597
Mekteb-i T›bbiye’yi bitirdi. I.Dünya Sa-
vafl›’nda Galiçya, Halep ve fiam’da gö-
rev yapt›. fiam’›n düflman eline geçme-
sinden sonra ‹stanbul’a döndü. ‹kinci
TBMM’ye ‹çel’den milletvekili seçildi
(1923). Milletvekilli¤i sonras› serbest
hekimlik yapt›.
Maflatl›k
‹zmir’de, 14 May›s 1919’da, iflgali k›na-
mak amac›yla yurtseverlerin topland›¤›
Musevî mezarl›¤›.
Matbuat UmumMüdürlü¤ü
(Bas›n Yay›n ve Enformasyon
Genel Müdürlü¤ü)
Kurtulufl Savafl› ve Cumhuriyet döne-
minde devletin haber alma, bas›n ve ya-
y›n ifllerini yürütmekle görevli kurum. 7
Haziran 1920’de Atatürk’ün iste¤iyle
kuruldu. ‹lk ad› “Matbuat ve ‹stihbarat
Müdüriyet-i Umumiyesi” olan kurum,
kurulufl y›llar›nda TBMMBaflkanl›¤› ile
Baflbakanl›¤a ba¤l›yken, 25 Aral›k
1920’de D›fliflleri Bakanl›¤›na ba¤land›
ve May›s 1931’de çal›flmalar›na son
verdi. 1933’te “Matbuat Umum Müdür-
lü¤ü” ad›yla bu kez ‹çiflleri Bakanl›¤›na
ba¤l› olarak yeniden kuruldu. Son ola-
rak 8 Haziran 1984 tarih ve 231 say›l›
kanun hükmünde kararnameyle günü-
müzdeki Bas›n Yay›n ve Enformasyon
Genel Müdürlü¤ü ad›n› ald›. Kurumun
bafll›ca görevi, yurt içinden ve d›fl›ndan
sa¤lanan haber, bilgi ve belgeleri ilgili
yerlere ulaflt›rmak, arflivlemek, yerli ve
yabanc› bas›n kurulufllar›n›n çal›flmala-
r›n› kolaylaflt›r›c› önlemler almakt›r. Ge-
nel Müdürlü¤ün Ankara’daki genel
merkezi d›fl›nda yedi ilde bas›n merkezi
yöneticili¤i, yurt d›fl›nda da on dokuz
bas›n dan›flmanl›¤› ve bir bas›n atafleli¤i
vard›r. Yay›nlar› aras›nda ‹ngilizce,
Frans›zca, Almanca “Newspot”; Arapça
“Edva ül-Enba” adl› gazete ve ‹ngilizce
“Turkish Review” adl› dergi bulunmak-
tad›r.
Mavri Mira
Mütareke sonras› ‹stanbul Rum Patrik-
hanesi taraf›ndan kurulan ayr›l›kç› ör-
güt. “Kara Kader” anlam›ndad›r. Ama-
c›, ‹stanbul ve Anadolu’nun, Yunanl›la-
r›n eline geçmesini sa¤lamak için iflgal-
ci Yunan kuvvetlerine yard›mc› olmak-
t›. Propaganda amaçl› mitingler düzen-
leyip çeteci Rum milis gruplar› olufltur-
du. Yunan K›z›lhaç›, Göçmenler Cemi-
yeti ve Rum okullar›yla iflbirli¤i yapt›.
Yunanistan’dan getirilen cephaneyi
Rumlara da¤›t›p tüm Rum kiliselerini
cephanelik durumuna getirdi. Kurtulufl
Savafl›’n›n kazan›lmas›ndan sonra orta-
dan kalkt›.
Mayakon, ‹smail Müfltak
1882 Yeniflehir/Teselya
8 Aral›k 1938 Paris
Kurtulufl Savafl› öncesi Malta’ya sürülen
‹ttihat ve Terakki yöneticilerinden, siya-
set adam› ve yazar. ‹lk ve ortaö¤renimi-
ni Halep’te tamamlad›. Mülkiye Mekte-
bi’ni bitirdikten sonra Mabeyn Kâtibi
oldu (1901). 1908’de Âyan Meclisi Bafl-
kâtipli¤ine getirildi. ‹ttihat ve Terak-
ki’nin ileri gelenleri aras›nda yer ald›. ‹s-
tanbul’un iflgalinden sonra tutuklanarak
Malta’ya sürüldü (1920-1922). Türki-
ye’ye dönünce bir süre ticaretle u¤raflt›.
Edebiyat, tarih, hukuk ve dil konular›y-
la yak›ndan ilgilendi ve bu konularla il-
gili olarak pek çok gazete ve dergide ya-
z›lar› yay›mland›. Türk Dil Kurumu
Merkez Kurulu üyeli¤i ve yay›n kolu
baflkanl›¤› yapt›. fieyh Said Ayaklanma-
s› s›ras›nda tutuklan›p ‹stiklâl Mahke-
mesi’nde yarg›land› ve beraat etti. Si-
irt’ten milletvekili seçildi (1935-1938).
