam›flt›r. Cafer’i flah-
s›n› düflünmekle suçlar›m. Bulgaristan olaylar›ndan
da tamamen habersiz, tam bir gaflet içindedir.
Son günlerde, Cafer’in, tümenlerine gönderdi¤i yaz›l›
bir emir tesadüf eseri olarak elimize geçti. Yunan-
l›lar›n yapt›klar›ndan ve niyetlerinden, bu durum
karfl›s›nda, art›k Müdafaa-i Hukuk talimat› uyar›nca,
millî teflkilâta bafllamak gerekirken, komutanlar›n bu
konuda, subaylar vas›tas›yla halka yard›m edip et-
memek hakk›ndaki düflüncelerini soruyor. Art›k
düflününüz... Allah millî meselelerde aldatanlar› kah-
retsin. Fakat aldanm›fl olanlara da çok yaz›k!
Sonuç: Bulgar askeri Bat› Trakya’y› boflaltarak gitti¤i,
befl on memurla 150-200 jandarmadan baflka kuvveti
bulunmad›¤› halde, kendisinden ihtilâl ve savaflla
vatan› savunmas›n› bekledi¤imiz Trakya bir fley
yapamad›. Cafer bu durumun üzüntünü çekti mi bil-
mem. Bu yüzden art›k Topçu ‹hsan’›, Baytar Rasim’i
(zeki, hareketli, ölçülü, kendisine güvenilir bir ar-
kadafl) teflkilât kurmak üzere Trakya’ya gön-
derece¤iz. Buradan silâh da gönderece¤iz. Kör olas›
Cafer, yaln›z bunlar› serbest b›raks›n. Gölge etmesin
baflka ihsan istemeyiz.
Edirne hatt›n›, ‹ngilizler, kendi askerleriyle teslim
al›yor. Yunanl›lar Had›mköy, Çorlu, Lüleburgaz’da
toplan›yor. Bulgaristan kaynafl›yor. Yunan eflk›yal›¤›
artmakta, halk›n flikâyeti karfl›s›nda vali elini olufl-
turmakta, Cafer âcizli¤ini göstermekte. Trakya’n›n,
bolflevikli¤e karfl› yabanc› kuvvetlerin y›¤›nak yeri
olmas›, Bulgarlar›n sald›r›lar›na u¤ramas› bek-
lenebilir. Orada kuvvetli bir pençe ve beyin lâz›m. Ne
Cafer, ne vali, bu iflin ehli de de¤illerdir, fedakâr da
de¤illerdir. ‹flte durum budur. Ben bunlarla çok u¤-
rafl›yorum. Geçen gün bir flifrenizi alm›fl, pek üzül-
müfl ve flifre ile aç›klama rica etmifltim. Cevap
alamad›m. Paflam, flahsî bir siyaset güttü¤ümü mü
zannediyorsunuz? Yoksa maksad› kavrayamayacak,
durumu etrafl› olarak anlayamayacak ahmaklardan
oldu¤umu mu zannediyorsunuz? Her iki durumu da
protesto ederim. ‹nanc›m ve gayem birdir. Hiç flafl-
madan yürüyorum. Yaln›z, baflka bir fley düflünüyor
da bana söylemek istemiyorsan›z, ona bir fley
demem. Aç›kça bildirmenizi rica ederim. Sert ve
azarlay›c› sözlere son derece üzülürüm. Bu, beni
çal›flmaktan al›koymaz. Beni muhalefete geçirmez.
Fakat, arada pekâlâ bir kiflilik meselesi do¤urabilir.
Buna dikkatinizi çeker, bir gerçek ortaya ç›kmadan
ve benim neler çekti¤imi anlamadan teflebbüslerde
bulunmaman›z›n, mevkiinizden beklenen ve hiç ih-
mal götürmeyecek olan incelik ve yumuflakl›k gere¤i
oldu¤unu,
flurac›kta
belirtmeme
müsaade
buyurunuz. Sayg›lar›m› sunar, baflar›lar dilerim
Paflam.
Vas›f
Efendiler, Edirne’den gelen yaz›lardan ve raporlardan, bence, yanl›fl
bir görüfl takip edildi¤i anlafl›l›yordu. fiimdi okunan mektupta da bu
yanl›fl görüflün benimsendi¤ini gösteren cümleler vard›r. Bu yanl›fl
tutumu düzeltmek için, öteden beri belirtilen görüfllerimizi, 3 fiubat
1920 tarihinde Cafer Tayyar Pafla’ya ve ‹stanbul’da Rauf Bey’e bir kez
daha bildirdim.
Tekrar etti¤im görüfl fluydu:
Do¤u ve Bat› Trakya’n›n millî bir bütün olarak tasavvur ve ifadesi
do¤ru bir politika de¤ildir. Do¤u Trakya, itiraz ve tart›flma kabul et-
mez flekilde yurdumuzun bir parças›d›r. Bat› Trakya ise, bir antlaflma
ile daha önce terkedilmifl olan bir bölgedir.
Olsa olsa, Do¤u Trakya, Bat› Trakya’n›n kurtar›lmas›na çal›flanlar›n
bir hareket üssü olabilir.
Do¤u ve Bat› Trakya’n›n birli¤i üzerinde ›srarla direnmek, Do¤u Trak-
ya üzerinde de baz› iddialar›n ileri sürülmesine yol açabilir.
Bulgarlar›n da Adalar Denizi’nde iktisadî bir ç›k›fl kap›s› istemeleri,
üzerinde ayr›ca düflünülmeye de¤er. Bulgaristan için de bu bak›m-
dan gayret sarfedilmelidir (Belge: 251).
Cafer Tayyar Pafla da, memurlardan, ileri gelenlerden ve halktan
flikâyet ediyordu. 7/8 Mart 1920 tarihli bir flifresinde, “Bizde halk, her
▲
TRAKYA CEPHES‹ — BATI TRAKYA
ATATÜRK’ÜN
ANLATIMIYLA
NUTUK’TA
