595
keoloji alan çal›flmalar›n› bafllatt›.
1936’da Atatürk’ün yönlendirmesiyle
Yalova, Alpullu, Hasköy, Lüleburgaz,
Vize, K›rklareli tümülüslerinde kaz›lar
yapt›. Side ve Perge’de yapt›¤› kaz›larda
birçok eserin ortaya ç›kar›lmas› ve dü-
zenlenmesinde önemli katk›lar› oldu.
1954’te Antalya Bölgesi Arkeoloji
Araflt›rmalar› Merkezi’nin kuruluflunu
gerçeklefltirdi.
Bafll›ca eserleri:
‹ran’›n
Tarih ve Arkeolojisi
(1932),
Silifke K›la-
vuzu
(1943),
Ege ve Yunan Tarihi
(1947),
Side 1947-1966 Y›llar› Kaz›lar›
ve Araflt›rmalar›n›n Sonuçlar›
(1975).
Marafl (Kahramanmarafl)
Kurtulufl Savafl›’n›n en yo¤un çat›flma-
lar›na ve ac›l› olaylar›na sahne olan Ak-
deniz Bölgesi’ndeki kent. 16.yüzy›l bafl-
lar›nda Osmanl› topraklar›na kat›ld› ve
1522’de Zulkadriye Eyaleti’ne ba¤lan-
d›. Eyaletin ad› 1831’de Marafl olarak
de¤ifltirildi. 1898’de Halep vilâyetine
ba¤l› bir sancakken Mondros Mütareke-
si’nin imzalanmas›ndan sonra 22 fiubat
1919’da ‹ngiliz iflgaline u¤rad›. ‹ngiliz-
lerin k›sa bir sonra Musul’a karfl›l›k
Anadolu’nun güney kesiminden çekil-
mesi üzerine iflgale karfl› düzenlenen
Ulucami Mitingi’nin ard›ndan 30 Ekim
1919’da Frans›z birlikleri Marafl’a girdi.
‹flgalci Frans›zlar ve onlar›n iflbirlikçisi
Ermenilere karfl› Sütçü ‹mam’›n bafllat-
t›¤› silâhl› direnifl halktan genifl destek
gördü. Direnifli örgütlemek için 29 Ka-
s›m 1919’da Marafl Müdafaa-i Hukuk
Cemiyeti kuruldu. 13 Ocak 1920’de
Araplar ve 19 Ocak 1920’de Harabe ça-
t›flmalar› ile 21 Ocak 1920’de bafllayan
Marafl kent savafllar›, Frans›zlar› çekil-
meye zorlad› (12 fiubat 1920). Kurtulufl
Savafl› s›ras›nda halk›n gösterdi¤i dire-
niflten dolay› 7 fiubat 1973’te ad› Kahra-
manmarafl olarak de¤ifltirildi.
Mardin
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Ali Bat›
Ayaklanmas›’na sahne olan Güneydo¤u
Anadolu Bölgesi’nde kent. 1517’de
Mardin Kalesi’nin Safevîlerden al›nma-
s› üzerine Osmanl› egemenli¤ine geçti
ve Diyarbak›r sanca¤›na ba¤land›. O y›l-
larda kent halk› Hanefî ya da fiafiî Müs-
lümanlar; Ermeni, Süryanî, Yakubî,
Nasturî ve Keldanîlerden oluflan Hristi-
yanlar, Yahudiler ve Putperest fiemsîler
olmak üzere dört farkl› topluluktan olu-
fluyordu. Kentte, 1832’de baflgösteren
ilk ayaklanma, II.Mahmud’un ›slâhat
hareketlerine bir tepki olarak afliret bey-
lerince bafllat›ld›ysa da k›sa sürede bas-
t›r›ld›. 19.yüzy›lda yang›nlar, do¤al felâ-
ketler ve salg›nlar, Mardin’de büyük can
ve mal kayb›na yol açt›. Ulusal Kurtulufl
Savafl› dönemindeki olaylardan fazla et-
kilenmedi. 1919-1923 aras› kentte yafla-
nan en önemli olay, Ali Bat› Ayaklan-
mas›’d›r. Ali Bat›, May›s 1919’da
adamlar›yla Nusaybin’e geldi. 24.Alay’›
etkisiz hâle getirdikten sonra halktan pa-
ra toplamaya bafllad› ve cezaevlerini bo-
flaltt›. Mardin’deki 5.Tümen’in harekete
geçmesi üzerine da¤lara çekildiyse de
ç›kan çat›flmada öldürüldü. 1919’un son
aylar›nda Frans›z iflgal tehlikesine karfl›
Kuvâ-yi Milliye örgütü kurulduysa da
Frans›zlar kenti iflgal etmediler. 1923’te
il oldu ve 1932’ye kadar Süryanilerin
merkezi olarak kabul edildi.
Mardin, Ebulula
1881 ‹flkodra
1957 ‹stanbul
Atatürk döneminde ‹sviçre Medenî Ka-
nunu’nun kabulü komisyonunda yer
alan hukukçu ve siyaset adam›. ‹stanbul
Hukuk Mektebi’ni bitirdi (1903). ‹stan-
bul Hukuk ve Ticaret mahkemelerinde
üyelik yapt›. ‹stanbul Hukuk Mekte-
bi’ne ö¤retim üyesi oldu. Osmanl› Mec-
lis-i Mebusan›’nda Ni¤de ve Mardin
milletvekili olarak bulundu(1914-1920).
fieyhülislâml›k mektupçusu ve müste-
flarl›¤›, fiûra-y› Evkaf üyeli¤i yapt›. Mü-
tareke y›llar›nda ‹stanbul’un yönetimi
için kurulan Dan›flma Kurulu’nda çal›fl-
t› (1922). Kad› yetifltirilmesi için aç›lan
Medresetü’l Kuzat’ta ö¤retim üyesi ol-
du (1923). Ayn› y›l Dârüflflafaka’y› yö-
neten Cemiyet-i Tedrisiye-i ‹slâmiye’ye
baflkan vekili seçildi. 1925’te ‹stanbul
Barosu’nda, 1927’de Tapu Kadastro
Dairesi’nde dan›flmanl›k ve fiirket-i
Hayriye’nin yönetim kurulu üyeli¤ini
yapt›. ‹sviçre Medenî Kanunu’nu Türki-
ye’de uygulamak için kurulan komis-
yonda çal›flt›. 1933’ten sonra ‹stanbul
Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde me-
denî hukuk ve toprak hukuku okuttu; or-
dinaryüs profesör oldu. 1951’de emekli-
ye ayr›ld›.
Bafll›ca eserleri:
Ahkâm-›
Arazi (Toprak Hukukuyla ‹lgili Hüküm-
ler)
(1912),
‹lmiye Salnamesi
(1917),
Borçlar Hukuku’nun Umumî Esaslar›
(1935),
Toprak Hukuku Dersleri
(1947),
Kat Mülkiyeti
(1948),
Huzur Dersleri
(1951).
Mardin, Ebulula
TBMM taraf›ndan Marafl kentine verilen
‹stiklâl Madalyas› ve berat›.
Kahramanmarafl’tan bir görünüm (1933).
Ebulula Mardin
Mardin’den bir görünüm.
