86
bak›fl› alt›nda olmakt›r: ‹nsan bir
“içinde-varl›k”, “için-varl›k”, “ile-
varl›k”t›r. Ama bu ilk yaklafl›m bir-
birinden ayr›lan iki perspektif içine
yerleflebilir: tanr›tan›maz perspektif
(Heidegger, Sartre, Merleau-Ponty'
nin önderlik etti¤i ak›m) ve Hristi-
yan perspektif (Jaspers ve Gabriel
Marcel'le). ‹kinci Dünya Savafl›'n›n
ertesinde varoluflçuluk felsefe sah-
nesine bir yandan bir ba¤lanma ah-
lak› önerirken di¤er yandan insan-
l›k maceras›n›n zenginli¤ini ve be-
lirsizli¤ini yans›tabilecek biricik
edebiyat oldu¤unu ileri süren bir
edebiyat arac›l›¤›yla (Camus, Sartre)
yürütülen fikir tart›flmalar›na ege-
men oldu. Absürd tiyatro (Adamov,
‹onesco, Beckett) ve yeni roman va-
roluflçulu¤un farkl› alanlardaki mi-
rasç›lar›d›r.
dern felsefe ak›m›. Varoluflçuluk,
insanl›k durumuna iliflkin her tür
çözümlemenin ancak bireyin öznel-
li¤ine dayanabilece¤i düflüncesini
temel al›r. Varolufl metafizik bir sis-
temden ç›karsanmaz, saptan›r. ‹n-
san›n varoluflu, ona yabanc› ve d›fl-
sal bir evrenin içinde yer al›r.
Öyleyse insan›n varl›¤›na iliflkin ilk
duygusu, saç-
mal›ktan, dün-
yadaki mevcudi-
yetinin olumsal-
l›¤›ndan baflka
bir fley de¤ildir.
“Varolufl özden
önce gelir.” ve
felsefe somut
dünyayla iliflkili
kiflisel bir dene-
yimin içine yer-
leflir.
‹nsan›n
özü bir kavram-
lar oyununun de¤il, yaflanm›fl bir
deneyin içinde oluflur. Varoluflçulu-
¤a Aziz Augustinus veya Pascal gibi
öncüller atfedilmifltir ama do¤ru-
dan atas› Kierkegaard ve onun “kay-
g› kavram›”d›r. Kierkegaard, felsefe-
nin, özellikle de Hegel felsefesinin
kendisini varl›k bilimi olarak ortaya
koyma iddias›n› reddeder; varl›k ki-
flisiz olarak düflünülemez, ancak
sorgulama dünyas›nda kavranabi-
lir. Varolmak yaflam›n içinde ve
baflkalar›yla iliflkide, di¤erlerinin
