207
1915’te denizden yapt›klar› sald›r›-
n›n baflar›s›z kalmas› üzerine Ar›-
burnu ve Seddülbahir bölgelerine
asker ç›karmalar›yla kurulan cep-
he.
5) Galiçya Cephesi
6) Makedonya Cephesi
7) Romanya Cephesi : Osmanl› Dev-
leti, müttefiklerine yard›m amac›y-
la Galiçya, Makedonya ve Roman-
ya Cephesindeki savafllara birer
kolorduyla kat›ld›.
8) Yemen ve Hicaz Cephesi: Arap
Yar›madas›’na egemen olmak iste-
yen ‹ngilizlere ve onlar›n k›flk›rtt›-
¤› Araplara karfl› aç›lan cephe.
9) Suriye Cephesi: Halep’te kurulan
ve fiam’›n düflmesiyle sonuçlanan
cephe.
‹ttifak Devletleri’nin savafl›n bafl›nda üs-
tünlük sa¤lamalar›na ra¤men Almanlar,
savafl›n ikinci ve üçüncü y›llar›nda yeni-
den Marne cephesini zorlad›larsa da bir
sonuç elde edemediler; ‹ngilizleri bar›fla
zorlamak amac›yla denizlerde fliddetli bir
savafla girifltiler. Denizalt›lar›yla her gün
binlerce tonluk gemiler bat›rmalar›na ra¤-
men ‹ngilizler, ABD’nin de yard›m›yla
savafla devam etti. Bu s›rada Rusya’da ih-
tilâl ç›kmas› ve çarl›k yönetiminin sona
ermesi üzerine Rusya savafltan çekilince
(1917), ‹ttifak Devletleri, güçlü bir düfl-
mandan kurtulmufl oldularsa da bu durum
onlara önemli bir yarar sa¤lamad›. Daha
sonra ABD’nin ‹tilâf Devletleri yan›nda
savafla girmesi her fleyi de¤ifltirdi. ‹ki mil-
yon kiflilik bir orduyla Fransa’ya ç›kan
ABD, Almanlara karfl› sald›r›ya geçip Al-
manlar›n Bat› Cephesi’ni ortadan kald›rd›
ve ‹ttifak Devletleri, bütün cephelerde ye-
nilgiye u¤rad›lar. Bu arada Osmanl›lar›n
Irak ve Suriye’de yenilmeleri üzerine ‹n-
gilizler, Halep ve Musul üzerine yürüme-
ye bafllad›lar. Savafl›n dördüncü y›l›nda ‹t-
tifak Devletleri bar›fl istemek zorunda kal-
d›lar (1918). Almanya Versay (Versail-
les) Antlaflmas›’n›; Avusturya Sen Jer-
man (Saint-Germain) Antlaflmas›’n›; Ma-
caristan Trianon Antlaflmas›’n›; Bulgaris-
tan Nöyyi (Neuilly) Antlaflmas›’n› ve Os-
manl› hükûmeti de Sevr (Sevres) Antlafl-
mas›’n› imzalamak zorunda kald›.
Birinci Dünya Savafl›
(………)
Osmanl› Devleti’nin içinde bulundu¤u grup, I.Dünya Savafl›’nda yenilmifl, Osmanl› or-
dusu her tarafta zedelenmifl, flartlar› a¤›r bir ateflkes antlaflmas› imzalanm›fl. Büyük
Savafl’›n uzun y›llar› boyunca millet yorgun ve fakir bir durumda. Milleti ve memleke-
ti I.Dünya Savafl›’na sürükleyenler, kendi hayatlar›n› kurtarma kayg›s›na düflerek
memleketten kaçm›fllar. Saltanat ve hilâfet makam›nda oturan
Vahdeddin
soysuzlafl-
m›fl, flahs›n› ve bir de taht›n› koruyabilece¤ini hayal etti¤i alçakça tedbirler araflt›r-
makta.
Damat Ferit Pafla
’n›n baflkanl›¤›ndaki hükûmet âciz, haysiyetsiz ve korkak.
Yaln›z padiflah›n iradesine boyun e¤mekte ve onunla birlikte kendilerini koruyabile-
cekleri herhangi bir duruma raz›.
Ordunun elinden silâhlar› ve cephanesi al›nm›fl ve al›nmakta...
