709
fl›nca merkezden gönderilen kuvvetlerle
güçlükle bast›r›labildi. Tuzcuo¤lu ailesi-
nin ileri gelenleri idam edilip bir bölümü
sürüldü. 19.yüzy›l sonlar›nda Trabzon
vilâyetine ba¤l› Lâzistan sanca¤›n›n s›-
n›rlar› içinde bulunan kent, I.Dünya Sa-
vafl› s›ras›nda 1915’te Rus donanmas›
taraf›ndan birçok kez bombaland›. Sar›-
kam›fl yenilgisinin ard›ndan 9 Mart
1916’da Rus birliklerinin eline geçti.
Ekim 1917 Sosyalist Devrimi’nin ard›n-
dan 1918’de Rus birlikleri kentten çekil-
diler. Ulusal Kurtulufl Savafl› y›llar›nda
iflgal edilmediyse de bölgedeki Rum çe-
tecilerin bask›n, kundaklama vb. eylem-
leriyle yüzyüze geldi. Bu eylemlere kar-
fl› bölgede Trabzon Muhafaza-i Hukuk-
› Milliye Cemiyeti Rize flubesi ve Lâzis-
tan Tekâmül-i Milliye Cemiyetleri adl›
direnifl örgütleri kuruldu. Her iki örgüt
de gerek çetelere karfl› yürütülen savafl-
ta, gerek Ulusal Kurtulufl Savafl›’nda et-
kin rol oynad›. 1924’te il yap›lan Rize,
1933’te merkezi Rize kenti olmak üzere
kurulan Çoruh ili s›n›rlar› içine al›nd›.
1936’da ç›kar›lan bir yasayla Çoruh ili-
nin merkezi Artvin’e tafl›nd› ve Rize ay-
r› bir il oldu.
Rize Atatürk Müzesi
Atatürk’ün Karadeniz illerini ziyareti s›-
ras›nda 17 Eylül 1924’te geldi¤i Rize’de
konuk olarak kald›¤› ev. Atatürk’ün
100. Do¤um Y›ldönümünde, sahibi Os-
man Matarac› taraf›ndan Rize Özel ‹da-
resi’ne ba¤›fllanan ev, 1984’te Kültür
Bakanl›¤›’na devredildikten sonra üst
kat› müze hâlinde düzenlenerek ziyarete
aç›ld›. Atatürk’ün kulland›¤› eflyalar,
Atatürk foto¤raflar›, Millî Mücadele y›l-
lar›nda Rize’de Kuvâ-yi Milliye ileri ge-
lenlerinin foto¤raflar› bu bölümde sergi-
lenir. Di¤er katlar ise, idare odalar› ve
Kültür Merkezi olarak kullan›lmaktad›r.
Rize, Ekrem
1891 Rize
27 Kas›m 1982 ‹stanbul
‹kinci TBMM Rize milletvekili.
1909’da Harp Okulu’nu bitirdikten son-
ra Kuzey Arnavutluk Harekât›’na
(1910) ve I.Dünya Savafl›’nda Kanal
Harekât›’na kat›ld›. Kafkas Cephe-
si’nde savaflt›. Kurtulufl Savafl›’nda Ba-
t› Cephesi 24.F›rka Kurmay Baflkanl›-
¤›na getirildi. Bu görevdeyken II.‹nönü
Savafl›’na kat›ld›. Daha sonra I.Süvari
F›rkas› Kurmay Baflkanl›¤›na atand›.
‹negöl, Dumlup›nar ve Kütahya savafl-
lar›nda yer ald›. ‹kinci TBMM’ye Ri-
ze’den milletvekili seçildi. 1927’de
emekliye ayr›ld›.
Romanya Cephesi
I.Dünya Savafl›’nda ‹ttifak Devletle-
ri’nin Romanya’ya açt›¤› savafl üzerine
Türklerin müttefiklerine yard›m ama-
c›yla 6.Kolordu’yla kat›ld›¤› cephe. 17
A¤ustos 1916’da bir anlaflma imzalaya-
rak ‹tilâf Devletleri’nin yan›nda savafla
giren Romanya’n›n 28 A¤ustos’ta
Avusturya’ya sald›rmas› üzerine ‹ttifak
Devletleri de Romanya’ya savafl açt›. 23
tümenlik bir kuvvetle Romanya’ya taar-
ruz ‹ttifak Devletleri’nin kuvvetleri için-
de Türklerin 6.Kolordu’ya mensup 15,
25 ve 26. Tümenleri de bulunuyordu.
General von Mackensen komutas›ndaki
Müttefik ordular›, Ocak 1917’de tüm
Romanya’y› ele geçirdi; bu savaflta Türk
tümenleri büyük baflar› kazand›. Daha
sonra 6.Kolordu’nun 26.Tümen’i 1917
ortalar›nda Filistin’e kayd›r›ld›. Rus ‹h-
tilâli’ne kadar Romanya’da kalan 6.Ko-
lordu, bu cephede 42.000 askerinin yar›-
s›n› kaybetti.
Rumbeyo¤lu, Fahreddin Reflad
1867, ?
14 Kas›m 1942 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Maarif ve Ad-
liye Nâz›rl›¤› yapan Osmanl› devlet ada-
m›. Sadrazam Avlonyal› Ferid Pafla’n›n
damad›d›r. D›fliflleri Bakanl›¤›’nda elçi-
Rumbeyo¤lu, Fahreddin Reflad
1910’lu y›llarda Rize’den bir görünüm (kartpostal).
Romanya Cephesi’nde görevlendirilen Hilmi Pafla (ortada, dürbünlü), Bulgar komutanlarla
birlikte Dobruca’daki savafl alan›nda incelemelerde bulunurken (1917).
Fahreddin Reflad Rumbeyo¤lu
Ekrem Rize
