653
Naci Pafla (Eldeniz)
bk.
Eldeniz, Naci
Naci Pafla
bk.
T›naz, (Ahmed) Naci
Nadir Pafla
bk.
Ali Nadir Pafla
Naf›a Nezareti
Osmanl› Devleti’nde, bay›nd›rl›k iflle-
riyle ilgili bakanl›k (1848). II.Mahmud
döneminde ticaret ve bay›nd›rl›k iflleriy-
le u¤raflan Umur-› Naf›a Encümeni’nin
nezaret olmas›ndan sonra, kuruluflun ad›
Ticaret ve Umur-› Naf›a Nezareti flek-
linde de¤ifltirildi (1850). Nezaretin ku-
rulufl ve görevlerini tespit eden nizam-
namesinde yollar, demiryollar›, maden-
ler, posta ve telgraf iflleri de bu kurulufla
verilerek ad› sadece Naf›a Nezareti oldu
(1870). 1873’te Naf›a ve Ticaret Neza-
reti ad›n› ald›ktan sonra yollar ve demir-
yollar›yla birlikte, liman ve r›ht›m infla-
s›, batakl›klar›n kurutulmas›, kanallar
aç›lmas›, nehirlerin seyrüsefere uygun
hâle getirilmesi; denizlerde ve nehirler-
de gerekli setlerin yap›lmas›; deniz, ne-
hir ve göllerde kiraya verilecek iflletme-
ler ve tesisler kurulmas›; fabrikalar›n ve
buharla çal›flan makinelerin en iyi flekil-
de muhafazas›; Mülkiye Mühendis
Mektebi’nin program ve yeterlik bak›-
m›ndan denetlenmesi gibi ifllerin yürü-
tülmesiyle de görevlendirildi (1880).
Nezaretin bir ara ticaretle ilgisi kesildiy-
se de yeniden ticaret konular›yla ilgilen-
dirilerek Ticaret ve Naf›a Nezareti hâli-
ne getirildi (1889). 1911’de nezaretin
organlar›ndan olan ticaret, istatistik ve
sanayi müdürlükleri, Ziraat Nezareti’yle
Orman ve Maadin Nezareti’ne ba¤lan›p
görev ve yetkileri 31 maddelik bir ka-
nunla yeniden düzenlendi ve ticaret iflle-
ri, sorumlulu¤u d›fl›nda b›rak›ld› (1914).
Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûme-
tince 20 May›s 1920’de kabul edilen 3
say›l› kanunla Naf›a Vekâleti olarak ye-
niden kuruldu. Bakanl›¤›n ad› 1946’da
Bay›nd›rl›k, 1983’te de Bay›nd›rl›k ve
‹skân Bakanl›¤› olarak de¤ifltirildi.
Naf›a Vekâleti
(Bay›nd›rl›k ve ‹skân Bakanl›¤›)
Yol yap›m›, limanlar, havaalanlar›, boru
hatlar› vb. altyap›larla ilgili her tür ba-
y›nd›rl›k ifllerini yapmakla görevli dev-
let örgütü. Osmanl› döneminde 1848’de
31 maddelik bir nizamnameye dayana-
rak Naf›a Nezareti ad›yla kuruldu. An-
kara’da Millî Hükûmetin kurulmas›n-
dan sonra 20 May›s 1920 tarih ve 3 sa-
y›l› kanunla Naf›a Vekâleti ad›n› ald› ve
26 May›s 1934 tarih ve 2443 say›l› ku-
rulufl kanunuyla demiryollar›, limanlar,
karayollar› ve köprüler infla etmek, ha-
vaalanlar›, telefon-telgraf tesisleri kurup
iflletmek, su ifllerini düzenlemek ve dev-
lete ait binalar› yapmakla görevlendiril-
di. Bu kanun 1939’da 3611 say›l› ka-
nunla de¤ifltirildi. 1946’da ad› Bay›nd›r-
l›k Bakanl›¤› oldu. ‹mar ve ‹skân, Köy
‹flleri bakanl›klar›n›n kurulmas› üzerine,
13 Temmuz 1972’de görevlerin yeniden
belirlenmesi amac›yla 1609 say›l› yasa
ç›kar›ld›. 13 Aral›k 1983 tarih ve 183 sa-
y›l› kanun hükmünde kararnameyle
‹mar ve ‹skân Bakanl›¤›yla birlefltirile-
rek günümüzdeki ad›n› ald›. Atatürk, sa-
vafltan yeni ç›k›ld›¤›ndan ve her türlü
ulafl›m ve haberleflme olanaklar›ndan
yoksun ülkede Naf›a ifllerine büyük
önem verdi¤inden bu bakanl›¤›n çal›fl-
malar›yla yak›ndan ilgilendi. Osmanl›
döneminde Anadolu her yönden ihmal
edilmiflti. Halk›n en büyük flikâyetlerin-
den biri de yollar›n olmay›fl›yd›. Osman-
l› Devleti’nin son yar›m yüzy›l›nda ya-
banc› flirketler taraf›ndan yap›lm›fl 4088
kilometrelik demiryolu mevcuttu. Bu
yollar›n büyük bölümü, Kurtulufl Savafl›
s›ras›nda kaçan Yunanl›lar taraf›ndan
tahrip edilmiflti. Cumhuriyetin ilân›ndan
sonra ilk etapta Yunanl›lar taraf›ndan
yer yer tahrip edilen ‹stanbul-Ankara
demiryolu (580 kilometre) yeniden el-
den geçirildi. Daha sonra devlet serma-
yesiyle yeni demiryollar›n›n inflas›na
baflland›. 1927’de Ankara-Kayseri (380
kilometre), 1930’da Kayseri-Sivas hat-
lar› tamamlan›p iflletmeye aç›ld›. Bu
arada Sivas’tan Samsun’a yap›lan 400
kilometrelik demiryolu ile Karadeniz k›-
y›lar›na ulafl›ld›; daha sonra Fevzipa-
fla’ya uzat›lan hatla da Karadeniz ile Ak-
deniz birbirine ba¤land›. Cumhuriyet
yönetimi demiryolu inflas›na h›zla de-
vam ederken bir yandan da yabanc› flir-
ketlerin elinde bulunan demiryollar›n›
sat›n almaya bafllad›. Demiryollar› ifli
önemle ele al›n›rken karayollar› da ih-
mal edilmedi. Saltanat devrinden kalma
16.000 kilometrelik flose, Cumhuri-
yet’in ilk y›llar›nda 22.000 kilometreye
ç›kar›ld›. Yol yap›m›na paralel olarak
köprü inflaat› da devam etti. Saltanat
devrinde 105 lan köprü varken, Cumhu-
riyet’in ilk on befl y›l› içinde bu say›
189’a ç›kt›.
Naf›a Vekâleti
Ankara’daki Naf›a Vekâleti binas› (1934).
30.10.1923
Ahmet Muhtar Çilli
19.01.1924
Süleyman S›rr› Bey
06.03.1924
Süleyman S›rr› Bey
22.11.1924
Pirinççizade Fevzi Bey
04.03.1925
Süleyman S›rr› Bey
14.12.1926
Behiç Erkin
15.10.1928
Recep Peker
27.09.1930
Zekâi Apayd›n
29.12.1930
Hilmi Uran
04.05.1931
Hilmi Uran
16.02.1934
Ali Çetinkaya
ATATÜRK DÖNEM‹ NAFIA (BAYINDIRLIK) BAKANLARI
N