‹tilâf Devletleri, ateflkes antlaflmas›n›n hükümlerine uymay› gerekli bulmuyorlar. Bi-
rer bahane ile ‹tilâf donanmalar› ve askerleri ‹stanbul’da. Adana ili Frans›zlar; Urfa,
Marafl, Ay›ntap (Gaziantep) ‹ngilizler taraf›ndan iflgal edilmifl. Antalya ve Konya’da
‹talyan askerî birlikleri; Merzifon ve Samsun’da ‹ngiliz askerleri bulunuyor. Her taraf-
ta yabanc› subay ve memurlar ile özel ajanlar faaliyette. Nihayet, konuflmam›za bafl-
lang›ç olarak ald›¤›m›z tarihten dört gün önce, 15 May›s 1919’da, ‹tilâf Devletleri’nin uy-
gun bulmas› ile Yunan ordusu da ‹zmir’e ç›kart›l›yor.
Bundan baflka, memleketin her taraf›nda Hristiyan az›nl›klar gizli veya aç›ktan a盤a
kendi özel emel ve maksatlar›n› gerçeklefltirmeye, devleti bir an önce çökertmeye ça-
l›fl›yorlar.
Sonradan elde edilen güvenilir bilgi ve belgelerle iyice anlafl›lm›flt›r ki, ‹stanbul Rum
Patrikhanesi’nde kurulan Mavri Mira Heyeti (Belge: 1) illerde çeteler kurmak ve idare
etmek, gösteri toplant›lar› ve propagandalar yapt›rmakla meflgul. Yunan K›z›lhaç’› ve
Resmî Göçmenler Komisyonu, Mavri Mira Heyeti’nin çal›flmalar›n› kolaylaflt›rmakla gö-
revli. Mavri Mira Heyeti taraf›ndan yönetilen Rum okullar›n›n izci teflkilâtlar›, yirmi ya-
fl›ndan yukar› gençleri de içine almak üzere her yerde kuruluflunu tamaml›yor.
Ermeni Patri¤i Zaven Efendi de, Mavri Mira Heyeti ile birlikte çal›fl›yor. Ermeni haz›rl›-
¤› da t›pk› Rum haz›rl›¤› gibi ilerliyor. Trabzon, Samsun ve bütün Karadeniz sahillerin-
de örgütlenmifl olan ve ‹stanbul’daki merkeze ba¤l› bulunan Pontus Cemiyeti hiçbir
engelle karfl›laflmadan kolayl›kla ve baflar›yla çal›fl›yor (Belge: 2).
Bunlara Karfl› Düflünülen Kurtulufl Çareleri
Durumun dehflet ve korkunçlu¤u karfl›s›nda, her yerde, her bölgede birtak›m kimse-
ler taraf›ndan kurtulufl çareleri düflünülmeye bafllanm›flt›. Bu düflünce ile yap›lan te-
flebbüsler birtak›m kurulufllar› do¤urdu. Örnek olarak; Edirne ve çevresinde
Trakya-
Paflaeli
ad›yla bir dernek vard›. Do¤uda (Belge: 3) Erzurum’da ve Elâz›¤’da, (Belge: 4)
genel merkezi ‹stanbul’da olmak üzere
Vilâyât-› fiarkiye Müdafaa-i Hukuk-› Milliye
Cemiyeti
kurulmufltu. Trabzon’da
Muhafaza-i Hukuk
ad›nda bir dernek bulundu¤u gi-
bi, ‹stanbul’da da
Trabzon ve Havalisi Adem-i Merkeziyet Cemiyeti
vard›. Bu dernek
merkezinin gönderdi¤i temsilcilerle, Of ilçesinde ve Rize sanca¤›nda da flubeler aç›l-
m›flt›.
‹zmir’in iflgal edilece¤i konusunda May›s’›n on üçünden beri aç›ktan belirtiler görmüfl
olan ‹zmir’deki baz› genç vatanseverler, ay›n 14/15’inci gecesi, kendi aralar›nda bu
ac›kl› durumla ilgili görüflmeler yapm›fllar; bir oldu-bittiye geldi¤ine flüphe kalmayan
Yunan iflgalinin ilhakla sonuçlanmas›na engel olma karar›nda birleflerek,
Redd-i ‹lhak
ilkesini ortaya atm›fllard›r. Ayn› gece, bu ilkenin yayg›nlaflt›r›lmas›n› sa¤lamak üzere
‹zmir’de Yahudi Maflatl›¤›’na toplanabilen halk taraf›ndan bir gösteri toplant›s› yap›l-
m›flsa da, ertesi gün sabahleyin Yunan askerlerinin r›ht›mda görülmesiyle, bu tefleb-
büsten beklendi¤i ölçüde sonuç al›namam›flt›r.
Nutuk : s.1.
Yaral› Düflman Askerine Yard›m Eden Türk Askeri. Tablo: Ali Cemal (Ben’im) (1917)
B‹R‹NC‹ DÜNYA SAVAfiI VE TÜRK‹YE
ATATÜRK’ÜN
ANLATIMIYLA
NUTUK’TA
