643
yet gösterdi. Moskova’da Baflk›rt Bolfle-
vikleriyle birlikte Yeni Dünya gazetesi-
ni ç›kard› (1917). Bakû’de Türkiye Ko-
münist Partisi’ni kurarak Birinci Kong-
resi’ni toplad› (25 Temmuz 1918). Mos-
kova’da düzenlenen Müslüman Komü-
nistler Birinci Kongresi’ne gitti (Kas›m
1918) ve Üçüncü Enternasyonal’in ilk
kongresine Türk delegesi olarak kat›ld›
(Mart 1919). Kurtulufl Savafl› s›ras›nda
Mustafa Kemal Pafla ile bir süre mek-
tuplaflt›. 1921’de Ankara’ya gitmek üze-
re aralar›nda TKP Genel Sekreteri Et-
hem Nejat ve Merkez Komitesi üyeleri-
nin bulundu¤u bir grup arkadafl›yla Ba-
kû’den ayr›ld›. Aleyhte gösteriler sonu-
cu Erzurum’a giremeyip Trabzon’a geç-
ti. Gösterilerin burada da sürmesi üzeri-
ne Sovyet konsolosunun arac›l›¤›yla Ba-
tum’a gitmek üzere bir motorla yola ç›k-
t›ysa da bindi¤i motorun kaptan› Yahya
ve adamlar› taraf›ndan 14 arkadafl›yla
birlikte Sürmene aç›klar›nda öldürülüp
denize at›ld›.
Mustafa Taki Efendi
1873 Sivas
1 A¤ustos 1925 Sivas
Birinci TBMM Sivas milletvekili. ‹lk ve
ortaö¤renimini Sivas’ta tamamlad›. Sor-
gu hâkim yard›mc›l›¤› ve Arapça ö¤ret-
menli¤i yapt›. Birinci TBMM’ye Si-
vas’tan milletvekili seçildi. Çeflitli ko-
misyonlarda çal›flt›. Milletvekilli¤i sona
erince Sivas’a geri döndü. Ailesi daha
sonra “Do¤ruyol” soyad›n› ald›.
Mustafa Vasfi Bey (Süsoy)
1876 Tokat
10 Ekim 1934 Ankara
Atatürk’le birlikte Samsun’a ç›kan he-
yet içinde yer alan asker; Birinci
TBMM Tokat milletvekili. ‹lk ve orta-
ö¤renimini Tokat’ta tamamlad›ktan
sonra 1893’te gönüllü olarak orduya ka-
t›ld›. Terhis olduktan sonra orduda kal-
d›. Baflar›l› hizmetleri nedeniyle rütbesi
te¤menli¤e yükseltildi. Arnavutluk ve
Rumeli’deki birliklerde gö-
rev yapt›. 1905’te üste¤-
men, 1911’de yüzbafl› ol-
du. Balkan ve I.Dünya Sa-
vafllar›’na kat›ld›. I.Dünya
Savafl›’nda Mustafa Kemal
Pafla’n›n Karargâh Komutanl›-
¤›n› yapt›. Dokuzuncu Ordu Müfet-
tiflli¤i Karargâh Komutan› olarak, Mus-
tafa Kemal Pafla ile birlikte Samsun’a
ç›kt›. Birinci TBMM’ye Tokat milletve-
kili seçildi ve ölümüne dek Tokat millet-
vekili olarak parlamentodaki yerini ko-
rudu. 1934’te fleker hastal›¤›ndan öldü.
Ankara Cebeci Asrî Mezarl›¤›’nda top-
ra¤a verildi. Cephedeki hizmetleri nede-
niyle ‹stiklâl Madalyas›yla ödüllendiril-
di. Daha sonra ailesi “Süsoy” soyad›n›
ald›.
Musul
Mondros Mütarekesi
sonras› ‹ngiliz birlikle-
rince iflgal edilen kent.
Çok eski bir yerleflim
bölgesidir. Yak›nlar›n-
daki zengin petrol yataklar›
bak›m›ndan önem tafl›r. 1517-
1918 aras› Osmanl› Devleti s›n›rlar›
içinde kalan kent, bu dönemde bafll›ca
ticaret merkezlerinden biri oldu. I.Dün-
ya Savafl› sonras› ‹ngilizler taraf›ndan
iflgal edildi. Lozan Antlaflmas› (24 Tem-
muz 1923) s›ras›nda yönetimi konusu
bir sonuca ba¤lanamay›nca Türkiye ile
‹ngiltere aras›nda ç›kan anlaflmazl›¤› çö-
zümlemek için toplanan Milletler Cemi-
yeti Genel Kurulu, merkezi Musul olan
vilâyet topraklar›n›n, ‹ngiliz mandas› al-
Musul
Mustafa Vasfi Bey
Mustafa Taki Efendi
Tevhid-i Efkâr’da, Mustafa Suphi’nin öldürü-
lüflüne iliflkin haber.
Musul Vilâyeti (Librairie de Péra Arflivi)
Musul’dan bir görünüm (16 Aral›k 1925).