Tedavi için gitti¤i Paris’te öldü. Cenaze-
si ‹stanbul’a getirilerek Zincirlikuyu
Mezarl›¤›’na defnedildi. Mabeyn Kâtibi
oldu¤u y›llar›n izlenimini kapsayan
“Y›ld›z’da Neler Gördüm?” adl› kitab›
ölümünden sonra yay›mland› (1940).
Mazhar Müfit Bey (Kansu)
bk.
Kansu, Mazhar Müfit
Mebus
1961’den önce Millet Meclisi üyelerine
verilen san. Eflanlaml›s› “milletveki-
li”dir. Anayasaya göre sözcük anlam›,
“yasama meclisine seçimle giren millet
temsilcisi”dir. 1924 Anayasas› döne-
minde ve daha önce kullan›lm›fl olup
1961 Anayasas›’yla Millet Meclisi üye-
leri “milletvekili”, Cumhuriyet Senatosu
üyeleri “senatör” diye adland›r›lm›flt›r.
Mebusan
“Mebuslar, milletvekilleri” anlam›nda
Arapça bir sözcük olup millî meclis
üyeleri, parlamento ve meclis binas› an-
lam›nda da kullan›l›r.
Mecelle
Osmanl› Devleti’nde 1868-1876 aras›
yürürlü¤e konan, kayna¤›n› ‹slâm Hu-
kuku’ndan alan Medenî Kanun. Daha
önceki y›llarda Osmanl› Devleti’nde hu-
kuk davalar› f›k›h hükümlerine göre çö-
zülmekte olup bu durum, gerek karar
birli¤inin sa¤lanmas›, gerekse Hristiyan
halk›n yarg›lanmas› gibi konularda pek
çok soruna yol açmaktayd›. Ahmet Cev-
det Pafla baflkanl›¤›nda bir kurul, yeni
bir medenî kanun düzenlemekle görev-
lendirildi. Mecelle-i Ahkâm-› Adliye
ad›yla 1868’de ilk bölümü yay›mlanan
kanun, 1876’da tamamland›. 16 kitap ve
1.851 maddeden oluflun Mecelle, s›ra-
s›yla flu konular› içerir: ‹care (kira), ke-
falet, havale, rehin, emanet, hibe, gasp,
hacir, ikrah, fluf’a, flirket, vekâlet, sulh,
ibra, ikrar, dava, beyyine ve kaza. Me-
celle’nin giriflindeki 99 maddeyse, ahlâ-
kî aç›klamalar ve k›sa deyifllerden mey-
dana gelir. Ayr›ca miras hukuku al›n-
m›flt›r ve zamanafl›m› yoktur. ‹slâm hu-
kukuna dayal›, ancak her dinden halka
uygulanabilen Mecelle, 4 Ekim 1926’da
Türk Medenî Kanunu’nun kabulüyle
yürürlükten kald›r›ld›.
Meclis-i Âyan
bk.
Âyan Meclisi
Meclis-i Mebusan
‹ki meclisten oluflan Osmanl› parlamen-
tosunun (Meclis-i Umumî) seçimle olu-
flan kanad›. 1876 Anayasas›’yla getiri-
len çift meclis sistemine göre, Meclis-i
Umumî ad› verilen parlamentoyu, padi-
flah taraf›ndan seçilen Heyet-i Âyan’la
(Meclis-i Âyan) erkek Osmanl› yurttafl-
lar›n›n seçti¤i Heyet-i Mebusan (Mec-
lis-i Mebusan) oluflturuyordu. 50.000
erkek nüfusa bir temsilci düflecek bi-
çimde dört y›l için seçilmifl üyelerden
oluflmas› öngörülen Meclis-i Mebu-
san’›n görevi, yasa tasar›lar›n› görüflüp
Meclis-i Âyan’a ve padiflaha sunmakla
s›n›rl›yd›. 18 Mart 1877’de çal›flmalar›-
na bafllayan ilk Meclis-i Mebusan’›n
üyeleri, seçim yasas› ç›kar›lmad›¤›ndan,
geçici bir talimatla vilâyet, liva ve kaza-
lar›n idare meclisleri üyeleri aras›ndan
seçildi. Vilâyet meclisi bulunmayan ‹s-
tanbul için ayr› bir seçim yap›ld›. 69’u
Müslüman, 46’s› gayrimüslim, 115 üye-
Meclis-i Mebusan
Marulyal› Mehmed Tevfik
‹smail Müfltak Mayakon
Sultan Abdülaziz’in el yaz›s›n›n da yer ald›¤›
Mecelle’nin ilk kitab›n›n birinci sayfas›.
