647
Muvakkat ‹cra Encümeni
TBMM’nin ilk günlerinde bir hükûmet
kuruluncaya dek yürütme görevini üst-
lenen geçici kurul (25 Nisan-3 May›s
1920). Mustafa Kemal Pafla’n›n baflkan-
l›k etti¤i kurulun di¤er üyeleri, Bekir Sa-
mi Bey (Kunduh), Hamdullah Suphi
Bey (Tanr›över), Celâlettin Arif Bey,
Cami Bey (Baykut), Hakk› Behiç Bey
(Bayiç) ve ‹smet Bey’di (‹nönü).
Muzaffer Bey (K›l›ç)
bk.
K›l›ç, Muzaffer
Muz›ka Karakolu
16 Mart 1920’de ‹ngilizlerin ‹stanbul’u
resmen iflgali s›ras›nda bast›klar› fiehza-
debafl› karakolu.
Mübadele
Kurtulufl Savafl›’n›n ard›ndan, 30 Ocak
1923’te Lozan’da imzalanan Yunan ve
Türk Halklar›n›n Mübadelesine ‹liflkin
Sözleflme ve Protokol gere¤i Türki-
ye’deki Rumlarla Yunanistan’daki
Müslümanlar›n büyük bölümünün kar-
fl›l›kl› olarak yer de¤ifltirmesi. 30 Ocak
1923’te Türk ve Yunan makamlar› tara-
f›ndan imzalanan antlaflmaya göre, Bat›
Trakya’da yaflayan Türkler ve ‹stan-
bul’da yaflayan Rumlar d›fl›nda, Türkiye
ve Yunanistan’daki tüm Rum ve Türk
nüfusun yer de¤ifltirmesi kararlaflt›r›l-
m›flt›. Daha sonra Lozan Bar›fl Antlafl-
mas›’yla Gökçeada ve Bozcaada’daki
Rumlar mübadele d›fl› tutuldu. Antlafl-
man›n uygulanabilmesi için iki ülkeden
dörder üye ve Milletler Cemiyeti Kuru-
lu’nun belirledi¤i üç üyeden oluflan bir
karma komisyon, Ekim 1923’te çal›fl-
malar›na bafllad›. Antlaflma, mübade-
le edilen halk›n bir daha geri döne-
meyece¤ini, tafl›n›r mallar›n›
yanlar›nda götürebilecekleri-
ni, tafl›nmazlar›n› ise kar-
ma komisyon gözeti-
minde alt›n de¤erine
göre tasfiye edebi-
leceklerini ka-
rara ba¤l›-
yordu. Aha-
linin de¤ifltiril-
meye bafllanmas›yla
birlikte sorunlar su yüzüne
ç›kt›. En önemli sorun da, ‹stanbul’da
yaflayan Rumlar›n (mübadeleye tâbi tu-
tulmayan Rumlar) belirlenmesi konu-
suydu. Yunan makamlar›, ‹stanbul’da
oturan bütün Rumlar›n, do¤um yeri ve
‹stanbul’a yerlefltikleri tarihe bak›lmak-
s›z›n “etabli (oturmakta olan)” say›lma-
s›, dolay›s›yla mübadele d›fl› b›rak›lmas›
konusunda ›srar ediyordu. Türk taraf›
ise, bu konuda belirleyicinin, Türk yasa-
lar› olmas› gerekti¤i yönünde görüfl bil-
dirdi. “Etabli” ad› verilen sorun genifl
yank›lar uyand›rd›. Milletler Cemiye-
ti’ne, oradan da Uluslararas› Adalet Di-
van›’na sevkedilen sorun, Türkiye’nin
görüflüne yak›n bir flekilde karara ba¤-
land›ysa da, Yunanistan bu karara uy-
mad› ve Bat› Trakya’daki Türklerin
mallar›na el koyarak, bu mallar› Rum
göçmenlere da¤›tt›. Buna karfl›l›k Türki-
ye de ‹stanbul’daki Rumlar›n mallar›na
el koydu. Problem, 1926’da taraflarca
imzalanan bir antlaflmayla çözüme ka-
vuflturulmaya çal›fl›lsa da bu antlaflma
uygulanamad› ve iliflkiler yeniden ger-
ginleflti. Ancak 30 Haziran 1930’da,
Yunanistan Baflbakan› Venizelos’un gi-
riflimiyle imzalanan antlaflma sonras› iki
ülke aras›ndaki ahali mübadelesi resmen
sona erdi. Bu son antlaflma ile yerleflme
tarihleri ve do¤um yerlerine bak›lmaks›-
z›n ‹stanbul Rumlar› ve Bat› Trakya’da-
ki Müslüman ahalinin tamam› etabli sta-
tüsünde kabul edilip mübadele d›fl› b›ra-
k›ld›. Ahali Mübadelesi 1923’ten baflla-
yarak fiilen 1927’ye kadar sürdü. Türki-
ye’de bu amaçla Mübadele, ‹mar ve ‹s-
kân Vekâleti kuruldu. Mübadele sonucu
400 bin Müslüman Türk, Yunanis-
tan’dan Türkiye’ye gelirken, 1 milyonu
aflk›n Rum da Türkiye’den Yunanis-
tan’a gitti. Mübadeleye konu olan
Rumlar›n yüzde 80’i Anado-
lu’da, yüzde 20’si ise
Trakya’da yafl›yor-
du. Mübadele
sonras› Tür-
kiye’de, tamam›
‹stanbul’da olmak
üzere 110 bin Rum
kald›. Mübadele hem
Mübadele
Mübadele s›ras›nda Türkiye’ye gelen Türk göçmenler (23 Aral›k 1927) (Hilâl-i Ahmer Mec-
muas›, No:76).
Hilâl-i Ahmer, Kandiye’de, Türkiye’ye göç edenlere yiyecek da¤›t›rken (1923).
Selânik göçmenleri, kendilerini Anadolu’ya götürecek gemiye binmeden önce Selânik
liman›nda.
Mübadillerin mal beyan›yla ilgili
belge.
